دکتر فریبرز رحیم نیا و مسعود علیزاده (۱۳۸۸)، در پژوهش خود به بررسی ابعاد فرهنگ سازمانی براساس مدل دنیسون از نظر اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد پرداختند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که دانشگاه مورد مطالعه در بعد انطباق پذیری بیشترین امتیاز وکمترین امتیاز را در بعد درگیر شدن در کار و بعد سازگاری بدست آورده است. نتایج تحقیق مشخص کرد که دانشگاه فردوسی مشهد در شاخص تغییرپذیری بیشترین و در شاخص تیم سازی کمترین امتیاز را به دست آورده است و این خود نشان می دهد که در سازمان سطح فرهنگ کار گروهی جهت اهداف مشترک بسیار پایین بوده و به آن کمتر بها داده شده است .
اردلان و همکارانش ( ۱۳۸۷ ) در پژوهش خود با عنوان “بررسی رابطه فرهنگ سازمانی با یگانگی فرد-سازمان در دانشگاه های دولتی غرب کشور (همدان، کرمانشاه، کردستان)” رابطۀ بین فرهنگ سازمانی با یگانگی فرد- سازمان را با بهره گرفتن از مدل دنیسون در دانشگاه های دولتی غرب کشور، مورد بررسی قرار دادنداین پژوهش در پی آن است میزان همبستگی بین دو متغیر اصلی پژوهش را بیان و مؤلفه های پیش بینی کننده را معرفی نماید. آنها نشان دادند که هر چهار بعد فرهنگ سازمانی مدل دنیسون در دانشگاه های غرب کشور پایین تر از حد متوسط مدل دنیسون است. همچنین ، در این پژوهش مشخص شد که به ترتیب بعد رسالت، بالاترین همبستگی را با معیارهای سازمانی یگانگی فرد – سازمان،سپس فرهنگ سازگاری و فرهنگ انطباقی ودر نهایت بعد درگیر شدن در کار پایین ترین میزان همبستگی را با معیارهای فردی یگانگی فرد- سازمان داشته است. در آخر نیز فرهنگ سازمانی حاکم بر علوم پزشکی و غیرعلوم پزشکی یکسان بوده است.
منوریان و بختایی ( ۱۳۸۶ )، در پژوهش خود با عنوان ” شناخت فرهنگ سازمانی براساس مدل دنیسون” مدل دنیسون را در سازمان مدیریت صنعتی مورد بررسی قرار دادند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که سازمان مدیریت صنعتی در هر چهار بعد درگیر شدن در کار، انطباق پذیری، سازگاری و رسالت در حد متوسط و بالاتر از متوسط قرار دارد. سازمان مدیریت صنعتی بهترین وضعیت را در متغیرهای درگیر شدن در کار و انطباق پذیری به دست آورده است. با وجود این، در برخی شاخص ها از جمله هماهنگی و پیوستگی و اهداف و مقاصد نیازمند بهبود است.
بخش سوم: معرفی سازمان
۲-۳-۱- معرفی سازمان
سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان یکی از حدود ۳۵ سازمان جهاد کشاورزی موجود در کشور می باشد که همگی زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی بوده و هرسازمان در یکی از استان های کشور فعالیت دارد. تنوع اقلیمی ، وجود منابع و ذخایر غنی، امکان ایجاد اشتغال مولد کم هزینه و زودبازده و وجود مزیت نسبی در تولید و صدور محصولات ، از جمله قابلیت های بخش کشاورزی است.در دهه اخیر حدود ۱۵درصد از تولید ناخالص داخلی ، بیش از یک چهارم ارزش صادرات غیر نفتی ، یک پنجم اشتغال و بیش از ۹۳ در صد از عرضه غذا در داخل کشور را به خود اختصاص داده است .این بخش از نظر تولید، اشتغال، صادرات، حفاظت و بهره برداری اصولی از منابع طبیعی و خدادادی ، توسعه تحقیقات و فنآوری ها و توسعه مشارکت های مردمی، یکی از ارکان مهم اقتصاد و امنیت کشور به حساب می آید.
