۳۱۹۵

۳۱۸۹

درصد فراوانی مطالب مرتبط در کل مطالب

۲۲%

۱۵٫۲%

۱۱%

پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه اول
پس از مرور توصیفی نتایج تحقیق و بررسی فرضیه ­های تحقیق؛ لازم است نگاهی عمیق تر به این نتایج انداخته، از سطح به عمق رفته و در حد توان محقق و دایره این پژوهش؛ به تفسیر و چرایی وقوع این نتایج بپردازیم. تکرار این نکته لازم است که علت انتخاب این سه روزنامه، خط مشی سیاسی آنها بوده است و با توجه به اینکه روزنامه های کیهان و ایران منتسب به جریان اصولگرایی و روزنامه آفتاب یزد منتسب به اصلاح طلبان است؛ در صورتی که معناداری رابطه روزنامه با هر متغیر دیگری اثبات شود؛ می­توان آن متغیر را با خط مشی سیاسی روزنامه های مذکور مرتبط دانست. با این توضیح، در ادامه به نکات و استنتاجات برآمده از نتایج تحقیق می­پردازیم.
علی رغم کم توجهی به برخی ارزش­ها در سه روزنامه مورد بررسی و نیز اختلافاتی که بعضا در مصادیق وجود داشت؛ هیچ مطلبی در کل این تحقیق به چشم نخورد که علنا یا حتی به صورت ضمنی، موضعی منفی درباره ارزش­های پنجگانه تحقیق گرفته باشد. این نکته از این لحاظ مهم است که نشان می­دهد جریانات مختلف سیاسی که خودشان را درون نظام جمهوری اسلامی تعریف کرده اند (اعم از اصولگرایان و اصلاح­طلبان)؛ بر سر ارزش بودن این گزاره ها توافق داشته و وحدت نظر دارند. به عبارت دیگر، از آنجایی که ارزش­ها زیرمجموعه ای از فرهنگ افراد یا جوامع هستند؛ این تشابه رفتاری در عدم تضعیف ارزش­های پنجگانه را می­توان نشان دهنده تشابه نسبی در ارزش­های فرهنگی هر دو جریان سیاسی دانست.
از طرف دیگر، علی رغم توافق کلی بر ارزش­های مورد نظر تحقیق در نزد روزنامه­های منتسب به هر دو جریان اصول گرا و اصلاح طلب، شاهد تفاوت وزن دهی و میزان توجه این روزنامه­ها به ارزش­های مذکور می­باشیم. همانطور که بررسی فرضیه اول تحقیق نشان می­دهد؛ بین عنوان روزنامه و میزان توجه به ارزش­های پنجگانه ارتباط معنادار وجود دارد بنابراین اختلاف مشاهده شده در فراوانی پرداختن به ارزش­های پنجگانه در این سه روزنامه تصادفی نمی ­باشد و می توان اختلافات مشاهده شده را معنادار و قابل تعمیم جهت استنباط حکم کلی تر دانست. از آنجا که طبق جدول شماره ۱۲، روزنامه های کیهان (اصولگرا)، ایران(اصولگرا) و آفتاب یزد(اصلاح طلب) به ترتیب در ۲۲، ۱۵٫۲ و ۱۱ درصد از مطالبشان به ارزش‌های پنجگانه پرداخته اند؛ می‌توان این «احتمال» را مطرح کرد که اصول‌گرایان بیش از اصلاح طلبان به ارزش­های پنجگانه اهمیت می دهند. البته از آنجا که این تحقیق فقط روی سه روزنامه انجام شده و از میان این سه روزنامه، فقط یکی اصلاح طلب است؛ شاید استنتاج حکم کلی درباره تفاوت اصولگراها و اصلاح­طلبان از میان نتایج این تحقیق، صحیح و متقن نباشد اما حداقل میتوان این فرضیه را مطرح کرد که «اصولگرایان اهمیت بیشتری را برای ارزش­های اساسی نظام جمهوری اسلامی ایران قائل هستند.». مسلما تایید یا رد چنین فرضیه مهمی، به انجام تحقیقی جداگانه و مفصل درباره همه ۲۱ ارزش اساسی نظام و با حضور تعداد قابل توجهی از روزنامه­های منتسب به هر دو جریان نیاز دارد.

