۲-۱-۱-۳-۱ اختلال سلوک [۳۸]
الگویی تکراری و مداوم رفتاری است که در آن حقوق اساسی دیگران، مقررات یا هنجارهای اجتماعی ـ اخلاقی عمده متناسب با سن، زیر پا گذاشته می شود، شامل رفتارهایی مثل:
رفتار پرخاشگرانه که ممکن است سبب صدمه جسمی به مردم یا حیوانات شود؛
تخریب اموال؛
تقلب یا دزدی؛
نقض جدی قوانین؛
برای تشخیص اختلال سلوک حداقل سه یا چند رفتار باید به مدت سه ماه طول کشیده باشد.
عواملی چون سطح پایین اجتماعی- اقتصادی، روش تربیتی خشن و تنبیهی، اختلالات خانوادگی و فقدان نظارت مناسب والدین در ایجاد آن مؤثرند. رفتارهای دیگر مثل: زورگویی و قلدری؛ تهدید کردن؛ بیرون ماندن از خانه علی رغم منع.
والدین، گریز از خانه و مدرسه، آتش افروزی، قساوت جسمی نسبت به افراد و حیوانات در آنها دیده می شود.
بسیاری از والدین این کودکان، مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی و وابستگی به الکل هستند. طلاق به خودی خود یک عامل خطرساز محسوب می شود. مثل ADHD، در این کودکان نیز تغییرات مواد مترشحه مغزی مثل دوپامین و سروتونین و نوراپی نفرین، دیده می شود. این کودکان، چندان کوششی برای پنهان کردن رفتار ضد اجتماعی خود نمی کنند. افکار و ژست های خودکشی در اینها شایع است. اغلب از نظر اجتماعی، کنارگیر یا منزوی هستند. برخی از اینها با افرادی مثل خود دوست شده و گروههایی را تشکیل می دهند. از هر گونه الگوی ثابت انضباطی گریزان هستند. در اینها عملکرد ضعیف در مدرسه، اضطراب و نشانه های افسردگی، اختلالات یادگیری و سوء مصرف مواد دیده می شود. هر چقدر نشانه ها در سنین پایین تری شروع شود، پیش آگهی، بدتر است. در درمان آنها باید ساختار محیطی همراه با مقررات در نظر گرفته شود. روان درمانی انفرادی معطوف به ارتقای مهارت های حل مسئله، مورد استفاده قرار گیرد. درمان دارویی با داروهایی مثل «هالوپریدول»، «کاربامازین»، «فلئوگزتین» به کار گرفته می شود. مشاوره و روان درمانی خانواده و توجه به مسائل همه جانبه دخیل در ایجاد اختلال، اهمیت بسزایی دارد (احقری، ۱۳۹۱)[۳۹].
۲-۱-۲ تکانشگری[۴۰]
تکانشگری هسته اصلی بسیاری از آسـیب هـای اجتمـاعی مانند مصرف مواد، قماربازی بیمارگونه، اختلالهای شخصیت و دست زدن به اقدامات پرخاشجویانه اسـت. ایـن اخـتلال هـر ســال موجــب از میــان رفــتن زمــان و ســرمایه در بــسیاری از کـــشورها مـــی شـــود. یکی از رایج ترین تعاریف، تکانش گری به صورت آمادگی قبلی برای واکنش های سریع و بدون برنامه به محرک های درونی یا بیرونی بدون در نظر گرفتن نتایج منفی آن واکنش ها برای خود فرد یا دیگران، تعریف می شود(استنفورد [۴۱]و همکاران، ۲۰۰۹).
فرایند تصمیم گیری یا برگزیدن یک گزینه از میان چند گزینه، یکی از عالیترین پردازشهای شناختی به شمار میرود. گونه ویژهای از این فرایند که به عنوان تصمیم گیری مخاطره آمیز شناخته می شود، در شرایطی پردازش (RDM) مخاطرهآمیز[۴۲] می شود که شخص با گزینه هایی روبه رو میگردد که انتخاب آنها باری از سود یا زیان در حال یا آینده به دنبال دارد و در عین حال میزان این سود و یا زیان با درجاتی از احتمال همراه است (اختیاری و بهزادی، ۱۳۸۰الف و ب).