۲-۳-۲- اهم فعالیت های سازمان
اهم فعالیت های سازمان به شرخ ذیل می باشد:
تعیین سیاست ها و راهبردهای و برنامه های مربوط به کلیه امور بخش کشاورزی ، توسعه و عمران روستاها و مناطق عشایری و امور دامی و توسعه صادرات و امور پژوهش ، آموزش و ترویج و توسعه در زمینه های آب و خاک ، اصلاح بذر و نهال ، اصلاح نژاد، پرورش دام و آبزیان ، جنگل و مرتع و آبخیزداری آفات و بیماریهای گیاهی و راه های مبارزه با آن . بهره برداری از فنون پیشرفت بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک در بخش کشاورزی ، تدوین شیوه های مناسب و استفاده از فناوری های نوین توسعه کشاورزی و دامی متناسب با شرایط اقلیمی و جغرافیایی کشور. افزایش بهره بروری ، کاهش ضایعات و بهبود کیفی تولید محصولات و فرآورده های بخش کشاورزی. امور منابع طبیعی و آبخیزداری .برنامه ریزی و انجام اقدامات لازم به منطور جلوگیری از تغییر و تبدیل کاربردی اراضی کشاورزی و جنگل. تثبیت شن های روان وبیابانی زدایی. حفظ، احیاء گسترش ، حمایت و بهره برداری صحیح از جنگل ها و مراتع طبیعی و دست کاشت کشور .ایجاد پارک های جنگلی و تفریگاه های طبیعی در چارچوب هدف ها و سیاست های توسعه پایدار و اعمال نظارت های لازم . تشخیص و تفکیک حریم قانونی اراضی ملی از مستثنیات اشخاص حقیقی و حقوقی . امور زیربنایی کشاورزی و توسعه روستایی. امور کشاورزی، دام و آبزیان. برنامه ریزی و ساماندهی کوچ و اسکان عشایر در چهارچوب طرح های جامع ناحیه ای. توسعه و حمایت صنایع کوچک تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی و صنایع روستایی در چارچوب سیاستهای صنعتی کشور.
۲-۳-۳- ساختار سازمانی و نیروی انسانی
سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان با دارا بودن حدود ۱۰۰۰ نفر نیروی انسانی در ۲۵ شهرستان استان خوزستان در سراسر استان فعالیت دارد. کلیه امور کشاورزی ، دامی ، آبیاری و برنامه ریزی در حوزه های فوق در تمام شهرستان های استان خوزستان توسط این سازمان انجام می‌گیرد.
۲-۴- جمع بندی فصل:
در بخش اول فصل دوم به عنوان مبانی نظری و ادبیات موضوع تحقیق، تعاریف و مفاهیم فرهنگ سازمانی تشریح شده و انواع مدل ها و دیدگاه های موجود در این زمینه مقایسه گردیده است. دربخش دوم فصل دوم به عنوان چارچوب تحقیق، مفاهیم و دیدگاه های مدیریت مشارکتی به طورکامل معرفی و پیشینه تحقیق نیز آورده شده است. بخش سوم فصل دوم تحقیق به معرفی سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان که مکان اجرای تحقیق است، می پردازد.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
«دنیای امروز، عصر روشمندی است و دنیای دانشمندی به پایان رسیده است.» «پیتر دراکر»
پایه هر علمی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می‌رود.
در این فصل درابتدا نوع و روش تحقیق، قلمرو تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری و روش گردآوری اطلاعات و درنهایت ابزار اندازه‌گیری، روایی و پایایی پرسشنامه و مدل آماری جهت تحلیل داده‎ها بحث و بررسی می‌شود.
۳-۲- طرح و روش تحقیق
روش تحقیق، مجموعه‌ای از قواعد، ابزار و راه‌های معتبر(قابل اطمینان)ونظام یافته، برای بررسی واقعیتها، کشف مجهولات، یافتن روابط ودستیابی به راه‌حل مشکلات است(خاکى،۱۳۸۴،۲۰۱).