با این مقدمه، به تحلیل نتایج تحقیق درباره هر کدام از ارزش­ها می­پردازیم:

روزنامه­های کیهان، ایران و آفتاب یزد به چه میزان و چگونه به ارزش «ایثارگری و شهادت طلبی» پرداخته اند؟
همانطور که در جدول ۶ آمده است؛ در مجموع، ۳٫۹، ۲٫۱ و ۰٫۹ درصد از مطالب روزنامه های کیهان، ایران و آفتاب یزد، مروج ارزش «ایثارگری و شهادت طلبی» بوده است. با توجه به اثبات معنادار بودن ارتباط روزنامه­ها با میزان توجه به ارزش­ها؛ می­توان نتیجه گرفت که تفاوت میزان توجه این سه روزنامه به این ارزش تصادفی نبوده و روزنامه کیهان بیش از دو روزنامه دیگر به این ارزش اهمیت داده است و پس از آن به ترتیب روزنامه های ایران و آفتاب یزد قرار دارند. اگر بخواهیم «ارزش‌های فرهنگی» روزنامه­های مذکور را با محوریت ارزش «ایثارگری و شهادت طلبی» مقایسه نماییم؛ می­توان نتیجه گرفت که «ایثارگری و شهادت طلبی»، در روزنامه کیهان، نسبت به دو روزنامه دیگر از اهمیت بیشتری برخوردار است.
در مورد چگونگی بازنمایی این ارزش، همانگونه که نمودار ۴ نشان می­دهد؛ بیشترین بازنمایی این ارزش از طریق پرداختن به زیرمقوله «شهید، جانباز، آزاده وایثارگر» (۴۵٫۸ درصد) و زیرمقوله «فعالیت های هنری ـ تبلیغی » (۳۶٫۵ درصد) صورت گرفته است. این آمار نشان می­ دهند که اولا روزنامه ­ها خیلی به بحث درباره چیستی، جایگاه، ابعاد و کارکردهای ارزش «ایثارگری و شهادت طلبی» نپرداخته اند(۹٫۴ درصد) و مطالبشان بیش از آنکه تحلیلی باشد؛ به صورت اخبار و روایتگری صرف است و ثانیا روزنامه­ها توجه چندانی به خانواده شهدا و جانبازان نکرده اند (۵٫۴ درصد).

