تبیین هوشمند سازی مدارس بر نمرات مشاهده تاملی دانش آموزان پایه ی پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران
تبیین هوشمند سازی مدارس بر نمرات مفهوم سازی انتزاعی دانش آموزان پایه ی پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران
تبیین هوشمند سازی مدارس بر نمرات آزمایشگری فعال دانش آموزان پایه ی پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران
۱-۵-فرضیه های پژوهش
۱-۵-۱-فرضیه اصلی :
بین مدارس هوشمند و سبک های یادگیری دانش آموزان پایه ی پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران رابطه مستقیم وجود دارد.
۱-۵-۱فرضیه های فرعی :
استفاده از مدارس هوشمند بر نمرات تجربه عینی دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران موثر است .
استفاده از مدارس هوشمند بر نمرات مشاهده تاملی دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران موثر است .
استفاده از مدارس هوشمند بر نمرات مفهوم سازی انتزاعی دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران موثر است .
استفاده از مدارس هوشمند بر نمرات آزمایشگری فعال دانش آموزان پایه پنجم دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران موثر است .
۱-۶-تعریف مفاهیم :
الف ) تعریف نظری :
مدرسه هوشمند[۷] : مدرسه ای است که در آن روند اجرای کلیه فرایند ها اعم از مدیریت ، نظارت ، کنترل، یاددهی – یادگیری ، منابع آموزشی و کمک آموزشی ، ارزشیابی ، اسناد و امور دفتری ، ارتباطات و مبانی توسعه آن ها ، مبتنی بر فاوا و در جهت بهبود نظام آموزشی و تربیتی پژوهش محور طراحی شده است . ( نقشه راه هوشمند سازی مدارس ایران ، ۱۳۹۰ ، ص ۲۶ )
فن آوری [۸]: کاربرد نظام مند همه منابع دانش سازمان یافته است . در این صورت فن آوری آموزشی نیز کاربرد نظام مند یافته های علمی در موقعیت های آموزشی است . ( رضوی ، ۱۳۸۶ ، ص ۶ )
فن آوری اطلاعات و ارتباطات[۹]: به عنوان مجموعه متفاوتی از ابزارها و منابع فن آوری به کار می رود که می تواند برای برقراری ارتباط ، ایجاد ، انتشار ، ذخیره سازی و مدیریت اطلاعات مورد استفاده قرار گیرد . این نوع فن آوری ها شامل رایانه ، فن آوری های پخش برنامه ( رادیو و تلویزیون)و تلفن می باشد . ( فتاحیان ، ۱۳۸۳ ، ص ۳۲ )
یادگیری[۱۰] : فرایند ایجاد تغییرات نسبتا” پایدار در رفتار یا توان رفتاری که حاصل تجربه است گفته می شود و نمی توان آن را به حالت های موقتی بدن مانند آنچه بر اثر بیماری ، خستگی یا داروها پدید می آید نسبت داد . ( کیمبل ، ۱۹۶۱ / به نقل از هرگنهان و السون ، ۱۳۹۱ ، ص ۴۷ )
یادگیری الکترونیکی[۱۱] : یادگیری الکترونیکی را می توان استفاده نظام مند از فن آوری اطلاعات و ارتباطات در تدریس و یادگیری دانست . به طور کلی یادگیری الکترونیکی مفهومی است که بیانگر به کارگیری فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی مانند اینترنت و نظام های چند رسانه ای به مثابه ابزارهایی برای بهبود و کیفیت یادگیری ازطریق مرحله تسهیلاتی برای دسترسی آسان به منابع و خدمات آموزشی و فراهم کردن سازو کارهایی چون تعامل و همکاری از راه دور است . ( رضوی ، ۱۳۸۶ ، ص ۲۲۴)
در این تحقیق منظور از مدارس هوشمند ، مدارسی است که دارای مجوز رسمی از آموزش و پرورش بوده و در سازمان آموزش و پرورش با نام مدارس هوشمند ثبت شده اند .