تصمیم گیری مخاطرهآمیز اهمیت بالایی در زندگی فردی و اجتماعی افراد دارد و اختلال در این نوع تصمیم گیری هسته اصلی پدیده تکانشگری و رفتارهای تکانشی[۴۳] را تشکیل می دهد (اختیاری و بهزادی۱۳۸۰ الف). رفتارهای تکانشی که در برخی رویکردها، رفتارهای مخاطره آمیز[۴۴] نیز خوانده میشوند، به عملکردهایی گفته میشوند که اگرچه تا اندازهای با آسیب یا زیانهای احتمالی همراهند، امکان دستیابی به گونه ای پاداش را نیز فراهم می کنند (اختیاری و بهزادی، جنتی و مقیمی، ۱۳۸۲). این رفتارها باید دارای سه عامل زیر باشند:
الف) برگزیدن یک گزینه از میان دو یا چند گزینه با پاداش احتمالی، ب) همراهی یکی از گزینه ها با احتمال پیامدهای ناگوار و ج) روشن نبودن احتمال پیامد ناگوار در زمان رخداد رفتار (لَن[۴۵] و چِرِک[۴۶]، ۲۰۰۰).
بسیاری از مردم در زندگی روزمره دست به رفتارهای تکانشی میزنند (مولر[۴۷]، بارت[۴۸]، دوگهرتی[۴۹]، اشمیتز[۵۰] و سوان[۵۱]، ۲۰۰۱). هر چند نشان دادن نمونههایی از رفتارهای تکانشی به نظر ساده میرسد، اما تعریف دقیق پدیده تکانشگری دشوار است چرا که اختلاف نظرهای بسیاری در تکانشی یا غیرتکانشی خواندن یک رفتار وجود دارد (اوندن[۵۲]، ۱۹۹۹). نکته پیچیده در بررسی رفتارهای تکانشی تنوع عللی است که میتوانند بروز یک رفتار تکانشی را در پی داشته باشند. برای نمونه فردی که مواد مخدر مصرف می کند، ممکن است به علت گرایش به رفتارهای خطر پذیر، توجه زیاد به پاداشها، بیتوجهی به آسیبها، علاقه به تجربه چیزهای تازه و یا دیگر ویژگیهای روانشناختی چنین رفتار تکانشیای را انجام دهد.
۲-۱-۲-۱ تکانه
تکانه[۵۳] اصرار و میل شدید به انجام یک عمل در پاسخ به یک محرک ذهنی یا بیرونی[۵۴] است (بروکر[۵۵]، ۱۹۸۹). تکانشگری طیف گستردهای از رفتارهایی است که روی آن کمتر تفکر شده، به صورت رشد نایافته برای دستیابی به یک پاداش یا لذت بروز می کنند، از خطر بالایی برخوردارند، و پیامدهای ناخواسته قابل توجهی را در پی دارند (اوندن، ۱۹۹۹). همچنین تعریف تکانشگری از دیدگاه رفتارشناسی، دربرگیرنده سود کوتاهمدت هر چند کم ارزش در برابر دستاوردهای بلندمدت ولی با ارزشتر میباشد (پتری[۵۶]، ۲۰۰۱).
تکانشگری و رفتار تکانشی دارای سه ویژگی اساسی است که آن را از اصطلاحات مشابهی مانند بیشواکنش[۵۷] جدا می کند. این رفتارها، شتابزده، برنامه ریزی نشده[۵۸]، بدون فکر و مستعد اشتباه[۵۹] هستند، در حالیکه در بیش واکنش به جای تأکید بر سرعت بروز عکسالعمل، تأکید بر شدت و طول زمانی است که عکسالعمل رخ میدهد (سوان و هلندر[۶۰]، ۲۰۰۲). رفتارهای تکانشی همچنین برخلاف رفتارهایجبری است که فرد بر وجود رفتار آگاهی دارد و هدف از رفتار، نه کسب لذت، بلکه عموماً دوری از یک اضطراب میباشد. همچنین متفاوت از رفتارهایی که ناشی از نارسایی در داوری [۶۱]و تصمیم گیری میباشند و فرد در حقیقت در مرحله قضاوت اختلال دارد (مولر و همکاران، ۲۰۰۱). مولر و همکاران (همان جا) بر پایه بررسیهای انجام شده با رویکردهای زیستی، روانشناختی و جامعهشناختی بر روی تکانشگری، کوشیدهاند تعریفی برای پوشش هر سه رویکرد با عنوان تعریف زیستی - روانی - اجتماعی[۶۲] ارائه نمایند.
