از دیدگاه عملیاتی کامپیوترها حجم وسیعی از عملیات سازمانی یک واحد گردشگری را بر عهده دارند. این فعالیتها عمدتاً شامل رزرواسیون ، صدور بلیط ، صدور صورتحساب، نگهداری اطلاعات مشتری، امور اداری ، منابع انسانی ، حسابداری ، انبار، تحقیقات بازاریابی و بازارشناسی، مدیریت بحران و وقایع غیر منتظره، امکان بکارگیری استراتژی قیمت گذاری داینامیک، شخصی سازی کالا وخدمات ارائه شده به هر یک از مشتریان، کنترل عملکرد و فرایندهای کسب و کار و پرسنل و مقایسه آن با استانداردها و دریافت بازخوردها و ارتباطات میان بخشی می باشد.
برای مثال، ترمینالهای سلف سرویس و یا کیوسکها امروزه در صنعت گردشگری بعنوان محلهایی برای فروش و یا مبادله اطلاعات استفاده می شوند. در بسیاری از موارد از این دستگاه ها برای خرید بلیط وسایل نقلیه ، اجاره اتومبیل و یا امکانات اقامتی مورد استفاده قرار می گیرند. اجزای تشکیل دهنده این سیستمها شامل کامپیوتر ، دستگاه های کارتخوان کارتهای اعتباری ، پرینترو یک مودم برای اتصال به سیستم مرکزی می باشد. همچنین این دستگاه ها قابلیت انتشار گزارشات مربوط به وضع هوا، نرخ تبدیل واحد پول کشورهای مختلف، مکانهای دیدنی و مکانهای اقامتی را دارند. این دستگاه ها تا حدود بسیاری امروزه بعنوان یک کانال توزیع مناسب، گسترده، سریع و کارآمد مورد توجه سازمانهای گردشگری می باشند. حتی در بسیاری از کشورها این خدمات (ترمینالهای سلف سرویس و کیوسکها) از طریق باجه های ATM بانکها و یا کیوسکهای تلفن همگانی در اختیار گردشگران قرار می گیرد.