سبک[۱۲] را به عنوان ترجیح فرد در دریافت و پردازش اطلاعات برای استفاده از امکانان درونی و بیرونی و یا هر دو تعریف کرده اند . ( علی آبادی و کریمی ، ۱۳۸۷ ، ص ۱۲ )
سبک یادگیری [۱۳]: مفهومی گسترده تر از سبک شناختی را دارد . هانی و مامفورد ( ۱۹۹۲ ) سبک یادگیری را به عنوان توصیفی از نگرش ها و رفتارهایی می دانند که تعیین می کند یک فرد کدام را ترجیح می دهد . ( رضایی ، ۱۳۸۹ ، ص ۳ )
مفهوم سبک یادگیری به این مسئله اشاره دارد که افراد ترجیح می دهند چگونه یاد بگیرند . ( کانو و هوگز[۱۴]، ۲۰۰۰ ص ۴۰۵)
سبک یادگیری یک روش منحصر به فرد برای بیان کردن فرایند یادگیری است که راهبردهای مشهود برای حل مسئله ، تصمیم گیری و محدودیتهایی را شامل است که در موقعیت های یادگیری و واکنش به انتظارات دیگران با آن مواجه می شود. ( کلب وکلب [۱۵]، ۲۰۰۳ ص ۲۰۱)
وی سبک های یادگیری را به چهار دسته ی :
الف) سبک همگرا : افراد دارای این سبک اساساً بر شیوه های یادگیری مفهوم سازی انتزاعی و آزمایشگری فعال متکی هستند . این افراد در حل مسئله تصمیم گیری و کاربرد عمل ایده ها موفق ترند .
ب) سبک واگرا : افراد دارای این سبک به شیوه های یادگیری تجربه عینی . مشاهده تأملی تأکید می کنند نیرومندترین چهت گیری آن ها توانایی تخیل قوی و آگاهی از ارزش ها و معانی است . رویکرد آن ها برای درک موقعیت ها مشاهده کردن است .
ج) سبک جذب کننده : شیوه های یادگیری مسلط این سبک مفهوم سازی انتزاعی و مشاهده تأملی می باشد . نقطه قوت افراد این سبک استدلال استقرایی و توانایی خلق الگوهای نظری و جذب مشاهده های ناهمخوان برای ایجاد تبیین های منسجم است .
د) سبک انطباق یابنده : افراد این سبک بر شیوه های یادگیری تجربه عینی و آزمایشگری فعال تأکید می کند و برای این افراد انجام کارها و اجرای برنامه ها در اولویت قرار دارد . افراد این سبک دیگر تجارب تازه و دست اول می شوند . (کلب ، ۱۹۸۱ ، به نقل از حسینی لرکانی و سیف ، ۱۳۸۰ ، ص ۱۶۴)
۱-۷تعریف عملیاتی مفاهیم
هوشمند سازی مدارس :
در بررسی حاضر هوشمند سازی مدارس از طریق بررسی سوابق مدارس در اداره آموزش و پرورش شهر تهران به دست آمده است .
سبک یادگیری :
در پژوهش حاضر یادگیری به وسیله یک پرسشنامه ۱۲ سوالی کلب ( ۲۰۰۵ ) که از آخرین نمونه بازنگری شده به دست آمده است .
این پرسشنامه چهار سبک یادگیری (همگرا : از ترکیب سوال ۳ و ۴ ، واگرا : از ترکیب سوال ۱ و ۲ ، جذب کننده : از ترکیب سوال ۲و ۳ ، انطباق دهنده : از ترکیب سوال ۱ و ۴ ) را این گونه اندازه گیری نموده است :
این پرسشنامه دارای ۱۲ آیتم می باشد و هر آیتم آن دارای ۴ پاسخ است و آزمودنی باید پاسخ های خود را بر حسب میزان شباهت خود در پیوستاری از ۱ تا ۴ نمره گذاری کند . ( ۱ کمترین شباهت و ۴ بیشترین شباهت ) نکته مهم این است که در یک سوال نباید امتیازی یکسان در آیتم در نظر گرفت . از اجرا سه نتیجه به دست می آید .