دیدگاه زیستی در بررسیهای انجام شده بر روی خشونتهای ناشی از تکانشگری، نشان داده است که ساختار ذهنی برخی از افراد برای دستزدن به اعمال پرخاشگرانه مستعدتر از افراد دیگر میباشد. به طوری که در ارزیابیهای الکتروفیزیولوژیک، این افراد دامنههای پتانسیل برانگیخته[۶۳] بلندتری نسبت به سایرین داشته و همچنین میزان سوخت و ساز سروتونین در مایع مغزی - نخاعی این افراد نسبت به سایرین بیشتر است.
دیدگاه روانشناختی، تکانشگری را بر پایه سه مقوله تنبیه و/ یا خاموشی[۶۴]، پاداشگزینی[۶۵] و بازداری پاسخ/ توجه[۶۶] بررسی نموده و باور دارد که تعریف تکانشگری باید دربردارنده سه عنصر زیر باشد: کاهش حساسیت فرد به پیامدهای منفی رفتار، عکسالعمل سریع و ناخواسته به محرک پیش از ارزیابی کامل اطلاعات و بیاعتنایی به پیامدهای درازمدت رفتار.
دیدگاه اجتماعی به تکانشگری، به عنوان یک رفتار آموختهشده مینگرد که کودک از خانواده و محیط اطراف آموخته است و بر اساس آن برای به دست آوردن خواسته های مطلوبش به سرعت واکنش نشان میدهد و این ویژگی نه تنها بر خود فرد بلکه بر سایرین هم اثر می گذارد (نظریه یادگیری اجتماعی)[۶۷]. گروهی از افراد برای یادگیری واکنش شتابزده و ناخواسته در برابر محرکهای درونی یا بیرونی، بدون توجه به پیامدهای منفی این اعمال برای خود یا دیگران، مستعد میباشند. افرادی که با عنوان «خشونت تکانشی»[۶۸] طبقه بندی میشوند، بنا بر تعریف بالا از لحاظ زیستی نیز مستعد اعمال تکانشی میباشند و کاملاً متفاوت از گروه دیگری هستند که دست به اعمال خشونتآمیز میزنند و محرک اولیه موجه و منطقی برای خود دارند (مانند دست زدن به خشونت علیه کسی که عضو باند مخالف بوده است) (مولر و همکاران، ۲۰۰۱)
۲-۱-۲-۲ پردازش گزینه ها در تصمیم گیری مخاطره آمیز
بررسیها نشان دادهاند که تحلیل گزینه ها در فرایند تصمیم گیری مخاطرهآمیز بر پایه میزان تأثیرگذاری آنها بر سامانه پاداش و گزند شناخت ما انجام می شود. این تأثیرگذاری بر پایه زمینه های داخلی مانند میزان وابستگی به پاداش، پرهیز از گزند[۶۹]، مخاطرهجویی[۷۰]، نوجویی[۷۱]، وقفهگریزی[۷۲] و خوشبینی[۷۳] انجام می شود. عوامل خارجی تعیین کننده این تأثیرگذاری شامل ارزش (مقدار، نوع، دفعات، زمان تأخیر و احتمال) پاداش یا گزند همراه هر گزینه میباشد (اختیاری، جنتی، پرهیزگار، بهزادی و مکری، ۱۳۸۳).
۲-۱-۲-۲-۱ عامل ارزش
بار تشویقی[۷۴] یا تنبیهی[۷۵] هر گزینه، در برتری یافتن آن در میان گزینه های دیگر و در نتیجه انتخاب آن، نقش اساسی دارد. چگونگی پردازش این دو جنبه متفاوت در هر گزینه به ایجاد دو مفهوم وابستگی به پاداش و دوری از گزند میانجامد که میزان برتری هر کدام از این عوامل در ساختار شناختی فرد نقش مهمی در شیوه تصمیم گیری در شرایط مخاطرهآمیز خواهد داشت (اختیاری و بهزادی، ۱۳۸۰ الف). در یک بررسی (اختیاری ، بهزادی، جنتی و مکری، ۱۳۸۳) تأثیر سنی دفعات و میزان یک پاداش یا گزند در راهبرد تصمیم گیری مخاطرهآمیز در یک گروه از ایرانیان و تفاوتهای احتمالی بین فرهنگی نشان داده شد.