۳-۱۷٫ استراتژیهای توسعه گردشگری مبتنی بر فناوری اطلاعات در ایران
در پیش نویس سند توسعه گردشگری ایران ، که توسط دفتر پروژه برنامه ملی توسعه گردشگری سازمان ایرانگردی و جهانگردی در سال ۱۳۸۰ تهیه شده بود، استراتژیهای لازم برای توسعه گردشگری کشور را شامل نه استراتژی بیان کرده اند. این استراتژیها عبارتند از:
استراتژیهای توسعه منابع انسانی
استراتژیهای توسعه گردشگری منطقه ای
استراتژیهای توسعه راه ها و زیر ساختها
استراتژیهای توسعه زیرساختهای خدماتی
استراتژیهای توسعه واحدهای اقامتی گردشگری
استراتژیهای توسعه خدمات و تسهیلات گردشگری بین راهی
استراتژیهای توسعه خدمات اطلاع رسانی
استراتژیهای توسعه دفاتر خدمات مسافرتی و عملیات تور
استراتژیهای توسعه سایر فعالیتهای مرتبط با صنعت گردشگری
در این بررسی ما استراتژیهایی که بر مبنای فناوری اطلاعات به ارتقای صنعت گردشگری کشور کمک می کنند را به پنج بخش اصلی تقسیم بندی می کنیم. این پنج بخش عبارتند از:
استراتژی توسعه زیر ساختهای عمومی فناوری اطلاعات
استراتژی توسعه محصولات و خدمات گردشگری
استراتژی توسعه سیستمهای اطلاعاتی و اطلاع رسانی
استراتژی توسعه منابع انسانی
استراتژی ارتقای کیفیت و رضایت مشتری
۳-۱۷-۱٫ استراتژی توسعه زیر ساختهای عمومی فناوری اطلاعات
این زیر ساختها بیشتر به مواردی اشاره دارد که حضور گردشگران را در کشور تسهیل می کند. برای مثال اگر گردشگری از آمریکای جنوبی قصد سفر به ایران را داشته باشد، با دشواریهای فراوانی برای پیدا کردن و دسترسی به یک هتل چهار ستاره در کنار یکی از آثار تاریخی ایران همچون تخت جمشید، نرخ هتل ، نرخ تورهای سه روزه برای گردش در شهرهای اطراف، نرخ تبدیل واحد پول کشورش به پول کشور مقصد (ایران)، میانگین دمای شهرهای مورد نظرش ، قیمت استفاده از یک اتوبوس بین شهری و… مواجه خواهد بود. (با فرض اینکه گردشگر به زبان انگلیسی تسلط داشته و نیازی به سایر زبانهای رایج دنیا مانند فرانسوی ، اسپانیایی، ایتالیایی و … نداشته باشد)
در ادامه نیز بدون دسترسی به امکانات پرداخت و دریافت از سوی گردشگر و عرضه کننده، مبادله نا تمام خواهد ماند. این شرایط ارتباطی و تراکنشی بشدت شانس یک مقصد را برای انتخاب شدن از سوی گردشگران پایین خواهد آورد. قابلیت‌های فناوری اطلاعات بسیاری از این نیازها را پوشش داده و شاید یکی از دلایلی که فناوری اطلاعات و صنعت گردشگری را دو ابزاری می دانند که جهان را بسوی دهکده جهانی پیش می برند، این عامل باشد که فناوری اطلاعات این امکانات را به گردشگران می دهد که کلیه اطلاعات مورد نیاز و ذکر شده در بالا را به زبان دلخواه دسترسی داشته باشد، اطلاعات مختلفی مثل نرخ خدمات ، آب و هوای مقصد، نرخ تبدیل ارز و…
توزیع الکترونیکی خدمات و محصولات، این امکان را به سازمانها می دهد که بسیاری از هزینه های جانبی نظیر صدور بلیط ، اشتباهات فردی، دستگاه های چاپگر و… را کاهش یابد. مشتریان نیز امکان دسترسی مستقیم از مبدا و اطمینان از انجام مبادله اینترنتی را بدست می آورند. هریک از مقاصد با بهره گرفتن از سیستمهای توزیع الکترونیکی این امکان را می یابد، که بدون توجه به محدودیتهای جغرافیایی ، محصولات و خدمات گردشگری را در سرتاسر دنیا توزیع نماید. استفاده از Digital TV و یا Video Text از جمله ابزارهاییست که به توزیع الکترونیکی محصولات و خدمات کمک می کند. این سیستمها در اروپا بویژه در فرانسه و انگلیس برای سالیان متمادی از جمله اصلیترین کانالهای توزیع محسوب می شده است. (Buhalis, 2003,P12)
نوع دیگری از زیر ساختهای عمومی فناوری اطلاعات، زیرساختهای غیر ملموس می باشند. گسترش این نوع زیرساختها تاثیر زیادی بر نحوه درک گردشگران از اوضاع کشور خواهد داشت. تغییر تصورات جهانی در مورد مسائل اجتماعی، تروریستی و سایر تبلیغات سوئی که از سوی بسیاری از کشورها علیه ایران انجام می شود، از اولین اقداماتی است که بایستی با بهره گرفتن از کلیه رسانه های ارتباطی صورت گیرد. امکانات متعددی که اینترنت برای اطلاع رسانی در مورد شرایط و اوضاع کشور دارد، اثرات عمیقی را بر ادراکات گردشگران خواهد داشت. از جمله این زیر ساختها می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۳-۱۷-۱-۱٫ قوانین
گسترش قوانین جهانی همچون قانون مالکیت معنوی، رعایت حریمهای شخصی و خصوصی و تعیین حدود جرایم اینترنتی از مواردیست که تمایل طرفین زنجیره عرضه و تقاضای گردشگری را به استفاده بیسشتر از ابزارهای فناوری اطلاعات بهبود می بخشد. اطمینان عرضه کنندگان از ایمنی اطلاعات منتشر شده از سوی آنها و نیز اطلاع کاربران از نحوه بکارگیری اطلاعات شخصی آنها توسط سایتهای اینترنتی از جمله عواملیست که باعث اطمینان و وفاداری بیشتر کاربران به سیستمهای الکترونیکی می شود. ملزم کردن سایتها به گزارش در مورد نحوه استفاده آنان از اطلاعات بازدید کنندگان در بخشهایی همچون Terms and Condition ، ملزم کردن عرضه کنندگان به فعالیت در چارچوب زمینه های ذکر شده، قانونگذاری در مورد جرایم اینترنتی و مجازاتهای مربوط به آن باعث افزایش شفافیت در فعالیتهای تجاری و الکترونیکی خواهد شد.
۳-۱۷-۱-۲٫ امنیت
اتخاذ قوانین مناسب و برقراری امنیت کاربران از جمله عواملیست که یکپارچگی های زیادی باهم دارند. امنیت همواره یکی از عوامل اصلی بوده که از سوی گردشگران بعنوان علت عدم استفاده از اینترنت مطرح شده است. هراس از سو استفاده از اطلاعات شخصی، برداشت از حسابهای بانکی، بازبینی نامه های الکترونیکی و نهایتاً ترس از مخدوش شدن حریم شخصی عمده نگرانیهای کاربران بوده است. در تکنولوژی های جدیدتر همچون تلفنهای همراه حتی مسئله از این نیز فراتر رفته و امکان مکان یابی هر فرد در هر لحظه ممکن می باشد.
برای گسترش هرچه بیشتر تجارت الکترونیک و گسترش کاربردهای فناوری اطلاعات بایستی عواملی که در نظر مشتریان بعنوان عوامل بازدارنده شناخته می شود، شناسایی گردند. اطمینان^[۵۰] یکی از عوامل کلیدی گسترش تجارت الکترونیکی و استفاده از فناوری اطلاعات می باشد. امنیت مطرح شده در این قسمت به هر دو نوع امنیت های مادی و معنوی اشاره دارد. امنیت های مادی بیشتر اشاره به مواردی دارد که افراد عدم خرید اینترنتی خود را بعلت ترس از شناسایی رمز کارتهای اعتباری و نهایتاً برداشتهای غیر مجاز از حسابهایشان می دانند. ترسهای معنوی نیز بیشتر مربوط به مباحثی می شود که افراد ترس از استفاده های غیرمجاز از اطلاعات شخصیشان را دارند. فروش یا واگذاری این اطلاعات به سازمانهای دیگر، احترام به حریم های شخصی افراد را با تهدید مواجه می سازد.
