شکل۶-۱- نمایی از روستای هرمود ۲۵۴
شکل۶-۲-قلعۀ هرمود ۲۵۵
شکل۶-۳-برکه ۲۵۶
شکل۶-۴-پوشش محلی زنان و مردان ۲۵۷
شکل۶-۵- پیرایه ۲۵۸
شکل۶-۶- بِرزَه و وسایل نان پزی ۲۵۹
شکل۶-۷- سُپ و لیتک آکَن ۲۶۰
شکل۶-۸- گهوارۀ چوبی و تَنگی ۲۶۱
شکل۶-۹- تَنگی و زر بنه­ای ۲۶۲
شکل ۶-۱۰- خُمَه، هاون سنگی و تولَک ۲۶۳
شکل ۶-۱۱- درب قدیمی و قَپان ۲۶۴
شکل ۶-۱۲- غار بنوو و اِوَز ۲۶۵
شکل۶-۱۳-مسجد جامع زروان و شاه قتّال ۲۶۶
شکل ۶-۱۴-هفت برکه و دریاچۀ هیرم…………………………………………………………………۲۶۷
شکل ۱۵-۶ خانۀ سوداگر و چهار طاقی محلچه…………………………………………………….۲۶۸
شکل ۱۶-۶ کاروانسرای سیفا و قلعۀ پرویزه…………………………………………………………..۲۶۹
مقدّمه:
در این روز‌ها دیگر گمان نمی‌رود سخن گفتن در باب لزوم گردآوری فرهنگ عامّه و پبش گیری از تباه شدن و از میان رفتن این شاخه عظیم درخت تناور فرهنگ و هنر مردم ایران موردی داشته باشد. بیست سال پیش و شاید حتی ده سال پیش چنین گفتاری ممکن بود مؤثر واقع شود و گروهی از علاقه­مندان به ادب و فرهنگ را در این کار رهنمون شود. اما امروز دستگاه­های متعدّد، مرکز مردم شناسی وزارت فرهنگ و هنر، دستگاه رادیو تلوزیون ملی ایران و برخی سازمان­های دیگر از روی شغل و علاقه به این شغل می‌پردازند و گروهی جوانان پر شور در دور افتاده­ترین نقاط کشور یا به دست یاری ایشان برمی‌خیزند و یا خود در حدّ امکان­ها و مقدورات خویش قدمی در این راه برمی‌دارند و هر روز که می‌گذرد، شاهد انتشار اثری تازه در این زمینه هستیم و این خود با نهایت مسرّت نشان آن است که کوشش گذشتگان و پیشگامان در این راه مؤثر افتاده و جماعتی را در این میدان به تلاش و تکاپو واداشته است. آهنگ این فعالیّت نیز خوش بختانه روی در افزونی دارد و آیندۀ بهتری را نوید می‌دهد.از سوی دیگر اگر اندکی بیش­تر دقّت کنیم قلمروفرهنگ عامّه راعرصه­ای سخت گسترده و پهناورمی­یابیم که در پهنۀ زمان و مکان گسترده است. برخی سنّت‌‌ها هنوز در میان ما متداول است که به درستی زمان آغاز آن را نمی‌دانیم و یقین داریم که برخی از آن­ها بسیار قدیمی است و به دوران‌های دور پیش از تاریخ می‌پیوندد. تاریخ برخی دیگر را نیز به درستی می‌توان تعیین کرد.
پژوهش­هایی که در موضوع فرهنگ مردم صورت می­گیرد گاهی به شکل مونوگرافی است که مجموعه ­ای از عناصر فولکلوریک یک روستا یا بخش یا منطقه­ای را شامل می­ شود و یا به صورت بررسی­های عمیق، یک عنصر فرهنگی را مورد کنکاش قرار می­دهد.
امروزه تغییرات اجتماعی در جامعه سرعت بسیاری دارد. تغییرات ناگهانی همچون انقلاب، در مسائل اجتماعی، فرهنگی و ارزشی جامعه دگرگونی بسیاری بوجود می ­آورد و یا ورود تکنولوژی و فناّوری­ها و ارتباطات و مهاجرت­ها، فرهنگ­های بومی و محلی را از بین می­برد و روابط و مناسبات جدیدی را بر فرهنگ جامعه حاکم می­ کند. مطالعاتی که در زمینۀ فرهنگ عامّه صورت می­گیرد، نوعی بازنمایی جامعۀ فرهنگی گذشته است که نسل­هایی در آن زندگی کرده ­اند و بخشی از آن همچنان در زندگی فعلی­مان تداوم دارد. از اینرو همانطور که مطالعۀ این پژوهش­ها ما را با فرهنگ مردممان آشنا می­ کند، تداوم این پژوهش­ها منابع مکتوب و جالبی را برای آیندگان به میراث خواهد گذاشت.

فصل اول
کلیّات تحقیق
۱-۱- شرح مسأله:
فرهنگ عامّه گنجی است نهفته در سینه یک ملّت، که از نسلی به نسلی دیگر منتقل شده امّا صورت مکتوب نیافته است؛ بنابراین تلاش و کوششی شایسته می­طلبد تا با ثبت و ضبط آن، مانع فراموشی و از بین رفتن آن در فرهنگ جدید شد. امروزه با پیشرفت­های جدید بشر و تبادل سریع و روز افزون اطلاعات و یکسان شدن فرهنگ­ها، لایه­ های ضخیم گرد و خاک گذر زمان بر روی این گنج کشیده می­ شود و اگر سستی و کاهلی ورزیم بیم آن می­رود که این گنجینه با ارزش به فراموشی سپرده شود. تحقیق درباره اعتقادات عوام،‌ نه تنها از لحاظ علمی و روانشناسی قابل توجه است بلکه برخی از نکات تاریک فلسفی و تاریخ را برایمان روشن خواهد کرد.