۲-۱-۲-۲-۲عامل زمان
زمان ارائه یک پاداش یا گزند پس از انتخاب گزینه های گوناگون، در رتبه بندی گزینه ها در هنگام پردازش شرایط آنها (پیش از تصمیم گیری) نقش ویژهای ایفا می کند. بیگمان به تعویق افتادن هر پاداش و گزندی، از میزان اهمیت آن میکاهد، اما شدت این کاهش به عنوان بخشی از ساختار شناختی هر فرد، در چگونگی تصمیم گیری مخاطرهآمیز وی تعیین کننده خواهد بود (اختیاری، بهزادی، جنتی و مقیمی،۱۳۸۲؛ اختیاری، بهزادی و مکری، ۱۳۸۲).
۲-۱-۲-۲-۳ عامل احتمالات
همراه شدن گزینه انتخابی با درجاتی از پاداش یا گزند، عامل دیگری در پردازش گزینههاست. شیوه ارزشیابی میزان عدم قطعیت در سازمان شناختی فرد در تصمیم گیری وی تأثیرگزار خواهد بود (اختیاری و بهزادی،۱۳۸۰ ب).
پردازش شناختی برای تصمیم گیری مخاطرهآمیز بر پایه عوامل سهگانه یاد شده در سه وضعیت زیر انجام می شود:
وضعیت آگاهانه منطقی: یک ضرب و تقسیم ساده ریاضی می تواند به ما پاسخهایی منطقی در زمینه انجام رفتار تکانشی و یا عدم انجام آن بدهد اما آیا در عمل این اتفاق خواهد افتاد.
بررسیهای کانمان[۷۶] و تورسکی[۷۷] (۱۹۸۴) روانشناسان برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۰۲ ، در طی چند دهه اخیر، نشان دادهاند که نباید توقعاتی کاملا منطبق بر منطق ریاضی از سیستم تصمیم گیری افراد داشت.
وضعیت آگاهانه عاطفی: تجربه های روزمره نیز در بسیاری موارد نشانگر انتخابی، نه بر پایه منطق ریاضی بلکه بر پایه پردازش غیرمنطقی و احتمالاً عاطفی اما آگاهانه میباشد؛ مانند شرکت افراد در قرعهکشی بانک یا مراکز قمار.
وضعیت ناخودآگاه عاطفی: بررسیهای انجام شده در این زمینه نشان دهنده عملکرد سریعتر سیستمهای عاطفی در، تشخیص ناآگاهانه گزینه های برتر میباشد (بچارا[۷۸]، دامازیو[۷۹]، ترانل[۸۰] و داماز۱۹۹۷). همچنین پروفسور دامازیو بر این باور است که سیستم عاطفی ما پس از شناسایی سریع گزینه های مطلوبتر، پیش از شکل گیری هر گونه دانش آگاهانهای از برتری گزینه ها، با بروز علایم بدنی (عموماً با پایه سمپاتیک و پاراسمپاتیک) در هنگام تصمیم گیری مخاطرهآمیز، ما را از گزینه نامطلوب دور کرده و به سمت گزینه مناسب هدایت می کند (اختیاری و همکاران، ۱۳۸۰ الف).
از دیدگاه نوروآناتومی مرکز اصلی پردازش فرایند در (VMPFC) ناحیه قدامی- داخلی قشر پیش پیشانی[۸۱]، RDM ارتباط با نواحی دیگری از قشر لیمبیک و قشر مخ میباشد (اختیاری و همکاران،۱۳۸۰ الف).
رفتارهای مخاطره جویانه به عنوان یکی از جنبه های مهم عملکردهای اجتماعی و یکی از عوامل زمینه ساز رفتارهای ناشایسته و ناهنجار مانند سوء مصرف مواد، خشونت، قماربازی، بزهکاری و تنفروشی در کنار عواملی مانند تکانشگری مورد توجه روان سنجان قرار گرفته است.
تکانشگری به معنای عمل نمودن با کمترین تفکر نسبت به رفتارهای آینده یا عمل کردن بر پایه ی افکاری که مهمترین گزینه فرد یا افراد دیگر نیست در نظر گرفته می شود ودارای یک ساختار چند بعدی است که شامل ابعادی چون تاکید بر زمان حال، ناتوانی در به تأخیر افکندن پاداش، ناتوانی در بازداری خطر پذیری، حس جویی،حساسیت به پاداش، بی حوصلگی ، لذت جویی و ناتوانی در برنامه ریزی است.(اختیاری،۱۳۸۸).