تکنولوژی تا حدودی (و البته نه صد در صد) این مشکلات را مرتفع نموده است. استفاده از کد کردن اطلاعات ارسالی^[۵۱] و یا ارسال نامه های الکترونیکی بدون نام^[۵۲] تا حدود زیادی دسترسی افراد و سازمانهای غیر مجاز را به اطلاعات شخصی محدود می سازد. کد کردن اطلاعات نیز از جمله روشهایی است که با کد گذاری بر اطلاعات ارسال شده از سوی فرستنده (شامل اطلاعات شخصی، بانکی و …) این امکان را فراهم می کند که اطلاعات تنها در مقصد و توسط گیرنده شناسایی شده، رمزگشایی شود.
۳-۱۷-۱-۳٫ پرداخت الکترنیکی
پرداخت الکترونیکی به عنوان حلقه آخر در فرایند خرید الکترونیکی ، زمینه را برای تراکنشی سریع، امن و کم هزینه بین عرضه کننده و گردشگر در دورترین نقاط دنیا فراهم می کند. قیمت گذاری یا روش های متنوع پرداخت همواره بعنوان یکی از انگیزاننده های مشتریان در اکثر صنایع تولیدی و خدماتی شناخته می شود. قیمت بعنوان یکی از آمیخته های بازاریابی^[۵۳] به روش پرداخت و یا قیمت گذاریی برای مشتری اطلاق می شود، که از طریق آن انگیزه بیشتری برای خرید در مشتری ایجاد شود. روش های متعددی در بازاریابی برای قیمت گذاری مطرح شده است. قیمت گذاری رهبر، قیمت گذاری یک کالا برای دو کالا، قیمت گذاری دسته جمعی، پرداخت در آینده و… . اگر چه بکارگیری هر یک از روش های ذکر شده می تواند تاثیرات متفاوتی را بر رفتارهای حین خرید گردشگران بهمراه داشته باشد، اما یکی از روشهایی که پیاده سازی آن از طریق فناوری اطلاعات ممکن است بکار گیری روش های پرداخت در آینده می باشد، که بر طبق آن گردشگران کالا و یا خدمات را توسط کارتهای اعتباری تهیه و در ماه های آتی هزینه آنرا پرداخت می کنند.
۳-۱۷-۱-۴٫ ایجاد نامهای تجاری
ایجاد نام تجاری^[۵۴] امروزه به یکی از اساسی ترین استراتژیهای بازاریابی مبدل شده است. گسترش نام تجاری همچون ماده چسبناکیست که وظایف و برنامه های متعدد بازاریابی را در کنار یکدیگر نگه می دارد. سازمانهای مختلف با بهره گرفتن از این نامهای تجاری در صدد القای یک حس منحصربفرد^[۵۵] از محصولات و خدمات خود در ذهن مشتریان دارند.
بر اساس تعریف انجمن بازاریابی امریکا^[۵۶] نام تجاری عبارت است از “یک نام، واژه ، علامت ، نشان، طرح و یا ترکیبی از این موارد که در پی معرفی یک کالا و با یک خدمات از سوی فروشنده و متمایز ساختن آن با سایر رقبا می باشد، بگونه ای که بتواند بر رفتارهای مشتریان (در انتخاب محصولات) تاثیرگذار باشد”
در سالهای قبل از انقلاب ، که شرکت Tourism Consultant برای برنامه ریزی فعالیتهای مختلف گردشگری ایران فعالیت می کرد، گسترش نامهای تجاری برای مناطقی از کشور که دارای پتانسیلهای بالایی برای جذب گردشگر بودند را بعنوان فعالیتهای اولیه خود قرار داده بود. شهر مدرن، شهر بیابانی و شهر هنر^[۵۷] از جمله نامهایی بودند که بترتیب برای شهرهای تهران ، کرمان و اصفهان انتخاب شده بودند. ویژگی این نامها، مخاطب قرار دادن بازارهای هدف خاص و نیز بیان شرایط حاکم در هر یک از این شهرهای می باشد.
۳-۱۷-۲٫ استراتژی توسعه محصولات و خدمات گردشگری
۳-۱۷-۲-۱٫ گسترش همکاریهای داخلی و گسترش یکپارچگی های درون و فراصنعتی
فرایند یکپارچگی نیز در سه مرحله متفاوت درون سازمانی، یکپارچگی میان سازمانی و در بالاترین مرحله یکپارچگی میان صنعتی، که طی آن کلیه واحدهایی که بنوعی در صنعت گردشگری نقش دارند با یکدیگر هماهنگ می شوند. این هماهنگی باعث دریافت ارزش افزوده بالاتر از سوی گردشگر و حس یک تجربه مطلوبتر از مقصد می شود. بزرگترین حسن اینگونه هماهنگ سازیها، عدم وجود تداخل در فعالیت واحدهای مختلف می باشد. انجام یکپارچگی درون سازمانی با بهره گرفتن از بکارگیری شبکه های اینترانت، یکپارچگیهای درون صنعتی با بهره گرفتن از اکسترانت و اینترنت و هماهنگیهای بین صنعتی نیز از طریق بکارگیری شبکه اینترنت و همچنین ایجاد یک پرتال جامع گردشگری برای مقاصد، میسر می شود. برای مثال در سطح کشور شرکتها، آژانسها و شبکه های الکترونیکی متعددی همچون IranTravelMart.com وجود دارند که با بهره گرفتن از روش های مختلفی همچون بروشورهای الکترونیکی، دریافت و پرداخت الکترونیکی، عضویت در گروه های مطرح گردشگری جهان، اطلاع رسانی مستمر و بروز از شرایط موجود و… امکان اطلاع رسانی، تبلیغات و جذب گردشگران الکترونیکی را برای واحدهای مختلف گردشگری فراهم می کنند.
۳-۱۷-۲-۲٫ بکارگیری سیستمهای ویدئو کنفرانس، دیتا کنفرانس^[۵۸] و سیستمهای ارتباطی نوشتاری^[۵۹]
این امکان را به بازیگران و برنامه ریزان می دهد که بتوانند با کمترین هزینه در تصمیم گیری ها ، برنامه ریزیها و سیاست گذاریها مشارکت داشته باشند. این سیستمها با حذف موانع فواصل جغرافیایی و نیز موانع مالی امکان هماهنگی را در سطوح سازمانی، بین سازمانی و منطقه ای و کشوری فراهم و سیاست گذاریهای هر یک از بازیگران را بر طبق استراتژیهای جامع تدوین شده کنترل می کند.
۳-۱۷-۲-۳٫گسترش همکاریهای خارجی و استفاده از توانمندیهای کانالهای توزیع توانمند جهانی
این کانالها که بتدریج سهم کانالهای توزیع سنتی را بخود اختصاص می دهند، کلیه امکانات و تکنولوژیها مورد نیاز در یک چرخه سفر، از مراحل پیش از سفر ، حین سفر و بعد از سفر را دارا می باشند. امکانات گسترده این سایتها در اطلاع رسانی، تبلیغات، پرداخت الکترونیکی، اعتبار و امنیت بالا و… در شرایط فعلی که در کشور هنوز زمینه برای استفاده از همه این امکانات فراهم نمی باشد، بعنوان جایگزین مناسبی برای محدودیتهای داخلی بشمار میرود.
عمده ترین این توزیع کنندگان شامل: Expedia.com, Travelocity.com, Asiatravelmart.com, می باشند که در حال حاضر متاسفانه از هیچ یک از این کانالهای توزیع برای ارائه و توزیع خدمات گردشگری ایران استفاده نمی شود. حتی در مورد سایت اینترنتی www.Asiatravelmart.com نیز که به ارائه خدمات گردشگری در سطح آسیا می پردازد، نیز نامی از ایران بعنوان مقصد و یا سایر خدمات به چشم نمی خورد.
۳-۱۷-۲-۴٫ برون سپاری فعالیتهای غیر استراتژیک