تحقیق حاضر از نوع تحقیق موردی و از لحاظ هدف کاربردی بوده و روش آماری مورد استفاده در آن، روش توصیفی می‌باشد. درتحلیل آمار توصیفی، عمل تعمیم به افراد گروه خاصی که مورد مشاهده قرار گرفته‌اند، محدود می‌شود و در مورد افرادی که خارج از این گروه قرار می‌گیرند، هیچ نتیجه‌ای گرفته نمی‌شود و میان افراد این گروه و کسانی‌که در خارج از آن هستند، هیچ‌گونه شباهتی فرض نمی‌شود.
تحقیقات مبتنی بر تحقیقات موردی به‌صورت پراهمیتی در تحقیقات مدیریتی رو به رشد است و غالبآ برای تحقیقاتی در زمینه سازماندهی، استراتژی، بازاریابی و یا حسابداری به‌کارمی‌روند.(Thomas,2004). روح و بنیان همه تحقیقات موردی این است که سعی می‌شود تا یک تصمیم و یا مجموعه‌ای از تصمیمات به‌وضوح، آشکار و روشن شود، چرا آن تصمیمات اتخاذ شده‌اند، چگونه به اجرا درآمده‌اند و به چه نتایجی انجامیده‌اند. یک تحقیق موردی یک روش تحقیق ضعیف نمی‌باشد چرا که به‌صورت نرمال محقق داده‌های خود را از چندین منبع از جمله اسناد و گزارش‌های موجود، مدارک فیزیکی، پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده و با به‌کارگیری روش‌های مختلف گردآوری می‌کند. (Maylor&Blackmon,2005) .
تحقیق کاربردی به منظور حل سریع مسائل و مشکلات و اتخاذ تدابیر لازم انجام می‌شود. برخلاف تحقیق بنیادی که جنبه نظری دارد، بیشتر به سمت پدیده‌های واقعی و مسائل عملی معطوف است و درشرایط غیرآزمایشگاهی و در رویارویی با واقعیات سیاسی و اجتماعی و … انجام می‌شود و یافته‌های تحقیق بنیادی را در صحنه عمل می‌آزماید.
تحقیق توصیفی آنچه را که هست توصیف می‌کند. این نوع تحقیق نیز شامل توصیف، ثبت و تجزیه و تحلیل شرایط موجود است. در این نوع تحقیق سعی می‌شود تا روابط میان عوامل (متغیرهای) دستکاری نشده کشف شود. کشف قوانین علمی و روابط علت و معلولی یا همبستگی بین متغیرها و عوامل به عنوان گزاره‌های کلی، ازطریق تحقیقات توصیفی امکان‌پذیر نیست. درتحقیقات توصیفی معمولآ از روش‌های مطالعه کتابخانه‌ای و بررسی متون و محتوای مطالب و نیز روش‌های میدانی نظیرپرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده می‌شود.‌
با توجه به دستکاری متغیرهای تحقیق می‌توان آن‌ها را به دو نوع تحقیق آزمایشی و غیرآزمایشی طبقه‌بندی کرد. اگر متغیر مستقل مورد دستکاری واقع شود و بتوان آن را تغییر داد، با طیف تحقیقات آزمایشی، شبه آزمایشی، نیمه‎آزمایشی و پیش‎آزمایشی سروکار خواهیم داشت، ولی چنانچه توان دستکاری متغیر مستقل نباشد، از طرح‌های تحقیق توصیفی استفاده می‌شود. در تحقیقات زمینه‌‌‌‌‌یابی(پیمایشی) که در حیطه تحقیقات توصیفی جا می‌گیرد، به بررسی وضعیت موجود نمونه‌‌های تحقیق پرداخته می‌‌‌‌گردد. از مفروضات تحقیق زمینه‌یابی می‌توان به‌ کشف رابطه بین متغیرهای مختلف اشاره نمود، بدین ‌ترتیب که تحقیق زمینه‌یابی به‌منظور کشف داده‌ها یا اطلاعاتی بکار برده می‌شود که از طریق آنها میتوان روابط بین متغیرها را مورد بررسی قرار داد.(دلاور،۱۳۷۷).