گاه تکانشگری را معادل کاهش ارزش تعویقی تعریف می کنند.یعنی تمایل به انتخاب پاداش های کم ولی سریع ،در برابر پاداش های بزرگتر ولی دیررس،بنابر این تعریف، فردی که در برابر تأخیر در ارضاء شدن حاضر به پذیرفتن مقادیر کمتری از پاداش می شود تکانشگر است(لوگو[۸۲]،۱۹۹۸،نقل از رضوان فرد،۱۳۸۶).
یکی از دیدگاه ها در مورد تکانش گری که در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است، نظریه ی بارات و همکاران می باشد. این محققان با ترکیب اطلاعات چهار دیدگاه مختلف(مدل پزشکی، مدل روانشناختی، مدل رفتاری و مدل اجتماعی)، سه عامل را یافتند که شامل تکانشگری توجهی(شامل توانایی تمرکز بر تکالیف و بی ثباتی شناختی)، تکانشگری حرکتی(شامل عمل در کسری از ثانیه و پشتکار) و تکانشگری بی برنامگی(شامل کنترل خود و پیچیدگی شناختی) می باشد(استنفورد و همکاران، ۲۰۰۹).
رفتارهای تکانشی که گاه با عنوان رفتارهای مخاطره آمیز خوانده می شوند، طیف وسیعی از اعمالی را شامل می شوند که روی آنها تفکر کمی صورت گرفته به صورت نابالغ با وقوع آنی،بدون توانایی در انجام تمرکز بر یک تکلیف خاص،در غیاب یک برنامه ریزی مناسب رخ می دهند و از ریسک وخطر پذیری بالایی برخوردارهستند(حدادی، ۱۳۸۸)
امروزه تکانشگری به صورت یک بعد شناختی،مفهوم پردازی می شود به این معنا که تکانشگری با عدم بازداری شناختی و روند تصمیم گیری کند و ناقص در افراد همراه می باشد(گلو ودیو[۸۳]،۲۰۰۸).
تکانشگری مؤلفهی شناختی رفتاری دیگری است که در میان نوجوانان کانون اصلاح و تربیت شیوع بالایی دارد. تکانشگری می تواند نقطه عطف بسیاری از اختلالات و آسیبهای اجتماعی مثل خشونت، قماربازیهای بیمارگونه، سوء مصرف مواد، اختلالهای شخصیت مرزی و ضد اجتماعی باشد (اختیاری، ۱۳۸۷).
تکانشگری طیف گستردهای از رفتارهایی است که روی آن کمتر تفکر شده، به صورت رشد نایافته برای دستیابی به یک پاداش یا لذت بروز می کنند، از خطر بالایی برخوردارند، و پیامدهای ناخواسته قابل توجهی را در پی دارند (اوندن، ۱۹۹۹).
مولر و همکاران (۲۰۰۱) بر پایه بررسیهای انجام شده با رویکردهای زیستی، روانشناختی و جامعهشناختی بر روی تکانشگری، کوشیدهاند تعریفی برای پوشش هر سه رویکرد با عنوان تعریف زیستی - روانی - اجتماعی[۸۴] ارائه نمایند. دیدگاه زیستی در بررسیهای انجام شده بر روی خشونتهای ناشی از تکانشگری، نشان داده است که ساختار ذهنی برخی از افراد برای دستزدن به اعمال پرخاشگرانه مستعدتر از افراد دیگر میباشد. به طوری که در ارزیابیهای الکتروفیزیولوژیک، این افراد دامنههای پتانسیل برانگیخته[۸۵] بلندتری نسبت به سایرین داشته و همچنین میزان سوخت و ساز سروتونین در مایع مغزی - نخاعی این افراد نسبت به سایرین بیشتر است. دیدگاه روانشناختی، تکانشگری را بر پایه سه مقوله تنبیه و/ یا خاموشی[۸۶]، پاداشگزینی[۸۷] و بازداری پاسخ/ توجه[۸۸] بررسی نموده و باور دارد که تعریف تکانشگری باید دربردارنده سه عنصر زیر باشد: کاهش حساسیت فرد به پیامدهای منفی رفتار، عکسالعمل سریع و ناخواسته به محرک پیش از ارزیابی کامل اطلاعات و بیاعتنایی به پیامدهای درازمدت رفتار. دیدگاه اجتماعی به تکانشگری، به عنوان یک رفتار آموختهشده مینگرد که کودک از خانواده و محیط اطراف آموخته است و بر اساس آن برای به دست آوردن خواسته های مطلوبش به سرعت واکنش نشان میدهد و این ویژگی نه تنها بر خود فرد بلکه بر سایرین هم اثر می گذارد (نظریه یادگیری اجتماعی)[۸۹] (مولر و همکاران، ۲۰۰۱).