کار ۳:

۹۰

۱

۶۰

۷۰

۷۴

کار ۴:

۱۳

۷۶

۹۸

۴۵

۵۴

کار ۵:

۹۱

۱۵

۱۰

۴۵

۸۰

در مثال بالا عملکرد ۴ از کار ۱ بایستی به ماشین ۴ برای ۸۵ واحد از زمان پردازش برود و عملکرد ۱ از کار ۱ بایستی به ماشین ۱ برای ۶۴ واحد از زمان پردازش اختصاص یابد بدون هیچ محدودیتی در ترتیب آن که کدام کارها در چه زمانی پردازش شوند. مسئله، ایجاد یک راه حل معتبر با زمان کلی اتمام کارهای حداقل است. شکل ۱-۱ یک برنامه زمان کلی اتمام کار حداقل۳۰۰ را برای معیارهای ارائه شده در جدول ۱-۱ را نشان می دهد.

شکل ‏۱‑۱: زمانبندی بهینه برای مساله معیاری ۵*۵
ضرورت تحقیق
با توجه به پیشرفت در محیط های تولید امروزی و افزایش سطح تولید و اهمیت سرعت در تولید که باعث کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری خواهد شد نیاز به سیستم هایی که بتواند در کمترین زمان ممکن بهترین راه حل ها را در کمترین زمان برای اختصاص منابع تولیدی یا خدماتی به کارهایی که بایستی انجام شوند به شدت ضروری به نظر می رسد.
مساله زمانبندی سیستم باز از رده مسایل سخت^[۱۲] است و برای حل این مساله از روش های ابتکاری استفاده می شود. تاکنون روش های ابتکاری زیادی برای حل مساله زمانبندی سیستم های باز توسعه یافتند [۴].
اهداف تحقیق
فرایند بهتر نمودن هر چیز را بهینه سازی^[۱۳] می­گویند. مسائلی مانند سیستم باز به دلیل بزرگ بودن فضای جستجو امکان استفاده از روش های جستجوی معمول را ندارند. اعمال اینگونه تکنیکها برای حل چنین مسائلی گاهی به زمانی بیش از عمر یک انسان نیاز دارند. به همین دلیل تکنیکهای بهینه سازی با این ویژگی اصلی که هدف رسیدن به جواب بهینه یا نزدیک به جواب بهینه است، مطرح شدند. الگوریتم ژنتیک یکی از مناسب­ترین و کاربردی­ترین روش های حل مسئله سیستم باز است.
در مساله سیستم باز می توان به دو صورت سیستم های زمانبندی را بهینه کرد. بهینه کردن زمان برای رسیدن به پاسخ بهینه در روش های قبلی و یا بهینه تر کردن زمان کلی زمانبندی برای این مساله که ما در این مقاله به دنبال بهینه تر کردن زمانبندی این مساله هستیم.
نوآوری تحقیق
هزینه‌های نگهداری و تعمیرات، در مجموع، بخش عمده‌ای از هزینه‌های تولید را در بر می‌گیرد. با توجه به نوع صنعت مورد بررسی، این هزینه چیزی حدود ۱۵ تا ۶۰ درصد هزینه محصول تولید شده را در بر می‌گیرد. تحقیقات نشان داده‌است که حدود ۳۳ سنت از هر دلار که برای فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات هزینه می‌شود، مربوط به فعالیت‌های غیر ضروری در حوزه نگهداری و تعمیرات می‌باشد این در حالی است که صنایع آمریکا سالانه حدود ۲۰۰ میلیارد دلار برای نگهداری و تعمیرات تجهیزات خود هزینه می‌نمایند. این بدان معنی است که مدیریت صحیح فرایند نگهداری و تعمیرات، سالانه ۶۰ میلیارد دلار صرفه جویی در این حوزه را به همراه خواهد داشت. ژاپنی‌ها با درک اهمیت ویژه‌ای که در مدیریت فرایند نگهداری و تعمیرات در سیستم‌های تولیدی احساس می‌کردند، اقدام به طراحی سیستم‌های مختلف نگهداری و تعمیرات، از جمله نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر^[۱۴] نمودند و آن را به عنوان یکی از زیر سیستم‌های سه گانه تولید ناب به جهان معرفی نمودند.
پرسشهای اصلی تحقیق

