• cinerea ·

• cathayensis ·

• J. mandshurica

• stenocarpa ·

• sieboldiana·

• cardiformi·

گردو های سیاه شامل گونه های زیر:

• rupestris ·

• californica ·

• major ·

• hindsi ·

• nigra·

گردوی معمولی شامل گونه : J. regia (طباطبایی وهمکاران ۱۳۷۱)
منشا گردو، رشته کوه‏های آسیای مرکزی از ترکیه و ایران تا قسمت جنوبی شوروی سابق تا غرب چین و شرق هیمالیا است و از آنجا به یونان، روم و سپس به انگلستان و در ادامه توسط مهاجران به امریکا برده شد. کشت و کار گردو به حدود ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد باز می‏گردد. هم‏اکنون، گردو در بسیاری از نقاط جهان در نیمکره شمالی از اروپای مرکزی و شرقی تا قفقاز و شمال و مرکز ایران تا دامنه‏های هیمالیا و کشور چین و ژاپن و هم‏چنین در آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی کشت می‏گردد. رویشگاه و گسترشگاه درختان گردو از نظر طول و عرض جغرافیایی و از نظر ارتفاع از سطح دریا بسیار وسیع است، به گونه‏ای که از دره گز و مغان در شمال کشور تا اقلید فارس در جنوب و از ارتفاعات غربی ارومیه تا کوه تفتان در جنوب شرقی بین ۶۵-۴۵ درجه و در استان مازندران (پایین‏تر از سطح دریای آزاد) تا ارتفاع ۲۵۰۰ متر از سطح دریا، در ارتفاعات مناطق کوهستانی چهار محال بختیاری و از جمله در تفرش بین ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از سطح دریا به خوبی می‏روید (درویشیان ۱۳۶۴،درویشیان ۱۳۷۶، طباطبایی وهمکاران ۱۳۷۱)
درخت گردو در مناطقی با آب و هوای معتدله مدیترانه‏ای، معتدله مرطوب و معتدله خشک و حتی در مناطق استپی مانند آذربایجان، همدان، تویسرکان، کردستان، شمال خراسان، بافت کرمان و خوانسار اصفهان، کشت می‏گردد. گردو در خاک‏های عمیق و قابل نفوذ با زهکشی مناسب و ۲/۸–۵/۴= pH، به خوبی رشد می‏کند (درویشیان ۱۳۶۴،درویشیان ۱۳۷۶، طباطبایی وهمکاران ۱۳۷۱)
۱-۲-۱- گیاه شناسی گردو
گردوی ایرانی درختانی بزرگ با تاجی مدور و ارتفاعی حدود ۲۷ متر می باشند. درختی از گروه پهن برگان با برگهای مرکب شانه ای فرد بزرگ بدون گوشوارک با پرزهای غده ای و کناره صاف می باشد یک پایه دارای گلهای تک جنسی هستند وتوسط باده گرده افشانی می شوند.
میوه گردو، میوه‏ای است گرد تا نیمه گرد، کم و بیش کشیده، تخم مرغی یا نوک باریک که از رشد تخمدان پایین بوجود می‏آید و بتدریج دیواره‏هایی در حفره داخلی آن تشکیل می‏شود که مغز گردو را به دو قسمت متقارن تقسیم می‏نماید. شکل ظاهری، درشتی، ضخامت پوست، ترکیبات مغز، نسبت حجم و وزن مغز به پوست، میزان چربی و پروتئین، قوه نامیه و سایر ویژگی‏های آن تفاوت‏هایی از لحاظ واریته و رویش‏گاه از خود نشان می‏دهند. درشتی میوه‏های گردو، ۶-۴ و پهنای آنها ۵-۳ سانتی متر می‏باشد (درویشیان ۱۳۶۴،درویشیان ۱۳۷۶، طباطبایی وهمکاران ۱۳۷۱)
واریته های جدید گردو در سنین ۶-۵ سالگی، شروع به باردهی می‏کنند و در سنین ۸-۷ سالگی، حدود ۵/۲ تن در هکتار تولید می‏کنند. باغات دیم گردو، در زمین‏های فقیر کوهستانی حدود ۲۵/۲-۵/۱ تن در هکتار بار می‏دهند. در زمین‏های مناسب، میزان تولید حدود ۵/۷-۵/۶ تن در هکتار، می‏باشد(جیمز ۱۹۸۳).
بهترین بازدهی گردو در ارتفاعات البرز، خراسان، آذربایجان و دامنه‏های زاگرس است . مهم‏ترین واریته‏های گردو که در ایران کاشته می‏شوند، عبارتند از: گردوی کاغذی، سنگی، ماکویی، سوزنی و خوشه‏ای (درویشیان ۱۳۶۴).
از میوه گردودر صنایع شیرینی‏پزی، تهیه صبحانه آماده^[۵]، بعنوان طعم‏دهنده و در استخراج روغن خوراکی استفاده می‏شود. دیگر مصارف گردو مواردی مانند استخراج تانن طبیعی و رنگ (از پوست سبز گردو)، تهیه کربن فعال^[۶] (از پوست سخت گردو) و استخراج روغن صنعتی است، علاوه بر این از برخی از ترکیبات گردو نیز در صنعت داروسازی استفاده می‏شود. چوب گردو با داشتن خواص متعادل فیزیکی و مکانیکی، رنگ و نقش مناسب و داشتن قابلیت تورق بالا، بطور گسترده در صنایع چوب از جمله روکش و نماسازی، منبت‏کاری، ساخت ابزار موسیقی، مبل‏سازی، دکوراسیون، پارکت و مجسمه سازی استفاده می‏گردد (وزارت کشاورزی ۱۳۷۷، تفتی ۱۳۶۶، طباطبایی و همکاران۱۳۷۱).اندازه، شکل ظاهری، نازک بودن پوست، سالم و خوش رنگ بودن مغز، نسبت وزن مغز به پوسته آن، از مهم‏ترین شاخص‏های کیفی گردو به شمار می‏آیند (تفتی ۱۳۶۶).