۱-۲- اهمیّت موضوع:
می­دانیم که برای شناخت مردم هر قوم و قبیله و ایل و طایفه­ای، باید فرهنگ عامّه یا فولکور محلّی آن­ها را که شامل: آداب و رسوم، خلق و خو، عقاید، عادات، قصه­ها و افسانه­ها، ‌امثال و ترانه­ها و…. می­باشد، را مورد بررسی قرار داد. مطالعه این آداب و سنت­ها ما را با احوال، افکار، ذوق، هنر و روحیات آن مردم آشنا می­سازد و در لابلای فرهنگ مردم، ما به بسیاری از نکات دقیق ادبی، ‌اخلاقی، ‌اجتماعی، ‌انتقادی و دقایق اوضاع زمان و طرز زندگی و عادات و رسوم و تخیّلات و نوع اندیشه­ های آنان آگاه می­شویم. این پژوهش می ­تواند نقش عمده­ای در شناساندن فرهنگ عامّه و جلوگیری از فراموشی عناصر فرهنگ عامّه مردمهرمود لارستان ایفا کند. با درک این ضرورت مهم، بر آن شدم تا ادبیات و فرهنگ عامّه گوشه ­ای از خاک پهناور سرزمینم را جمع­آوری کنم تا شاید گامی کوچک و جزئی در راه حفظ و نگهداری ادبیات و فرهنگ اصیل ایرانی بردارم؛ از همین روی فرهنگ عامّه مردم هرمود را به عنوان قطره­ای از دریای بیکران و فرهنگ این مرز و بوم از سینه پیران و سالخوردگان که شاید چند صباحی میهمان ما باشند بیرون کشیده و به رشته تحریر درآورم.
به قول سعدی :
غرض نقشی است کز ما بازماند که هستی را نمی­بینم بقایی
۱-۳- پیشینۀ تحقیق:
اولین کار در مورد فرهنگ عامّه در ایران با چاپ کتاب «نیرنگستان» از صادق هدایت در سال ۱۳۱۲ آغاز شد و نیز کتاب «کلثوم ننه» اثر آقای خوانساری جزو اولین­ها در این زمینه می­باشد و تا به حال نیز تحقیقاتی در مناطق مختلف کشور انجام شده است. در استان فارس نیز پایان نامه­ هایی در ارتباط با فرهنگ و ادبیات عامّه کار شده است مانند:
فرهنگ عامّه و گویش جهرم، دانشگاه شیراز، سیاوش باقری، سال ۱۳۷۷
فرهنگ عامّه و فولکلور مرودشت و روستای دشتک، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور مرکز اهواز، مینا ادیب، سال ۱۳۸۸٫
روابط معنایی در واژگان گویش لاری، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم انسانی دانشگاه پیام نور استان تهران، سال ۱۳۹۰٫
فرهنگ، زبان و ادبیات شفاهی مردم بوانات، پایان نامه ارشد دانشکده ادبیات دانشگاه پیام نور استان فارس، فریبا امام، سال ۱۳۹۰٫
ادبیات شفاهی و فرهنگ عامّه مردم زرقان، پایان نامه ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه پیام نور استان فارس، سال ۱۳۹۱٫
در شهر لار تحقیقات خوبی در حوزه فرهنگ عامّه انجام شده اما هیچ تحقیق علمی در این زمینه در روستا­های اطراف و منطقه هرمود صورت نگرفته و پژوهش حاضر اولین کار علمی و مدرن در حوزه فرهنگ عامّه این روستا می­باشد.
۱-۴- پرسش­های اصلی تحقیق:
فرهنگ عامّه چیست؟
در روستای هرمود از توابع لارستان به کدام یک از عناصر فرهنگ عامّه بر می­خوریم؟
باور­ها و عقاید چه جایگاهی در بین اهالی روستای هرمود دارند؟
اشعار محلّی در بین مردم روستای هرمود چه جایگاهی دارند و قالب آن­ها چگونه است؟
جایگاه مثل­ها و داستان­ها در بین مردم هرمود به چه صورت است؟
این پژوهش چه تأثیری در شناخت فرهنگ مردم هرمود دارد؟
۱-۵- فرضیه ­های تحقیق:
فرهنگ عامّه در مقابل فرهنگ رسمی و معادل فولکلور، به معنی فرهنگ شفاهی است و به مجموعه عقاید و باورها،‌آداب و رسوم، خرافات، مثل­ها، بازی­ها، چیستان، طنز و اشعار محلّی یک منطقه می­گویند.
در منطقه هرمود از توابع لارستان فارس به همۀ عناصر فرهنگ عامّه بر می­خوریم.
مردم منطقه هرمود عقاید و باور­های متنوع و متعدّدی در مورد ابعاد مختلف زندگی دارند.
اشعار محلّی در بین اهالی روستای هرمود رواج گسترده­ای دارد و قالب غالب آن­ها دو بیتی (شلوا) است.
مثل­ها و داستان­ها (گپ شو) در بین اهالی روستا کاربرد گسترده­ای دارد.
در این پژوهش سعی شده است تقریباً تمامی عناصری که در فرهنگ مردم این روستا موجود است بررسی و معرفی گردد.