• آیا به جواب های بهبود یافته برای مسئله سیستم باز لازم داریم؟

• آیا نگهداری ماشین را در مسئله سیستم باز می توان در نظر گرفت؟

• و اینکه آیا می توان در این مسئله به شکل هدفمند به جواب های بهتری رسید؟

فرضیه های تحقیق
تعمیم تئوری بهینه‌سازی و تکنیک‌های فرمول‌بندی بخش بزرگی از ریاضیات کاربردی را شکل می‌دهد. تحقیق در عملیات، برنامه ریزی با اعداد صحیح و مختلط، مدل‌های شبکه‌ای، تئوری کنترل، برنامه‌ریزی غیرخطی، نظریه صف و برنامه ریزی پویا برخی شاخه‌های ریاضیات کاربردی مرتبط با بهینه‌سازی هستند که امروزه در مدیریت و اقتصاد کاربرد وسیعی دارند. بنابراین با توجه به نیازهای جدید و گاهی تغییر نیازها به هر چه نزدیکتر بودن جواب به جواب بهینه نیاز داریم.
در سطح تولید ماشین ها به نگهداری نیازمندند این مساله به طور مستقیم روی دسترس پذیری ماشین، نرخ تولید، نرخ استفاده و غیره تاثیر گذار است. اگر در زمانبندی مسئله سیستم باز نگهداری در نظر گرفته نشود در عمل ما دچار وقفه هایی می شویم که در نظر گرفته نشده اند بنابراین با در نظر گرفتن نگهداری در زمانبندی، قابلیت اطمینان سیستم افزایش می یابد. می توان با تنوع بخشیدن و جستجوی چند وجهی در کروموزوم­ها در الگوریتم ژنتیک به شکل هدفمند به دنبال جواب های متقاعد کننده بود [۷۳ ،۷۴].
زمینه های کاربردی
زمانبندی به عنوان یک فرایند تصمیم سازی^[۱۵] نقش مهمی در اکثر سیستم های ساخت و تولید و نیز اکثر محیط های پردازش اطلاعات بازی می کند. همچنین زمابندی در بسیاری از سیستم های حمل و نقل و توزیع و دیگر انواع صنایع خدماتی از اهمیت بسزایی برخوردار است. زمانبندی می ­تواند شامل بازه وسیعی از فعالیت ها باشد. روش های ساده ممکن است منجر به نتایج خوبی نشود و تحلیل گری که از تکنیک های دیگر آگاه نباشد ممکن است حتی تصور کند که روش های موجود می­توانند بهبود یابند. از طرف دیگر روش های پیچیده و ریاضی نیازمند دانش جامع و اساسی می­باشند، بنابراین نمی توان چنین تخصصی را از هر فردی که کار زمانبندی را انجام می دهد، انتظار داشته باشیم. از آنجایی که اینگونه تکنیک ها به دلیل پیچیدگی و نیز دشواری ریاضیاتی اغلب در کسب و کار همچنان بلا استفاده مانده اند، برای مدیران داشتن اطمینان کافی به استفاده از این روش­ها جهت به کار گیری آن­ها و نیز اطمینان به نتایج آن­ها دشوار است. در ادامه مثال­هایی به منظور بیان نمودن نقش زمان­بندی در صنعت ارائه داده شده است.
تخصیص گیت در یک فرودگاه
پایانه خط هوایی در یک فرودگاه بزرگ را در نظر بگیرید که روزانه صدها هواپیما در آن فرود آمده و یا از آن پرواز می­ کنند. گیت ها و هواپیماها مشابه نیستند. بعضی از این گیت­ها به گونه ­ای هستند که هواپیماهای بزرگ به راحتی می توانند از آن­ها استفاده کنند. هواپیماها مطابق با زمانبندی معین بلند می­شوند و فرود می­آیند. البته زمانبندی تا حدودی تصادفی است که ممکن است مرتبط با آب و هوا یا ناشی از وقایع پیش ­بینی نشده در دیگر فرودگاه ها باشد. در مدتی که یک هواپیما، یک گیت را اشغال می کند، مسافرانی که می­آیند باید منتظر بمانند، هواپیما باید سرویس شود و مسافران رسیده باید پیاده شوند. مدت زمان خروج زمانبندی شده می تواند به عنوان زمان تحویل در نطر گرفته شود و عملکرد فرودگاه بر طبق آن اندازه گیری شود. اگر از قبل مشخص شده باشد که هواپیما به دلیل ازدحام پیش بینی شده، در زمان ورود زمان بندی شده اش، نمی تواند در فرودگاه بعدی فرود بیاید، آنگاه هواپیما پرواز نمی کند. اگر به یک هواپیما اجازه بلند شدن داده نشود، طبق قواعد معمول مسافران به جای هواپیما در پایانه می مانند. اگر پروازی به تاخیر بیفتد هواپیما ممکن است برای مدت بیشتری در گیت باقی مانده و از استفاده سایر هواپیماها از آن گیت جلوگیری کند.
هدف زمانبندی، تخصیص هواپیماها به گیت ها به گونه ای است که در عین بهینه کردن تعدادی از اهداف، تخصیص ها از نظر عملی موجه باشند. این به معنی تخصیص هواپیماها به گیت های مناسب، که در زمان ورود مربوطه در دسترس هستند، است. اهداف شامل کمینه کردن کار پرسنل خط هوایی و تاخیرهای هواپیماها است. در چنین حالتی گیت ها، منابع و جابجایی و سرویس هواپیماها، فعالیت محسوب می شوند. ورود یک هواپیما به یک گیت نمایانگر زمان تکمیل فعالیت است.
زمانبندی در یک واحد پردازش مرکزی
کارهای زمانبندی در یک واحد پردازش مرکزی^[۱۶] یکی از وظایف سیستم عامل یک کامپیوتر چندکاره، زمانبندی زمانی است که واحد پردازش مرکزی به برنامه های مختلفی که باید اجرا شوند، اختصاص می دهد. زمان های پردازش دقیق معمولا از پیش معلوم نیستند. البته توزیع این زمان های پردازش تصادفی، ممکن است از پیش معلوم نباشد. البته توزیع این زمان های پردازش تصادفی، ممکن است از پیش معلوم باشد (شامل میانگین و واریانس زمان ها). به علاوه معمولا هر فعالیت سطح اولویت مشخصی دارد (سیستم عامل معمولا به کاربر اجازه می دهد تا سطح اولویت یا وزن هر فعالیت را مشخص کنند). در چنین حالتی، هدف کمینه کردن مجموع انتظاری زمان های تکمیل وزنی همه فعالیت ها است.
برای اجتناب از حالتی که فعالیت های نسبتا کوتاه برای فعالیت هایی که اولویت بالاتری دارند، مدت طولانی منتظر می مانند، سیستم عامل هر فعالیت را به بخش های کوچکی تقسیم می کند. سیستم عامل این بخش ها را در واحد پردازش مرکزی به گردش در می آورد، به طوری که در هر بازه زمانی مشخص، این واحد مدت زمانی را به هر فعالیت اختصاص می دهد. به این ترتیب اگر به طور اتفاقی زمان پردازش یک فعالیت خیلی کوتاه باشد، آن فعالیت قادر خواهد بود نسبتا سریع سیستم را ترک کند.
در اینجا هر وقفه در پردازش یک فعالیت به عنوان یک قطع کار^[۱۷] در نظر گرفته می شود. واضح است که سیاست بهینه در چنین محیطی استفاده زیادی از این قطع کارها می کند. ممکن است آنقدر واضح نباشد که زمانبندی چه تاثیری روی اهداف مورد نظر دارد. آیا صرف وقت و انرژی جهت پیدا کردن یک زمانبندی خوب که به جای انتخاب یک زمانبندی تصادفی ایجاد شده منطقی بنظر می­رسد؟ در عمل، اغلب معلوم می شود که انتخاب زمانبندی حقیقتا تاثیر بسزایی روی عملکرد سیستم دارد و صرف انرژی و زمان جهت یافتن یک زمانبندی مناسب منطقی است.
زمانبندی از نقطه نظر فنی و اجرا می تواند کاری بسیار سخت باشد. انواع مشکلاتی که زمانبندی از نظر فنی با آن مواجه است، مشابه با مشکلاتی است که در بهینه سازی ترکیبیاتی^[۱۸] و مدل سازی تصادفی با آن ها روبرو هستیم. مشکلات اجرایی از نوع کاملا متفاوتی هستند. این مشکلات ممکن است به دقت مدلی که برای تحلیل مساله زمانبندی حقیقی از آن استفاده شده و نیز اعتبار داده های ورودی مورد نیاز بستگی داشته باشند.
زمانبندی در پالایشگاه نفت
یک پالایشگاه نفت خام به اپراتورهای تمام وقت در روز و هفته نیاز داشته و ضروری است که با یک سیستم سه شیفته، که در آن اپراتورها همیشه حداقل دو روز متوالی تعطیلی دارند و هر سومین آخر هفته را تعطیل می باشند، کار کند. زمانبندی برای سه ماه در یک بازه زمانی بسط می یابد و لذا هر کارمند می تواند برای روزهای تعطیل و شیفت کاری برنامه ریزی کند. در واقع وجود یک برنامه زمانبندی شفاف و منصفانه برای کارکنان ضروری است.