شکل ۱ -۱- نمایی از اندام های درخت گردو
۱-۲-۲- جایگاه محصول گردو در جهان
میزان کل تولید گردو در جهان در سال ۲۰۰۷ میلادی ۱۶۹۴۸۸۹تن بوده است که کشورهای چین (۵۰۳۰۰۰ تن)، امریکا (۲۹۰۳۰۰ تن )، ترکیه (۱۸۴۲۵۱ تن)، ایران (۱۷۰۰۰ تن ) از مهمترین کشورهای تولید کننده گردو در جهان بوده اند. در بین کشورهای همسایه ایران ،ترکیه دارای تولید قابل ملاحظه ای است واین در حالی است که اکثر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس هیچگونه تولیدی ندارند و سایر کشورهای همسایه ایران نیز تولید کمی دارند. سطح زیر کشت درختان گردوی بارده در جهان ۶۶۷۳۷۳ هکتار بوده است که از این میزان بیشترین سطح زیر کشت درختان گردوی بارده به چین با ۱۹۰۰۰۰هکتار وپس از آن به امریکا، ترکیه و ایران به ترتیب با ۸۷۵۰۰، ۷۸۳۳۳، ۶۵۰۰۰ هکتار اختصاص دارد. تغییرات سطح زیر کشت گردو در بین کشورهای همسایه در سالهای ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۶ در شکل ۲ نشان داده شده است همانطوری که در شکل۱-۲ نشان داده شده است بیشترین افزایش سطح زیر کشت گردو در این فاصله زمانی مربوط به ایران و ترکیه است و سایر کشور های همسایه هیچگونه افزایشی نداشته اند بلکه سطح زیر کشت در برخی از کشورها نظیر قرقیزستان ،روسیه، پاکستان و عراق کاهش یافته است. www.kicc-walnut.ir))