حالت های یادگیری : که از جمع چهار بخش هر ۱۲ آیتم به دست می آید . ( تجربه عینی[۱۶] ، مشاهده تاملی [۱۷]، مفهوم سازی انتزاعی[۱۸] و آزمایشگری فعال ) می باشد .
ترجیحات و شیوه یادگیری : از تفاضل دو به دوی این شیوه ها یعنی از تفاضل نمرات مفهوم سازی انتزاعی و تجربه عینی (AC-CE) و نیز از تفاضل نمرات آزمایشگری فعال و مشاهده تاملی (AE-RO) دو نمره به دست می آید.
سبک های یادگیری : در این حالت دو نمره به دست آمده را بر روی محور مختصات ( با در نظر گرفتن مثبت یا منفی بودن نمره به دست آمده ) و مقایسه با داده های هنجاری ، چهار شیوه یادگیری همگرا ، واگرا ، انطباق یابنده و جذب کننده که نشان دهنده سبک یادگیری غالب است ، مشخص می شود . ( کلب و کلب ، ۲۰۰۵ )
۱-۸ متغیرهای پژوهش
متغیر مستقل : در پژوهش حاضر مدارس هوشمند به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده است .
متغیر وابسته : در پژوهش حاضر سبک های یادگیری کلب به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است .
متغیر تعدیل کننده : در این پژوهش جنسیت به عنوان متغیر تعدیل کننده مد نظر قرارگرفته است .
فصل دوم
پیشینه مطالعاتی
۲-۱- زمینه
نظام آموزشی ما در حال تحولی عظیم و بنیادین است که این تحول با رشد سریع استفاده از فناوری‌های نوین در زندگی بشر همزمان شده است. هوشمندسازی مدارس اگرچه خود یک امر تحولی است و نیازی است که با تغییرات فناوری و تغییر شکل زندگی به تبع آن به نیازی ضروری و حتی فوری برای نظام آموزشی تبدیل شده است اما باید این نکته اساسی را در نظر گرفت برای ایجاد تحول بنیادین و موثر در نظام آموزشی، هوشمندسازی نظام آموزشی در سطح بالاتر و مدارس در سطح پایین‌تر لازم و ضروری است. با رعایت موارد ذکر شده که خوشبختانه بخش اعظمی از آن در برنامه‌های فعلی و آینده وزارت آموزش و پرورش دیده می‌شود می‌توان امیدوار بود که هوشمند سازی مدارس منجر به تحولی بنیادین در عرصه آموزش خواهد شد.
از سویی قرن ۲۱ به سمتی می‌رود که اکثر مشاغل به دانش و مهارت‌های کامپیوتر نیاز خواهند داشت. ورود به این عرصه به نوع جدیدی از آموزش نیاز دارد که با آموزش سنتی همخوانی ندارد. فن‌آوری اطلاعات به عنوان محور تحول و توسعه در جهان منظور شده است و بروز تحولات گسترده در زمینه کامپیوتر و ارتباطات، تغییرات عمده‌ای را در عرصه‌های متفاوت حیات بشری به دنبال داشته است. دنیای ارتباطات و تولید اطلاعات به سرعت در حال تغییر بوده و اطلاعات و داده‌ها به سرعت و در زمانی غیرقابل تصور به اقصی نقاط جهان منتقل و در دسترس استفاده کنندگان قرار می‌گیرد، جامعه‌ای که در آن دانایی و میزان دسترسی و استفاده از دانش، دارای نقش محوری و تعیین کننده است.