منابع قصیده‌ی ۶
۱-اردلان جوان، علی، تصویرهای زیبا در اشعار خاقانی، شرکت انتشاراتی پاژنگ، چاپ پیام، چاپ اول، ۱۳۷۴، صص ۲۶۰-۲۵۹ .
۲-کزازی، میرجلال‌الدین، گزارش دشواریهای دیوان خاقانی، نشر مرکز، چاپ اول، ۱۳۷۸، ص ۱۶ .
۳-گزارش دشواریهای دیوان خاقانی، ص ۱۶ .
۴-همان، ص ۱۲۳ .
۵-همان، ص ۱۲۳ .
۶-همان، ص ۱۲۳ .
۷-همان، ص ۱۲۳ .
۸-همان، ص ۱۲۳ .
وزن قصیده:
مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلان
بحر:
مجتث مثمن مخبون مقصور
مجیرالدین این قصیده را نیز، احتمالاً تحت تأثیر قصیده‌ای نسبتاً طولانی از استادش که در همین وزن و قافیه و با مطلع:
مرا ز هاتف همت رسد بگوش خطاب کزین رواق طنینی که می‌رود دریاب
است، سروده است و بسیاری از کلمات و ترکیبات و به ویژه اکثر کلمات قافیه استادش را در این قصیده به کار برده است. این قصیده از قصاید بکر و نغز مجیر است که آنرا درباره زهد و عزلت و توحید و وفا نکردن دنیا و نعمتهای آن و قناعت و موعظه و نصیحت سروده و در ابیات پایانی قصیده‌اش خداوند را مخاطب ساخته و متوقع فضل و لطف و عنایت خداوند بلند مرتبه و عاقبت به خیری خودش شده است.
۱)بساز حجره وحدت درین مضیق خراب که روی صبح سلامت بماند زیر نقاب
حجره وحدت: کنایه از ( گوشه انزوا) (فرهنگنامه شعری).
مضیق خراب: کنایه از دنیا
روی صبح سلامت: اضافه استعاری .
صبح سلامت: اضافه تشبیهی
معنی بیت: در این دنیای فانی گوشه گیری و انزوا پیش گیر؛ چرا که در این دنیا کسی روی امن و سلامت نخواهد دید و به قول خود مجیرالدین (قصیده‌ی ۱۷):
«عافیت رخت از جهان برداشت….»
۲)ز کاینات ببر پی که بر دریچه دل تویی نخست پس آنگاه کاینات حجاب
در بیت آرایه ردالعجز علی الصدر وجود دارد.
معنی بیت: از ظواهر مادی و تعلقات دنیوی دست بردار و وجود خود را فراموش کن تا به وصال حق برسی،زیرا که نخستین حجاب تو در راه رسیدن به مرحله قرب وجود مادی تو و سپس کاینات است.
۳)ز زهر فقر طلب نوشدارو از پی آن که آب ناخوش دریاست جای در خوشاب
فقر:  قصیده‌ی ۳، بیت ۶

زهر فقر: اضافه تشبیهی

آب ناخوش دریا: ظاهراً مقصود شوری آب دریاست./ خوشا، (صفت): آبدار، سفید، پاک، درخشان، بیشتر صفت «درّ» می‌آید.
بین فقر و طلب (در معنی غیر مراد آن) که از مراحل سلوک هستند، ایهام تناسب وجود دارد.
مصرع دوم تمثیل (ارسال المثل) است.
در مصرع اول تناقض (ترکیب پارادوکسی) وجود دارد. (از زهر (فقر) نوشدارو طلب کردن).
معنی بیت: از تلخی‌ها و ناگواریهایی که در راه التزام به فقر محمدی(ص) وجود دارد نتیجه شیرین و پایندگی انتظار داشته باش، چرا که آب شور دریا به وجود آورنده‌ی مروارید آبدار و درخشان است.
۴)به نقد عمر قناعت بخر که نیست خطا یکی نفس به دو عالم مده که هست صواب
نقد عمر: سرمایه عمر (فرهنگنامه شعری).
یکی نفس: یک دم و یک لحظه
بین یکی و دو، تناسب و مراعات النظیر وجود دارد.
بین خطا و صواب تضاد وجود دارد.
توضیح: مصرع دوم ناظر بر مضمون غنیمت شماری دم و وقت است:« دم غنیمت دان که عالم یک دم است».
معنی بیت: سرمایه‌های عمر خود را برای بدست آوردن قناعت، خرج کن (قناعت پیشه گیر) که در این صورت پشیمان نخواهی شد و دم را غنیمت بدان و یک لحظه عمر خود را با دو عالم عوض نکن و بدان که این کار تو درست و منطقی است.