در مورد ارتباط بین مؤلفه های خشم، رفتارهای پرخاشگرانه و همچنین رفتارهای تکانشی تحقیقات بسیاری انجام گرفته است. ال و همکاران (۲۰۰۴) در بررسی خود بر روی ۹۹ بیمار اختلال مرزی نشان دادند که کنترل پرخاشگری در این افراد منجر به کاهش تکانشگری می شود و بین سطح پرخاشگری و تکانشگری رابطه معنیدار قوی وجود دارد. لوی و کین (۲۰۰۴) نیز در بررسی بر روی ۹۲ بیمار دچار اختلال شخصیت مرزی نشان دادند که مقیاسهای پرخاشگری و تکانشگری به شدت با هم پیوستگی دارند. بنابراین ضرورت اجرای مداخلات مناسب و مؤثر جهت کنترل خشونت و تکانشگری احساس می شود.
همانطور که پیش از این بیان شد تکانشگری یکی دیگر از معضلات جهان کنونی است که روز به روز در حال افزایش است. هسته اصلی پدیده تکانشگری و رفتارهای تکانشی تصمیم گیری مخاطره آمیزی است که در زندگی فردی و اجتماعی اهمیت بسزایی دارد (اختیاری و بهزادی، ۱۳۸۰ الف). رفتارهای تکانشی که در برخی رویکردها، رفتارهای مخاطره آمیز نیز خوانده می شوند، به عملکردهایی گفته می شوند که اگرچه تا اندازه ای با آسیب یا زیان های احتمالی همراهند، امکان دستیابی به گونه ای پاداش را نیز فراهم می کنند (اختیاری ، بهزادی، جنتی و مقیمی ، ۱۳۸۲). این رفتارها باید دارای سه عامل زیر باشند:
الف- برگزیدن یک گزینه از میان دو یا چند گزینه با پاداش احتمالی، ب-همراهی یکی از گزینه ها با احتمال پیامدهای ناگوار و ج- روشن نبودن احتمال پیامد ناگوار در زمان رخداد رفتار (لَن[۹۰] و چِرِک[۹۱]، ۲۰۰۰).
تکانشگری هسته ی اصلی بسیاری از آسیب های اجتماعی مانند مصرف مواد، قمار بیمار گونه، اختلال های شخصیت و دست زدن به اقدامات پرخاشجویانه است (اُرس[۹۲]، کاهیل[۹۳]، فوا [۹۴]و مارکر[۹۵]، ۲۰۰۷). برای این مفهوم تعاریف گوناگونی ارائه شده است. برخی از این تعاریف شامل: رفتار بدون تفکر کافی؛ عمل غریزه بدون توسل به مهار ایگو و عمل سریع ذهن بدون دور اندیشی و قضاوت هوشیار می باشد (ایوندن[۹۶]، ۱۹۹۹). تکانشگری همچنین ممکن است به معنی عمل نمودن با کمترین تفکر نسبت به رفتار های آینده یا عمل کردن بر پایه ی افکاری که بهترین گزینه ی فرد یا دیگران نمی باشد، در نظر گرفته شود( سوان[۹۷] و هولاندر[۹۸]، ۲۰۰۲). تکانه اصرار و میل شدید به انجام یک عمل در پاسخ به یک محرک ذهنى یا بیرونى است. آنچه که دارای اهمیت است ارتباط تکانشگری با شماری از آسیب های روانی در اجتماع است که از جمله ی آنها خشونت، رفتارهای ضد اجتماعی، جرم و جنایت و بسیاری از موارد دیگر است. همچنین بررسی ها نشان داده اند که تکانشگری یکی از مهمترین عوامل خطر شخصیتی گرایش به مواد مخدر به شمار می رود (ریب[۹۹] دیسچینر[۱۰۰]، کافرا[۱۰۱] و رید[۱۰۲]، ۲۰۰۶).
دانلود فایل ها در رابطه با مقایسه مهارت های مقابله ای ،تکانشگری و اختلالات رفتاری ...