آموزش رکن اصلی در توسعه پایدار هر کشور است و آموزش الکترونیکی، امروزه از جدیدترین ومطمئن‌ترین روش‌ها در توسعه آموزش‌های فردی و سازمانی است و مهم‌ترین دغدغه نظام آموزش و پرورش یک کشور، ایجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمایه‌های فکری در جامعه اطلاعاتی و دانایی محور می‌باشد برای آنکه همه گروه‌های اجتماعی قادر باشند به طور موثر در چنین جامعه‌ای مشارکت داشته باشند باید یادگیری پیوسته، خلاقیت ونوآوری را یاد بگیرند. تحقق این امر مستلزم تعریف مجدد و نوینی از نقش وکارکرد مدارس به عنوان اصلی‌ترین نهادهای آموزش در جامعه می‌باشد.
هنگامی که یک معلم، درس را برای یک گروه دانش آموزان ارائه می‌دهد، فرایند آموزش به روش چهره به چهره با تمام مزایای این روش اتفاق می‌افتد، اما به محض آنکه معلم می‌پرسد کسی اشکال یا سوالی ندارد، ابزارهای جدید آموزشی قابلیت خود را به نمایش می‌گذارند. از این پس، دانش آموز قوی‌تر، مبحث بعدی ونکته‌ی جدید می‌خواهد و دانش آموز ضعیف‌تر هنوز در فهم آن چه تدریس شده، مشکل دارد. صرف وقت معلم برای یک گروه با این تنوع در دریافت، نقطه آغازین ضعف نظام آموزشی است پس از رفع اشکال دانش آموزان، نیاز به لوازم کمک آموزشی برای تعمیق در تفهیم ظهور می‌کند و پس از آن، تکرار مطالب برای تثبیت و یا تجربه منجر به پایداری مطالب در ذهن دانش آموزان ضروری می‌شود. به طور کلی، جهت‌گیری مدرسه هوشمند در مسیر تربیت دانش‌آموزانی است که به تدریج به دانشجو بدل شوند، یعنی به جای فراگیری دانش‌های مختلف روش فراگیری دانش‌ها را بیاموزند تا در مواجهه با علوم ومعلومات جدید، دچار ایستایی نشوند. بسیاری از تحقیقات، حوزه «آموختن به کمک رایانه»[۱۹] یا «آموخت مبتنی بر رایانه»[۲۰] و هم‌چنین «نرم‌افزارهای آموزشی»[۲۱] را در بر می‌گیرند. البته حوزه کاربرد فن‌آوری اطلاعات در آموزش، در حال تحولات سریع است. نرم‌افزارهای متعدد برای حوزه آموزش تولید شده است که اکثر آن‌ها براساس مفهوم «تمرین وتکرار» شکل گرفته‌اند. (بروگن[۲۲]، ۲۰۰۰)
در مدارس هوشمند ضمن افزایش سرعت حل تمرین به تبع افزایش کمی حل تمرین، با اجرای سیستم هشدار و راهنمایی به دانش آموز حین انجام تمرین، کیفیت نیز افزایش می یابد. هم‌چنین مجموعه اطلاعات ثبت شده در این بخش تفسیر میزان دقت دانش آموز در حل تمرین، سرعت و میزان صرف وقت می‌تواند نظام آموزشی را در هدایت تحصیلی و ارزیابی وی یاری رساند. (اتحادی، ۱۳۸۶)
در نتایج تحقیقات مدارس هوشمند منطقه آموزشی پورتوریکو آمده است که استفاده از فن آوری وتخته‌های هوشمند سبب افزایش بهبود آموزشی دانش آموزان شده است. (حنی زار و همکاران[۲۳]، ۲۰۰۵) روبرسون[۲۴] (۲۰۰۳) رایانه را دارای دو مزیت عمده می‌داند: ۱) اطلاعات انبوهی رادر خود ذخیره می‌کند. ۲)اطلاعات ذخیره شده را با سرعت و دقت بسیار زیاد در کوتاه‌ترین زمان تجزیه و تحلیل خواهند نمود.