۵)ز نوش و زهر جهان چون رهی که تعبیه است؟ دوا و درد ز بهر تو در دو پر ذباب
چون رهی: نرهی (استفهام انکاری)
بین نوش و زهر و دوا و درد، تضاد وجود دارد.
ذباب: مگس
دو پر ذباب: در این مضمون ابوهریره از رسول(ص) روایت می‌کند:
«اذ وقع الذّباب فی اناء احدکم فلیغمسه کلّه ثم لیطرحه فانّ فی احد جناحیه شفاء و فی الاخرداء»
ترجمه: چون مگسی در ظرف یکی از شما افتاده باشد، باید همه آنرا فرو ببرید و بعد آنرا بدور اندازید، زیرا در یک پر مگس شفا و در پر دیگرش مرض وجود دارد. (تعلیقات دیوان مجیر).
معنی بیت: ای انسان! تو چگونه از تلخی و شیرینی این دنیای پست رها خواهی شد. وقتی که شفا و مرض تو، در دو پر مگس نهاده شده است. (دنیا و خوشی و ناخوشی آن بسی خوار و حقیر است).
۶)ببین به بزرقطونا که وقت خاییدن خمیر مایه زهرست و هست در جلّاب
بزر قطونا: بزر قطونا بهتر آن بود که اندر بن آب نشیند، و خاصیتش آن است که درد نقرس بنشاند، و وجع‌المفاصل نیز چون به آب تر کنی و با اندکی سرکه و روغن گُل بر آن جای نهی، نَمله را منفعت کند و حمره را نیز و همه آماس را چون بر او نهی، و چون بخوری بآب همه تَبشهای تبهای گرم ساکن گرداند و تشنگی سخت را نیز، اما لعابش سرد و تر است. از هش بشدن را منع کند، اندر علتهای گرم و تیز، و چون با روغن بنفش بکار بری شکم نرم کند، و چون با روغن گُل بکار بری برای تراکهایی بد را که اندر رودگانی بود سود دارد، و شکم ببندد، شربتی از او سه در مسنگ است، باد و وقیه جلاب، و لعابش شکم نرم کند… (فرهنگ الابنیه، ص ۵۲-۵۱).
قطونا: تخم نباتی است و به عربی او را بزرقطونا گویند… و به پارسی او را خرغول گویند و آنچه متعارف است در پارسی اسپیغول است…. و غول در بعضی مواضع به لغت پارسی گوش را گویند از اعضاء حیوان. و بزرقطونا را در اصفهان اسپرزه و در شیراز بنکو نامند، سفید و سرخ و سیاه می‌باشد و بهترین او سفید و زبونترین او سیاه است.

شکل ۴-۲۲٫ آزمون فرکانس متغیر ژل ۸ درصد نشاسته ها (کرنش ۵/۰ درصد، دمای ۲۵ درجه سانتیگراد).

شکل ۴-۲۳٫ آزمون فرکانس متغیر ژل ۱۲ درصد نشاسته ها (کرنش ۵/۰ درصد، دمای ۲۵ درجه سانتیگراد).

مشخصه ی دیگری که برای ارزیابی رفتار ویسکوالاستیک می توان استفاده کرد، تانژانت افت (Tan δ) نامیده می شود که نسبت بین مدول های افت و ذخیره (G″/G′) را نشان می دهد. تانژانت افت مستقیماً با افت انرژی در هر سیکل تقسیم بر انرژی ذخیره شده در هر سیکل در ارتباط است. تانژانت افت کوچکتر از ۱ حاکم بودن رفتارالاستیک را نشان می دهد، در حالی که تانژانت افت بالاتر از ۱ مربوط به حاکم بودن رفتار ویسکوز می باشد. مشاهدات سیستم های پلیمری این دامنه های عددی را برای تانژانت افت نشان داده است: مقادیر بسیار بالا مربوط به محلول های رقیق، مقادیر بین ۲/۰ تا ۳/۰ برای پلیمر های آمورف، مقادیر کم (نزدیک ۰۱/۰) برای پلیمر های کریستال شیشه ای و ژل ها (استیف، ۱۹۹۶). همانطور که جدول ۴-۲۰ نشان می دهد، مقادیر تانژانت افت نمونه های ژل نشاسته ها کمتر از ۱ بوده و دارای وابستگی ضعیفی به فرکانس بودند که نشان می دهند که نمونه های ژل نشاسته ها بیشتر الاستیک هستند تا ویسکوز. با افزایش غلظت، میزان تانژانت افت نمونه ها ی نشاسته طبیعی و فسفریله به ترتیب ۱۴/۳۵۷ و ۴۵/۱۴۵ درصد افزایش یافت، درحالی که تغییر خاصی در این پارامتر برای نشاسته هیدروکسی پروپیله مشاهده نشد (تنها ۱۰ درصد افزایش). حصاری نژاد و همکاران (۲۰۱۴) افزایش مقدار تانژانت افت با غلظت را در برخی از غلظت های صمغ قدومه شهری مشاهده کردند. مقادیر ۱۰/۰ و ۱۱/۰ مشاهده شده برای نمونه های ژل نشاسته هیدروکسی پروپیله در غلظت های ۸ و ۱۲ درصد نشان داد که ژل این نشاسته در هر دو غلظت از نوع ژل الاستیک بود، در حالی که مقادیر بدست آمده برای این پارامتر (۶۴/۰-۱۴/۰) برای سایر نمونه ها حالت بین ژل ضعیف و الاستیک را نشان داد.

جدول ۴-۲۰٫ مدول ذخیره (G′)، مدول افت (G″)، و ویسکوزیته کمپلکس (*η) نمونه های ژل نشاسته ها در دو غلظت ۸ و ۱۲ درصد (دمای ۲۵ درجه سانتیگراد، فرکانس ۱ هرتز)

ابزار و تکنیک­های فرایند شناسایی ریسک­ها
ابزارها و تکنیک­های مختلفی برای شناسایی ریسک وجود دارد. این ابزارها و تکنیک­ها بر اساس سه رویکرد به شناسایی ریسک­ها کمک می­ کنند. (روزبهی و جدا، ۱۳۸۸)

روش­های خلاقانه
مرور گذشته
ارزیابی وضع موجود
شکل ۲-۳۱- رویکردهای شناسایی ریسک (روزبهی و جدا، ۱۳۸۸)

مرور گذشته؛ این رویکرد بر اساس آن چیزی است که در گذشته رخ داده است، این موارد شامل مواردی است که در این پروژه، سایر پروژه­ های مشابه در همین سازمان یا پروژه­ های قابل مقایسه در سایر سازمان­ها وجود داشته است . رویکرد مرور گذشته مبتنی است بر انتخاب دقیق شرایط قابل مقایسه که شباهت کلی به پروژه فعلی دارد و فیلترکردن داده ها برای اطمینان از آنکه فقط ریسک­های مرتبط مورد توجه قرارگیرند. (ویلیماز، م. ونوس، ۱۳۸۲)
ارزیابی وضع موجود؛ ارزیابی شرایط فعلی بر رسیدگی دقیق به پروژه فعلی و تجزیه و تحلیل مشخصات آن در مقایسه با چهار چوب و مدل­های موجود مبتنی است تا بدین حوزه ­های وجود عدم قطعیت شناسایی گردد. (کندریکت، م. کشفیان، ۱۳۸۸)
روش­های خلاقانه؛ تعداد زیادی از روش­های خلاقانه را می­توان برای شناسایی ریسک مورد استفاده قرار داد که ذینفعان را تشویق می­ کنند تا از قدرت ذهنی برای پیدا کردن ریسک­هایی که ممکن است در آینده بر پروژه اثر بگذاردند، استفاده کنند. خروجی و اثربخشی این روش­ها با توجه به توانمندی شرکت­ کنندگان متفاوت است. این تکنیک­ها به صورت فردی یا گروهی قابل استفاده می­باشد. . (روزبهی و جدا، ۱۳۸۸)
ابزارهای شناسایی ریسک­های پروژه
برای شناسایی ریسک­های پروژه ابزارهای گوناگون وجود دارد که به شرح زیر می باشند:

استفاده از ساختار شکست ریسک­ها^[۶۰]
استفاده از چک­لیست­ها^[۶۱]
استفاده از روش کتابخانه­ای و بررسی مستندات ( جستجو در کتابها، مقالات، متن های علمی و تجارب کسب شده و …)
روش­های ایده­پردازی گروهی ( طوفان فکری^[۶۲]، تکنیک گروه اسمی^[۶۳]، تکنیک دلفی^[۶۴] )
استفاده از قضاوت کارشناسانه خبرگان، متخصصین و کارکنان درگیر پروژه
تجزیه و تحلیل SWOT^[65]
تکنیک­های نموداری^[۶۶] ( نمودارهای وابستگی^[۶۷]، نمودار علت و معلول یا استخوان ماهی^[۶۸] و … )
استفاده از اطلاعات گذشته و الگو برداری از پروژه های مشابه
استفاده از ساختار شکست ریسک­ها
برای شناسایی ریسک­های یک پروژه یکی از راه ­ها، استفاده از نمودار ساختار شکست ریسک­ها می­باشد. طبقه ­بندی ریسک­ها بر اساس سلسله مراتب آنها کمک می­ کند تا ریسک­های محتمل یک پروژه بهتر شناخته شود. در شکل ۲-۳۲ نمونه ­ای از ساختار شکست ریسک­ها آمده است. البته باید توجه داشت ریسک­های پروژه­ ها الزاماً مشابه نمی ­باشد و با توجه به ماهیت آنها، ریسک­ها نیز متفاوت خواهد بود. (سبزه­پور، ۱۳۸۹)

شکل ۲-۳۲- ساختار شکست ریسک­های پروژه

استفاده از چک­لیست­ها
استفاده از این روش امکان فراموش شدن و از قلم افتادن ریسک­ها را کاهش می­دهد. اگر پروژه­ های مشابهی قبلاً انجام شده باشد از چک لیست کامل­تری برخوردار خواهیم بود و کارایی این روش را افزایش خواهد داد. (روزبهی و جدا، ۱۳۸۸)
چک­لیست­ها تنها زمانی می­توانند در شناسایی ریسک مفید شوند که به طور کامل و مناسب مورد استفاده قرار گیرند. باید توجه داشت که شناسایی ریسک با بهره گرفتن از دسته ریسک، نباید به عنوان اولین روش درنظر گرفته شود. به عنوان مثال، شاید لازم باشد که ابتدا مشخص شود چه ریسک­هایی در رابطه با فن­آوری، در پروژه وجود دارند. از هر روشی که برای شناسایی ریسک استفاده گردد در نهایت باید ریسک­های کلی پروژه و ریسک­های هر یک از فعالیت­ها شناسایی شوند. زمانی که گروه به اندازه کافی بر روی این موضوع متمرکز شد، فهرست مربوط به دسته­های ریسک و فهرست ریسک جهت شناسایی و آشکار ساختن ریسک­هایی که ممکن است نادیده گرفته شده باشند، ارائه می­گردد. چرا که امکان دارد یک دسته ریسک به طور کل فراموش شده باشد که اغلب خطایی رایج است. (عوض­خواه و محبی، ۱۳۸۹) مدیر پروژه باید همواره فهرستی از دسته­های ریسک را در خلال شناسایی ریسک به همراه داشته باشد و آنچه که برایش اهمیت دارد این است که کلیه دسته­های ریسک، کشف و شناسایی شوند و نحوه شناسایی ریسک در الویت قرار ندارد. فهرست کلی دسته­های ریسک شامل ریسک های فنی، کیفی یا عملکردی، ریسک­های مدیریت پروژه، ریسک­های سازمانی و ریسک­های خارجی می­باشد. (روزبهی و جدا، ۱۳۸۸)
تعدادی از دسته­های ریسک که معمولاً نادیده گرفته می­شوند عبارتند از: مدیریت پروژه (مانند پشتیبانی ناکافی، تجربه ناکلافی در زمینه برآورد، کیفیت نامناسب برنامه پروژه)، فرهنگی (حتی در مورد پروژه هایی که فقط در ایران اجرا می شوند)، کیفیت، رضایت ذینفعان، سازماندهی شرکت (یا فقدان آن، از جمله عدم الویت­بندی پروژه­ ها، بودجه ناکافی، عدم توجه و تمرکز بر مدیریت تعاملات پروژه های چندگانه، عدم تأیید نهایی منشور پروژه)، قراردادها، فروشندگان و تأمین­کنندگان، تغییرات بازار، تغیرات مشتری های رقبا.
چک لیست باید تنها زمانی در اختیار تیم ریسک قرارگیرد که تعداد قابل توجهی از ریسک­ها و دسته­ها شناسایی شده باشند. بدین ترتیب تیم ریسک می ­تواند با بهره گرفتن از چک لیست، به ایده­های جدیدی دست پیدا کند. چک لیست هر چقدر هم که جامع و کامل باشد، ولی باز هم این امکان وجود دارد که در برگیرنده کلیه ریسک­ها نباشد. برای شناسایی ریسک، بهتر است ابتدا به اندیشه فردی پرداخته شود، سپس به اندیشه گروهی. نکته اینجا است که اگر پس از پرداختن به اندیشه فردی، از فهرست ریسک استفاده شود، ریسک­هایی که در فهرست ریسک عنوان نشده­اند، کشف خواهد شد. مطالعات صورت گرفته در این زمینه حاکی است که استفاده از فهرست ریسک، تعداد ریسک­های شناسایی شده را بیش از ۳۰ درصد افزایش می دهد.