روزنامه­های کیهان، ایران و آفتاب یزد به چه میزان و چگونه به ارزش «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبار ستیزی» پرداخته اند؟
همانگونه که در جدول ۷ آمده است؛ در مجموع دو سال، به ترتیب ۱۶٫۴، ۹٫۶ و ۹٫۰ درصد از کل مطالب روزنامه­های کیهان، ایران و آفتاب یزد با ارزش «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی» مرتبط بوده است. با توجه به اینکه ارتباط روزنامه­ها با میزان پرداختن به ارزش­های پنجگانه تحقیق معنادار بوده است؛ می­توان گفت روزنامه کیهان و سپس روزنامه ایران اهمیت بیشتری را برای این ارزش قائل بوده اند. از آنجایی که رفتارها ریشه در ارزش­های پذیرفته شده و نگرش­ها دارند؛ این رفتار مطبوعاتی (انتشار این تعداد مطلب مرتبط با ارزش مذکور) روزنامه های مورد بررسی نشان می­دهد که «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی» در روزنامه کیهان نسبت به ایران و آفتاب یزد، از اهمیت و ارزش بیشتری برخوردار است و از اینجا می­توان پی به برخی تمایزات در نگرش سیاسی و فرهنگی این روزنامه ها برد. خصوصا اگر آن­ها را نمایندگان دو جریان و گرایش سیاسی عمده کشور یعنی اصول گرایی و اصلاح طلبی بدانیم؛ این تمایز می ­تواند ما را در شناخت بهتر این دو جریان کمک کند. البته همانطور که قبلا ذکر شد برای رسیدن به نظر متقن درباره وزنی که این دو گرایش عمده سیاسی کشور به مقوله «استقلال کشور و ضدیت با دشمن و استکبار» می­ دهند؛ لازم است تعداد بیشتری از روزنامه ها مورد مطالعه قرار گیرند.
در مورد چگونگی بازنمایی این ارزش هم نکات قابل تاملی به دست آمده است. اولین نکته اینست که مانند آنچه درباره ارزش «ایثارگری و شهادت طلبی» مشخص شد؛ رویکرد نظری و بنیانی به این ارزش بسیار ضعیف بوده به طوری که فقط ۰٫۶ درصد از کل مطالب، به بحث نظری درباره چیستی، چرایی، ابعاد و آثار «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی» پرداخته اند و فقط به صورت اخباری به این ارزش پرداخته اند. این در حالی است که به نظر می­رسد جامعه و به ویژه جوانان نسل­های سوم و چهارم انقلاب، به شدت نیازمند بازشناسی این ارزش اساسی و ابعاد و آثار آن هستند. به عبارت دیگر برای بسیاری از افراد ـ خصوصا جوانان ـ درباره علت برخی رفتارهای بین المللی نظام جمهوری اسلامی خصوصادر قبال آمریکا، اتحادیه اروپا و برخی دیگر کشورها، سوالات و ابهامات جدی وجود دارد. آنچه از این تعارض ـ یعنی شکاف میان نیاز مخاطبان با رویکردهای مطبوعات کشور ـ قابل فهم است اینست که گردانندگان این سه روزنامه، درک صحیحی از نیازهای مخاطبان خود ـ خصوصا نسل جوان، ندارند.
نکته مهم و قابل توجه دیگر در زمینه چگونگی پرداختن روزنامه­ها به ارزش «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی» اینست که پرداختن به این ارزش بیشتر از طریق «مقابله با استکبار و تعرض به آن» بوده است (۸۳٫۲ درصد) تا تاکید بر «استقلال و خودکفایی کشور» (۱۵٫۵ درصد). به نظر می­رسد­ علت این تفاوت زیاد را باید در تاریخ کشور خصوصا در سده­های اخیر جستجو کرد چرا که در تمامی این سال­ها، بین استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور با عملکرد و منافع کشورهای استکباری تعارض وجود داشته و همواره این کشورها عمده ترین مانع و مخالف استقلال ایران بوده اند بنابراین خیلی طبیعی است که ایرانیان برای حفظ و افزایش استقلال خود، به ضدیت با کشورهای استکباری بپردازند. ضمنا نباید از این نکته مهم هم غافل بود که «استکبارستیزی» به صورت ذاتی برای مردم کشور ما دارای اهمیت و ارزش است؛ بدین معنا که مقابله با سیاست ها و عملکردهای استکباری دولت امریکا یا رژیم صهیونیستی و سایر مستکبرین، حتی اگر ربطی به استقلال و منافع ملی کشورمان نداشته باشد؛ خودش یک ارزش است و این نکته را باید در تحلیل چرایی اختصاص یافتن ۸۳٫۲ درصد از مطالب مروج ارزش «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی» به زیر مقوله «مقابله با استکبار و تعرض به آن» مورد توجه قرار داد.

روزنامه­های کیهان، ایران و آفتاب یزد به چه میزان و چگونه به ارزش «ساده زیستی و نفی تجمل گرایی» پرداخته اند؟
از آنجا که فراوانی پرداختن به این ارزش بسیار کم بوده و فقط در ۰٫۱ درصد از مطالب روزنامه­ها (۹ مطلب از مجموع ۹۰۲۲ مطلب) به این ارزش پرداخته شده است، امکان ارائه تحلیل آماری وجود ندارد. تنها نکته ای که از آمار حاصل شده می­توان استنباط کرد اینست که هر سه روزنامه­ ـ علی­رغم تفاوت در گرایش­های سیاسی ـ توجه بسیار کمی به این ارزش داشته اند که اصلا خوشایند نمی باشد.
ساده زیستی و دوری از تجمل یکی از بنیانی ترین ویژگی های زندگی اسلامی و از مهمترین شاخص انقلاب اسلامی است. این مساله هم در سطح خانواده ها مهم است و هم در سطح مسئولین. البته اهمیت آن برای مسئولین و به تبع آن نخبگان جامعه بسیار بیشتر است. بنابراین میزان به شدت کم پرداختن روزنامه ها ـ اعم از اصول گرا و اصلاح طلب ـ به این ویژگی بنیانی، جای بسی نگرانی داشته و نشان دهنده اهمیت ندادن نخبگان به آنست. وقتی که مطبوعات به عنوان یکی از مبادی فرهنگ سازی در جامعه به این ارزش توجه چندانی ندارند و خصوصا وقتی که مطبوعات به عنوان چشم بیدار مردم، ساده زیستی را به اندازه ای که باید از مسئولین مطالبه نمی‌کنند و موارد خروج مسئولین از این اصل اساسی را برجسته نکرده و مورد نقد قرار نمی‌دهند؛ طبیعی است که شاهد کم رنگ شدن این ارزش در میان عموم مردم و نیز در میان مسئولین باشیم.