رشد و توسعه‌ی فن آوری اطلاعات و ارتباطات در نظام‌های آموزشی زمینه مناسبی جهت افزایش فرصت‌های یادگیری و سهولت دسترسی به منابع آموزشی شده است و از میزان اهمیت و اتکا بر کتاب و مواد درسی از پیش تعیین شده برای هر کلاس و دوره‌ی تحصیلی کاسته است. در این خصوص نحوه‌ی ارزیابی شیوه‌های تدریس و هم‌چنین ارزیابی میزان اثربخشی یادگیری نقش و ارزش تکالیف و امتحانات دوره ای، نحوه‌ی ارتباط معلم و شاگرد، اهمیت حضور فیزیکی اولیا و رابطه‌ی نزدیک آن ها با مربیان و مواردی از این قبیل را دچار تغییر و تحول کرده است. (حاجی، ۱۳۸۰)
پروفسور کولا[۲۵] (۲۰۰۱) اهل هندوستان به توسعه و رشد راه‌های ارتباطی تاکید می‌کند و تاثیر آن را بر رشد وجود انسانی لازم و ضروری می‌داند. (عبداللهی، ۱۳۸۱)
در نتیجه هدف از نگارش تحقیق حاضر این است که با طرح مباحث نظری و دیدگاه‌های مبتنی بر یافته‌های علمی به تبیین و تحلیل رابطه هوشمندسازی مدارس بر سبک‌های یادگیری بپردازم.
۲-۲- روند تحولات و تاریخچه تدریس و یادگیری مدارس هوشمند در ایران
ایجاد طرح مدارس هوشمند در ایران (۸۴-۱۳۸۳) متاثر از نظام آموزش و پرورش مالزی بوده است. استفاده از فن آوری در آموزش ایران به زمان بهره‌گیری از ابزارهای کمک آموزشی سمعی بصری شامل نمایش اسلاید و فیلم‌های آموزشی در کلاس درس باز می‌گردد. پس از آن، تلویزیون به عنوان رسانه آموزشی مورد توجه قرار گرفت وتلویزیون آموزشی ملی ایران به طور رسمی به امر آموزش همگانی در سراسر کشور پرداخت. پس از ورود صنعت رایانه به ایران و رشد و نفوذ رایانه‌های شخصی در میان اقشار مختلف فرهنگی اجتماعی، فعالیت در زمینه آموزش مبتنی بر رایانه نیز آغاز گشت و بیش از ده سال است که در این زمینه فعالیت می‌شود و این امر با تولید لوح‌های فشرده آموزشی آغاز گردیده است. (نقشه راه هوشمند سازی مدارس ایران، ۱۳۹۰، ص ۱۵)
وزارت آموزش و پرورش ایران با الهام از آموزه‌های دینی و مقتضیات زمان و به منظور تحقق اهداف سند چشم‌انداز ایران در سال ۱۴۰۴ و دستیبای به اهداف عالیه نظام تعلیم و تربیت اقدام به توسعه و تجهیز مدارس هوشمند براساس معیارهای علمی، بین‌المللی و شرایط بومی در سطح کشور نموده است. (نقشه راه هوشمندسازی مداری ایران، ۱۳۹۰، ص۷)
پس از طرح موضوع در شورای راهبردی فن آوری اطلاعات و ارتباطات اولین مدرسه هوشمند در ایران، در شهر تهران در مقطع ابتدایی تجهیز گشت و پیرو آن تعداد ۴ دبیرستان در ۴ منطقه تهران انتخاب و از سال تحصیلی بعد اجرای آزمایشی طرح در این مدارس آغاز شد.
منابع دانشگاهی برای پایان نامه : تاثیر هوشمندسازی مدارس بر سبک های یادگیری دانش آموزان پایه‌ی ...