در تحقیق حاضر نیز که به « ارائه چارچوبی برای بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی در سازمان جهاد کشاورزی خوزستان» پرداخته می‌شود، از طرح تحقیق توصیفی از نوع زمینه‌یابی یا پیمایشی استفاده به عمل آمده است و پژوهشگر خواهان بررسی نحوه رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی در سازمان جهاد کشاورزی خوزستان می باشد و در این راستا از ۱۲۰ نفر از کارمندان سازمان نظرسنجی به عمل آورده و هیچ کدام از متغیرهای تحقیق را مورد دستکاری قرار نداده است.
۳-۳- قلمرو تحقیق
۳-۳-۱- قلمرو موضوعی :
قلمرو موضوعی تحقیق بررسی نحوه ارتباط بین فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی در سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان در ۶ ماهه اول سال ۹۱ می باشد.
۳-۳-۲- قلمرو مکانی:
قلمرو مکانی تحقیق سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان می‌باشد.
۳-۳-۳- قلمرو زمانی:
قلمرو زمانی این تحقیق بر اساس اطلاعات ۶ ماهه اول سال ۹۱ می‌باشد.
۳-۴- جامعه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان که درحدود ۱۰۰۰ نفر هستند، می باشد.
۳-۵- نمونه آماری و روش نمونه گیری
تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری که بیان کننده ویژگی های اصلی جامعه باشد را نمونه گویند.(آذر، مومنی، ۱۳۸۳).
گروه نمونه، مجموعه کوچکی از جامعه آماری است مشتمل بر برخی اعضاء که از جامعه آماری انتخاب شده اند.
تعیین حجم نمونه و اندازه گروه نمونه یکی از مسائل عمده‌ای است که هر محقق در تحقیق خود با آن مواجه می‌شود. از این رو، توصیه می‌شود که حجم نمونه تا حد امکان بزرگ انتخاب شود. (کوکران، ۱۹۷۷). زیرا در آن صورت یکسانی و شباهت میانگین و انحراف استاندارد گروه نمونه در صفت یا متغیر موردنظر با میانگین و انحراف استاندارد جامعه مادر بیشتر است. دیگر آنکه حجم نمونه ارتباط نزدیکی با آزمون فرض پوچ (فرض صفر)، در تحقیق دارد. بدین ترتیب که هرچه اندازه گروه نمونه بزرگتر باشد، محقق با قاطعیت بیشتری فرض پوچی را که نادرست است رد می‌کند. (نادری و سیف نراقی،۱۳۸۱،۲۵).
با توجه به اینکه در تحقیقات زمینه یابی باید حجم نمونه مکفی را به دست آورد، همواره توصیه می شود که پژوهشگران ۵ تا ۱۰ درصد از جامعه آماری را به عنوان نمونه مورد بررسی تحت پوشش قرار دهند(عابدی۱۳۸۲،دلاور۱۳۸۷، کامکاری و همکاران،۱۳۸۷). از این رو با توجه به جامعه آماری که به صورت تقریبی ۱۰۰۰ نفر می باشند، انتخاب ۱۰۰ نفر از جامعه آماری به عنوان نمونه مکفی محسوب می‎شود. از طرف دیگر می توان گفت در تحقیقات توصیفی و زمینه یابی که به نظرسنجی از نمونه های تحقیق پرداخته می شود، تعداد حجم نمونه ۱۲۰ نفر مکفی است.(دلاور، ۱۳۸۶)
بنابراین نمونه آماری این تحقیق ۱۲۰نفر از کارمندان سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان هستند که به دلیل شانس مساوی کارکنان برای انتخاب شدن به شکل نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردیده‎اند.