روزنامه­های کیهان، ایران و آفتاب یزد به چه میزان و چگونه به ارزش «حفظ کیان خانواده» پرداخته اند؟
طبق آنچه که در جدول ۹ آمده است؛ بر خلاف آنچه که به لحاظ آماری انتظار می­رفت؛ روزنامه ایران بیشترین(۱٫۱ درصد) و روزنامه کیهان کمترین توجه (۰٫۵ درصد) را به این ارزش داشته اند و روزنامه آفتاب یزد ۰٫۸ درصد از مطالبش را به این ارزش اختصاص داده است. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که درباره اهمیت این ارزش تفاوت معناداری میان جناح­های سیاسی کشور نیست و همه تقریبا به یک میزان برای آن اهمیت قائل هستند.
در مورد چگونگی پرداختن به این ارزش هم باید گفت با توجه به نمودار شماره ۱۰، روزنامه­ها بیشتر سعی کرده ­اند به بیان نکات سازنده در طول زندگی خانوادگی پرداخته (۵۹٫۴ درصد) و همچنین به بیان آمار، اخبار و برخی نکات درباره ازدواج و طلاق (۳۴٫۴ درصد) بپردازند. بنابراین روزنامه­ها درباره این ارزش به نسبت سایر ارزش­های مورد بررسی، توجه بیشتری به مطالب تحلیلی و نظری داشته و تا حدودی از رویکرد اخباری فاصله گرفته اند.

روزنامه­های کیهان، ایران و آفتاب یزد به چه میزان و چگونه به ارزش «نهضت علمی و توجه به علم» پرداخته اند؟
همانطور که در جدول ۱۰ آمده بود؛ ۱٫۰، ۱٫۶ و ۰٫۵ درصد از مطالب روزنامه­های ایران، کیهان و آفتاب یزد با ارزش «خودکفایی علمی و توجه به علم» مرتبط بوده است. با توجه به این آمار، به نظر می­رسد که روزنامه­های اصولگرا توجه بیشتری به این ارزش داشته اند.
در مورد چگونگی بازنمایی این ارزش، بنابر آنچه در نمودار ۱۲ مشاهده شد؛ چند نکته قابل استنباط است. نکته اول اینست که بیشترین توجه به این ارزش از طریق پرداختن به «دستاوردهای علمی» بوده است و روزنامه­ها سعی کرده اند با برجسته سازی موفقیت ها و دستاوردهای علمی کشور، به ترویج و تقویت این ارزش بپردازند. نکته بعدی این است که در مقایسه با ارزش های «ایثارگری و شهادت طلبی» و «استقلال طلبی، ظلم ستیزی و استکبارستیزی»، اهمیت بیشتری به «تبیین نظری» این ارزش داده شده است که نشان دهنده توجه روزنامه­ها به ضرورت آشنایی مخاطبانشان با ضرورت و آثار رشد علمی کشور است. نکته قابل استنباط دیگر هم عبارتست از اینکه روزنامه­ها، تقریبا به یک اندازه، به معرفی جایگاه و عملکرد علمی شخصیت ها و نهادهای دانشگاهی و حوزوی پرداخته اند. بنابراین شخصیت ها و نهادهای مطرح و شاخص حوزوی و دانشگاهی تقریبا به یک میزان مورد توجه قرار گرفته اند. البته در مقوله «دستاوردهای علمی» تقریبا فقط به دستاوردهای علمی دانشگاهی ـ و آن هم دستاوردهای علوم تجربی(پایه، مهندسی و پزشکی) ـ اشاره شده است که تبیین علت این توجه، بحثی مفصل و خارج از حوصله و هدف این تحقیق است.

فرضیه دوم: «بین میزان پرداختن به ارزش­های مورد بررسی در تحقیق و سال انتشار روزنامه؛ ارتباط معنادار وجود دارد.»
برای آزمون این فرضیه، جدول تقاطعی شماره ۱۳ را تشکیل داده و آزمون کای اسکوئر را انجام دادیم. نتایج آزمون کای اسکوئر، وجود ارتباط معنادار را در سطح ۹۵ درصد اطمینان تایید کرد. بنابراین فرضیه دوم نیز تایید شد و می­توان نتیجه گرفت:
« بین میزان پرداختن به ارزش­های مورد بررسی در تحقیق و سال انتشار روزنامه؛ ارتباط معنادار وجود دارد.»
جدول ۱۳- جدول توافقی سال انتشار ـ ارزش