با توجه به موضوع پایان نامه مبنی بر تاثیر اقدامات نظامی کشورهای عضو شورا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ، در این بخش طی دو فصل جداگانه نسبت به بررسی همکاری های نظامی داخلی بین کشورهای شورای همکاری و همکاری کشورهای مذکور با کشورهای غربی اقدام می گردد .
فصل اول
همکاری های نظامی بین کشورهای
عضو شورای همکاری خلیج فارس
مقدمه
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در پایان بیستمین اجلاس سالیانه شورا در دسامبر سال ۲۰۱۱ میلادی ، نسبت به تصویب بیانیه ای تحت عنوان «بیانیه ریاض» اقدام نمودند که بر اساس آن مقرر گردید همه کشورهای عضو شورا تلاش خود را بر ایجاد یک کل واحد به منظور مقابله با چالش های موجود در منطقه خلیج (فارس) از طریق همکاری های مشترک متمرکز نمایند . این همکاری ها شامل بخش های مختلف دفاعی – امنیتی ، اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی بوده و بخش مهم آن به همکاری های نظامی و امنیتی بین کشورهای عضو شورا به منظور دفع خطرات امنیتی می پردازد .
بر اساس بیانیه مذکور ، کمیسیونی از کشورهای عضو شورا با حضور سه نماینده از هر کشور تشکیل تا نسبت به تهیه طرح های لازم و برنامه ریزی جهت نیل به اهداف بیانیه ریاض اقدام گردد و در واقع بیانیه مذکور بعنوان مبنایی برای همکاری های چندجانبه اعضاء شورا بویژه در بخش دفاعی – امنیتی قرار گرفت که مهمترین مفاد آن در زمینه همکاری های نظامی بشرح ذیل بوده است :
-
- افزایش ظرفیت طرحریزی نظامی ، فرماندهی و آموزش در نیروهای نظامی شورای همکاری خلیج فارس
-
- آمادگی جهت مقابله با خطرات موشکی و سلاح های کشتار جمعی
-
- تمرکز بر سایر مناطق عملیاتی کلیدی
-
- توسعه تلاش های امنیتی داخلی
-
- افزایش ثبات از طریق اجرای اقدامات اقتصادی ، آموزشی و اجتماعی
-
- توسعه امنیت زیرساخت ها و انرژی ( پدافند غیرعامل )
-
- ایجاد زمینه های لازم جهت افزایش همکاری های موثر با قدرت های خارج از منطقه خلیج فارس (۲۰۱۲، CSIS)
با عنایت به موارد مذکور مشخص می گردد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس درصدد توسعه مناسبات سیاسی ، اقتصادی و بویژه نظامی خود بر مبنای موارد فوق می باشند و بررسی این موارد می تواند بنوعی شمه ای از نیات این کشورها و میزان همکاری های نظامی و امنیتی آنها را تبیین نماید ، لذا در این فصل تلاش می گردد با بررسی مختصر مفاد مذکور و برخی مولفه های دیگر از جمله بررسی در خصوص نیروی سپر جزیره ، رزمایش های مشترک بین کشورهای عضو شورا و نیز بررسی طرح سامانه دفاع موشکی یکپارچه شورای همکاری خلیج فارس ، نسبت به رمزگشایی میزان واقعی همکاری های نظامی کشورهای عضو شورا که می تواند تاثیر مستقیم بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران داشته باشد ، اقدام گردد .
۱-۱ مبانی همکاری های نظامی اعضاء شورای همکاری خلیج فارس
۱-۱-۱ افزایش ظرفیت طرحریزی نظامی ، فرماندهی و آموزش در نیروهای نظامی شورای همکاری خلیج فارس
از ابتدای تشکیل شورای همکاری خلیج فارس کاملاً مشخص بود که هر یک از کشورهای عضو که اکثر آنها نیز تازه استقلال یافته محسوب می گردیدند ، بدنبال ایجاد یک نیروی واحد و یکپارچه جهت اجرای ماموریت های کلیدی به منظور نیل به هدف اصلی شورا که همانا دستیابی به امنیت منطقه ای بوده است ، می باشند و تشکیل نیروی سپر جزیره در سال های ابتدایی شکل گیری شورای همکاری خلیج فارس نیز بخوبی مبین این موضوع بوده ولیکن بدلیل وجود اختلافات داخلی فراوان با منشاءهای مختلف سرزمینی ، اقتصادی ، هویتی ، رقابتی و … ، عملاً نیروی سپر جزیره نتوانست این ایده کشورهای عضو را تامین نماید .
«بیانیه ریاض» به مانند روح جدیدی بود که در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به منظور حرکت به سمت همکاری و یکپارچگی در زمینه های مختلف بویژه همکاری های امنیتی و نظامی دمیده شد و حتی این امید در سران کشورهای مذکور ایجاد شد تا شاید بتوانند سازمانی همانند ناتو در شورای همکاری خلیج فارس تشکیل دهند و در کنار آن هر کشور ارتش منسجم خود را نیز حفظ نماید . بدین منظور این کشورها نسبت به اجرای اقدامات مقدماتی بشرح ذیل اقدام نموده اند :
-
-
-
-
-
-
-
- سازماندهی[۳۰] و ایجاد زمینه های تعامل و همکاری[۳۱]
-
-
-
-
-
-
نیروهای نظامی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در حال حاضر دارای ساختار و سازمان فرماندهی متفاوت ، انواع تجهیزات و مهمات مختلف و توانمندی های گوناگونی می باشند که یکپارچه نمودن آنها با توجه به تفاوت های مذکور به سادگی امکان پذیر نمی باشد . یکی از راه های یکپارچه سازی نیروهای مسلح کشورهای مذکور که مورد استفاده ناتو نیز بوده است ، ایجاد ستادهای طرحریزی توسط کشورهای عضو شورا می باشد که اقدامات لازم جهت تغییر تدریجی سازمان نظامی کشورها را برنامه ریزی و اجرا نموده وگزارش های نوبه ای را به کمیته وزرای دفاع کشورهای عضو شورا و یا نمایندگان آنها ارائه نماید . به منظور نیل به این هدف ، بر اساس بیانیه ریاض مقرر گردید اقدامات مشروحه ذیل صورت پذیرد :
-
- ایجاد طرح آموزش نیروهای مسلح کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس
-
- ایجاد کمیته و ستاد استاندارد سازی و ایجاد زمینه های تعامل و همکاری
-
- ایجاد کمیته و ستاد برآورد نیازمندی تکنولوژی و آمادی نیروهای مسلح کشورهای عضو شورا
-
- ایجاد کارگروه کنترل تسلیحات کشتار جمعی
۱-۱-۱-۲ سازماندهی سامانه های کنترل ، فرماندهی ، ارتباطات ، رایانه[۳۲] ، اطلاعات و مدیریت رزم