شکل۱-۲- تغییرات میزان تولید گردو در کشورهای همسایه ایران در بین سالهای ۱۹۸۰-۲۰۰۶
۱-۲-۳- صادرات گردو
ایالات متحده امریکا در سال ۲۰۰۶ با میزان صادرات گردو ۱۰۷۳۷۷تن گردو (۵۴۸۴۲ تن به صورت میوه مغز شده و ۵۲۵۳۵ تن به صورت میوه همراه با پوسته ) نسبت به بقیه کشورها از وضعیت مطلوب تری برخوردار است . و بعد از آن کشورهای مکزیک (۴۰۰۱۰ تن )، فرانسه با مجموع صادرات (۳۱۵۷۲ تن )، اوکراین (با مجموع صادرات ۱۸۴۴۷)، و چین با مجموع صادرات (۱۳۹۳۵ تن ) به ترتیب در رتبه های دوم تا پنجم قرار دارند. کشور ایران به عنوان چهارمین کشور تولید کننده گردو در ایران هیچ گونه جایگاهی در بین کشورهای صادر کننده گردو نداشته و در مجموع فقط با صادرات ۵۰۱ تن گردو در جایگاه ۲۴ قرار گرفته است . www.kicc-walnut.ir)) میزان صادرات گردو در ایران از سال ۱۳۵۳ به بعد کاهش چشمگیری داشته است و دلایل کاهش صادرات گردو به قرار زیر است :
کمی عرضه و زیادی تقاضای مصرف در داخل کشور
بالا بودن قیمت گردو در ایران نسبت به سایر کشورها
پایین بودن کیفیت نسبی گردو در ایران و عدم رعایت استاندارد های لازم توسط تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان
رقابت کشورهای همجوار تولیدکننده گردو
نبودن طرح و برنامه کافی و درست در امور اقتصاد گردو
عدم آگاهی کافی تولیدکنندگان گردو از روش های کاشت، داشت، برداشت و بسته‌بندی مناسب محصول(طباطبایی وهمگاران ۱۳۷۱)
از لحاظ ارزش صادرات گردو نیز بر اساس آمار سازمان خواروبار کشاورزی جهان در سال ۲۰۰۶ کشور امریکا با مجموع با صادرات حدود ۳۶۵ میلیون دلار گردوی مغز شده وگردو با پوسته چوبی بالاتر از سایر کشورهای صادر کننده گردو قرار گرفته است. کشور ایران با مجموع صادرات ۳۴۱/۱ میلیون دلار صادرات گردوی مغز شده وگردو با پوسته چوبی در جایگاه ۲۷ قرار دارد. www.kicc-walnut.ir))
۱-۲-۴- واردات گردو
از لحاظ واردات گردو بر اساس سازمان خواروبار کشاورزی جهان در سال ۲۰۰۶، کشور آلمان در مجموع با واردات ۲۷۹۷۵تن گردوی مغز شده و گردوی با پوسته در مجموع با ارزش حدود ۱۱۸ میلیون دلار بزرگترین وارد کننده گردو بوده است و بعد از آن کشور اسپانیا در مجموع با واردات ۲۳۱۳۱تن گردوی مغز شده و گردوی با پوسته در مجموع با ارزش حدود ۸۲ میلیون دلار و کشور مکزیک در مجموع با واردات ۲۱۲۱۹ تن گردوی مغز شده وگردو با پوسته در مجموع با ارزش حدود ۷۶ میلیون دلار نیز از بزرگترین وارد کننده های گردو به حساب می آیند. www.kicc-walnut.ir))
۱-۲-۵- جایگاه محصول گردو در ایران
طبق آمار موجود در سال ۱۳۸۴ سطح زیر کشت گردوی بارده در ایران ۹۶۶۹۷ هکتار و میزان تولید ۲۴۷۶۸۳ تن بوده که از این مقدار استان همدان با سطح زیر کشت بارور۷۰۰/۷ و میزان تولید ۷۵۸/۲۹ تن در هکتار جایگاه اول تولید گردو در کشور را به خود اختصاص داده وپس از آن استان های کرمان وفارس با سطح زیر کشت بارور ۱۹۱/۱۲ و ۴۸۷/۵ و میزان تولید ۰۴۴/۲۶ و ۷۹۲/۲۵ تن جایگاه دوم وسوم را به خود اختصاص داده اند. www.kicc-walnut.ir))
۱-۲- ۶-مغز دانه گردو و کاربردهای آن
۱-۲-۶-۱- ترکیبات مهم مغز دانه گردو