جدول ۵-۲ ضخامت انواع چرم تولید
عملیات حین پروسس:
خنثی سازی
الف- شستشوی قبل از خنثی سازی: این شستشو که در واقع خیساندن مجدد می باشد چندین وظیفه برعهده دارد:
زدودن تراشه های شیوینگ - خیساندن مجدد وتبلوها - حذف کروم سطحی - گرم کردن مقدماتی
ب:عملیات خنثی سازی:
عملیات خنثی سازی در واقع حذف کلیه اسیدهای اضافی موجود در کلاژن می باشد،که قبل از عملیات ریتانینگ در زیر نقطه ایزو الکتریک قرار دارد. اطلاق لفظ اسید زدایی به جای خنثی سازی مناسب تر است .
عملیات خنثی سازی در واقع تبدیل PH وتبلوها به حالت مناسب و دلخواه برای ریتانینگ می باشد. ازجمله مواد خنثی سازی: بی کربنات آمونیوم ، فرمیات سدیم وفرمیات کلسیم واستات سدیم.
نحوه ریتانینگ :
عملیات ریتانینگ بعد از شیوینگ وتعیین ضخامت چرم شروع می شود. بعد از آبگیری وتبلو بایستی دقت شود تا وتبلوها از نظر دارا بودن رطوبت یکسان باشند. عملیات ریتانینگ براساس وزن شیوینگ محاسبه و عمل می شود، اگر وتبلوها دارای رطوبت یکنواخت و کافی باشند عملیات شیوینگ درست انجام می گیرد. مقدار آب بایستی به اندازه ای باشد که چرم بتواند به راحتی در درام گردش کند و گره نخورد. آب مصرفی باید با ظرفیت درام تناسب داشته باشد. جذب تمام مواد فعالی که به صورت امولسیون به درام اضافه می شوند، به واسطه گردش صحیح درام صورت می گیرد. گردش شدید و زیاد درام به چرم ضرر می رساند. غلظت حمام روغن دهی مهم است. در عمل نبایستی بیش از ۱۲۵- ۱۵۰% چرم آب مصرف کند استفاده از آب به مقدار ۱۰۰%وزن چرم معمول است.
در ادامه مبحث فرایند چرم سازی می رسیم به مرحله بعدی آن که روغن دهی به چرم می باشد .
۱۱-۴-۲ روغن دهی
روغن دهی عبارتست از فرایند پوشش دادن سطوح مختلف الیاف و مواد الیاف گونه چرم بالایه نازکی از روغن. فرایند روغن دهی فرآیندبسیارمهمی در ساخت چرم می باشد. چرم تا زمانی که روغن دهی نشده باشد به محض خشک شدن سفت و سخت می شود. الیاف آن نمی توانند روی هم سر بخورند و لذا در مقابل نیروی کشش، در مقابل چرخ خیاطی و در مقابل سایش و اصطکاک استحکام نخواهد داشت. تمامی موارد فوق با روغن دهی اصلاح می شود. علاوه بر آن خواص فیزیکی دیگری از جمله استحکام رخ، مقاومت چرم در برابر مواد شیمیایی و ضدآب شدن چرم نیز با روغن دهی ظهور و بروز می کند. در این فرایند از امولسیون چربی استفاده می شود. امروزه اغلب مواد روغنی که در صنعت چرم به کار می رود به صورت سولفاته یا سولفیته است. در فرآیندهای روغن دهی مقدار روغن مصرفی به نوع چرم و ضخامت آن بستگی دارد مقدار روغن مصرفی در چرم های سبک بیش از مقدار روغن مصرفی در چرم های سنگین است. در مرحله روغن دهی گردش دهی، گردش درام به نفوذ روغن کمک می کند.
روغن های مناسب برای روغن دهی چرم :
روغن کرچک
روغن بادام زمینی
روغن بزرک(کتان)
روغن شلغم : یک روغن عالی برای روغن دهی چرم است.
روغن زیتون
روغن نارگیل
روغن ماهی
روغن اسپرم: از والهای قطبی بدست می آید.
چربی حیوانی
سایر روغن ها وچربی ها: روغن آفتابگردان، سویا، خشخاش و…
۱۲-۴-۲ تکمیل چرم:
اصطلاح تکمیل چرم از نظر دباغان به عمل آوری چرم با مواد مختلف فینیش، لاکها، واکس های مناسب جهت ایجاد خواص دلخواه در آن و تبدیل چرم نیمه ساخته (کراست) به یک ماده تجاری خوب و مناسب اطلاق می گردد.
هدف از تکمیل چرم :
اصولا چرم خیلی به ندرت بدون فینیش و صرفا بعد از دباغی، رنگرزی، روغن دهی مصرف می شود. برای اصلاح کراست، از نظر کیفیت رخ و ایجاد خواص دلخواه در سطح آن بایستی از فینیش استفاده کرد .
براق بودن، مات بودن، داشتن رنگ روشن یا تیره، همه از طریق فینیش حاصل می شود. بسته به نوع مصرف چرم می توان با بهره گرفتن از فینیش خواص ظاهر چرم را به نحو دلخواهی اصلاح نمود. هدف دیگر فینیش حذف ایرادات رخ چرم می باشد. فینیش نه تنها رخ چرم را یکنواخت می کند بلکه لکه ها و ایرادات موجود در رخ چرم را نیز می پوشاند. فینیش باعث می شود تا ضریب مقاومت تغییر رنگ چرم در برابر نور افزایش یافته و گرینهای ریز در رخ چرم ظاهر شود.
طبقه بندی انواع فینیش:
مواد شیمیایی مورد مصرف در فینیش براساس رفتار آنها در آب به دوسته تقسیم می شوند:
۱- مواد محلول در آب
۲- مواد نامحلول درآب
مواد فینیش برسطح چرم اسپری می شوند، حلال آن به تدریج از سطح چرم تبخیر می شود و فیلم نازکی بر جای می ماند. درطول فرایند تبخیر، غلظت مخلوط فینیش در سطح چرم افزایش می یابد و به این ترتیب مواد موجود درآن، در سطح چرم یک شبکه سه بعدی ایجاد می کند. در این شبکه سه بعدی، ذرات پیگمنت، رنگ، مواد نرم کننده و… با هم پیوند ایجاد می کنند بنابراین در یک مخلوط فینیش، مهمترین مواد آن، مواد تشکیل دهنده فیلم هستند.
خصوصیات فیلم :
فیلم ایده آل برای فینیش بایستی دارای خصوصیات زیر باشد:
-
- داشتن حالت انعطاف پذیری و قابلیت کشش
-
- چسبندگی
-
- قدرت حفظ کنندگی
-
- براقیت
-
- ثبات و استحکام در برابر سایش
-
- داشتن خواص ضدآب و تراوائی
-
- ضخامت
- مقاومت در برابر اسید ،باز و مواد شیمیایی