۳-۶- روش‌ گردآوری اطلاعات
گردآوری اطلاعات شامل مجموعه عملیاتی است که طی آنها مدل تحلیلی (که از مفاهیم و فرضیه‌ها تشکیل شده است) با واقعیت‌های بازبینی‌شده و با داده‌های قابل جمع‌ آوری مقایسه می‌شود. بنابراین در جریان این مرحله اطلاعات زیادی گردآوری شده و در مرحله بعدی به شیوه‌ای منظم تحلیل خواهند شد. لذا گردآوری اطلاعات یک مرحله واسطه‌ای بین ساختن مفاهیم و فرضیه‌ها و تحلیل اطلاعات گردآوری شده برای آزمون آنها می‌باشد.
ابزارهای گوناگونی برای گردآوری داده‌های این تحقیق به کار گرفته شده است. در بخش ادبیات و مبانی نظری تحقیق از اطلاعات کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از منابع فارسی و لاتین، فصل‌نامه‌ها و مقاله‌های علمی و تخصصی مدیریت و سایت‌های مختلف اینترنت استفاده گردیده است.
مهم‌ترین ابزار گردآوری داده‌ها در تحقیقات توصیفی زمینه‌یابی، پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده می‌باشد. جهت گردآوری ‌داده‌های تحقیق و استخراج اطلاعات مورد نیازدر این پژوهش از روش پرسشنامه استفاده گردیده است .
جهت گردآوری داده‌های تحقیق و استخراج اطلاعات مورد نیاز، دو پرسشنامه در چارچوب مبانی نظری تنظیم گردید . سپس پرسشنامه ها درمیان ۱۲۰نفر از کارمندان سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان توزیع شد.
به منظور گردآوری داده های موردنیاز در زمینه مدیریت مشارکتی سازمان، از یک پرسشنامه پژوهشگرساخته حاوی ۵۰ سؤال پنج گزینه‌ای در طیف لیکرت (بسیار‌زیاد، زیاد، متوسط، کم و بسیار‌کم) استفاده گردیده است. لازم به‌ذکر است که پرسشنامه شامل پنج بعد عوامل فردی، عوامل سازمانی، عوامل مدیریتی، عوامل محیطی و نقش همکاران می باشد.
به منظور گردآوری داده های موردنیاز در زمینه فرهنگ سازمانی پرسشنامه محقق‌ساخته و بر مبنای الگوی رابینز ، مشتمل بر ۲۹ سؤال و در طیف لیکرت تدوین شده است. که از مجموع ۲۹ سؤال نمره کل فرهنگ سازمانی بدست می‌آید.
۳-۷- ابزار اندازه‌گیری و پایایی و روایی ابزار
با توجه به اینکه در این تحقیق به بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی پرداخته شده است، بنابراین ابزار مورد استفاده در این تحقیق دو پرسشنامه با سؤالات پنج گزینه‌ای می‌باشد که در طیف لیکرت (بسیار‌زیاد، زیاد، متوسط، کم و بسیار‌کم) اندازه‌گیری می‌شود.
۳-۷-۱ پرسشنامه مدیریت مشارکتی
ابزار مورد استفاده در این تحقیق برای گردآوری داده های مربوط به مدیریت مشارکتی یک پرسشنامه پژوهشگرساخته است که دارای ۵۰ سؤال پنج گزینه‌ای می‌باشد که در طیف لیکرت (بسیار‌زیاد، زیاد، متوسط، کم و بسیار‌کم) اندازه‌گیری می‌شود. در راستای روایی پرسشنامه مذکور ، سؤالات پرسشنامه با رجوع به ادبیات تحقیق و در راستای یافتن پاسخ سئوال اصلی و سئوالات فرعی تحقیق، تدوین شده است. لازم به‌ذکر است که پرسشنامه حاضر شامل پنج بعد عوامل فردی، عوامل سازمانی، عوامل مدیریتی، عوامل محیطی و نقش همکاران است. لازم به ذکر است که پرسشنامه حاضر با مشارکت و تأیید گروهی از متخصصان در زمینه مدیریت تدوین گردیده است. جدول زیر معرف روایی محتوایی پرسشنامه حاضر است:
جدول ۳-۱ روایی محتوایی پرسشنامه مدیریت مشارکتی