فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
۴-۱-مقدمه : ۵۷
۴-۱-۱ نوع استفاده از اراضی شهر ۵۹
۴-۱-۲- کاربری پارک و فضای سبز ۶۰
۴-۱-۳- کاربری ورزشی ۶۲
۴-۱-۴- کاربری درمانی ۶۴
۴-۲- به نظر می رسد عدم مدیریت مطلوب موجب توسعه شهر در قسمت غربی و تغییر کاربری اراضی کشاورزی به مسکونی گردیده است . ۶۶
۴-۲-۱ - بررسی عوامل طبیعی و نقش آن در اقتصاد شهر ۶۷
۴-۲-۲- بررسی ساخت کالبدی شهر گیلانغرب ۶۸
فصل پنجم: آزمون فرضیات نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱-مقدمه: ۷۲
۵-۲-آزمون فرضیات تحقیق : ۷۲
۵-۳-پیشنهادات ۷۳
۵-۴-جمع بندی ونتیجه گیری: ۷۴
منابع و مآخذ : ۷۷
چکیده :
گیلانغرب شهری در دل زاگرس ، با مساحتی حدود ۳۵۰ هکتار و در غرب استان کرمانشاه ، بعد از جنگ تحمیلی ، رشد سریعی داشته است و متاسفانه بیشترین تاوان این گستردگی را زمین های کشاورزی اطراف پس داده است . این در حالی است که زمین های زیادی در دل شهر با کاربری های مشخص شده ، از زمان بازسازی (۱۳۶۸) تا کنون ، رها و بلااستفاده مانده اند . این فضاها علاوه بر تشویش مناظر بصری شهر ، به محل نامناسبی برای فعالیتهای نامتعارف اجتماعی و سایر مسائل تبدیل شده است .

هدف اصلی تحقیق تعیین فضاهای رها شده در شهر گیلانغرب بوده و در این تحقیق سعی شده است. روش تحقیق بر پایه رویکرد توصیفی –تحلیلی و بر اساس مطالعه منابع کتابخانه ای و اینترنتی است . ابتدا فضاهای رها شده شهر گیلانغرب شناسایی و سپس با بهره گرفتن از نرم افزار GIS تعیین مساحت شوند که نتایح تحقیق نشان از این دارد که ۳۶٫۸ درصد از زمینهای شهر ، متروک و رها مانده اند . درادامه تحقیق پیشنهادات مناسبی جهت نوزایی و بهینه سازی این فضاها ارائه شده است
واژگان کلیدی:فضاهای رها شده شهری، توسعه درونی، عمومدی سازی،
کلیات تحقیق
فصل اول
۱-۱- مقدمه:
شهر امروزی مانند یک ماشین، با سرعتی روزافزون زمین های اطراف خود و اراضی کشاورزی حاشیه را می بلعد و شهرک های جدید تولید می کند. برای ساخت و سازهای جدیدو جلوگیری از هدر رفتن این زمینهای سبز، به عبارتی “مدیریت شهر” ، بایستی برنامه ریزی علمی و دقیقی صورت پذیرد. شاید بتوان برنامه ریزی کاربری اراضی شهری را ، مهم ترین ابزار و نیروی کاربردی دولت ها و سازمان ها ی مدیریت شهری برای اداره ی صحیح و منطقی شهرها دانست(رضویان، ۱۳۸۱: ۳). برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری یعنی ساماندهی مکانی و فضایی فعالیتها و عملکردهای شهری بر اساس خواسته و نیازهای جامعه شهری.(سعید نیا، ۱۳۷۸: ۵).
سیستم اطلاعات جغرافی ایی(GIS) ابزار ی مفید در زمینه مدیریت کاربری اراضی محسوب می گردد و با دارا بودن قابلیت های مختلف ،تسهیلات و داده ها ی مورد نیاز برنامه ریزی کاربری اراضی را فراهم می کند و به دلیل داشتن قابلیت های ورودی اطلاعات، مدیریت اطلاعات، پردازش اطلاعات و خروجی داده ها در این نوع برنامه ریزی کاربرد ویژه ای دارد(زیاری، ۵:۱۳۸۱ ).
از طرفی دیگر تغییر کاربری ابزاری در دست توسعه شهرنشینی است که موجب نابودی زمین های کشاورزی و طبیعت باز بیرون شده است. (حبیبی، حاجی وند۱۳۸۸: ۶). در حین این توسعه شهری وتغییر کاربریهااست که زمین هایی مستعد برای استفاده در کاربری های مسکونی، پارک، فضای سبزو…. رها شده و بلااستفاده مانده است . محققان این فضاهای متروک را زمین های قهوه ای یا رها شده نامیده اند.
گیلان غرب شهری در دل زاگرس، با مردمانی کردزبان، با مساحتی حدود ۳۵۰هکتار(علیزاده ، ۱۳۹۰: ۱۵). و در غرب استان کرمانشاه، بعد از جنگ تحمیلی رشد سریعی داشته است و متأسفانه بیشترین تاوان این گستردگی را زمین های کشاورزی پس داده اند، راه حل به ظاهر ارزانتری که طراحان و برنامه ریزان شهری به منظور حل معضل کمبود فضا و بهبود کیفیت زندگی شهری بلافاصله پیشنهاد می دهند. با توجه به اینکه مطالعات زیادی بر روی این شهر انجام نشده است تصور می رود که این گسترش سریع، فضاهای رها شده زیادی در دل خود پنهان کرده است.
در این تحقیق که متدولوژی آن بر پایه رویکرد توصیفی- تحلیلی وبر اساس مطالعه منابع کتابخانه ای و اینترنتی است سعی بر شناسایی این فضاها در شهر گیلان غرب شده است تا با بازآفرینی این فضاها گامی در جهت جلوگیری از به هدر رفتن زمین های سبز برداریم وهمچنین با برنامه ریزی مجدد کاربری زمین، در این گونه زمین ها به اجرایی تر شدن عمودی سازی و نوزای بخصوص در بافت های فرسوده شهر کمک کنیم،باشدکه شاهد شهری کارآمدتر باشیم .
۱-۲- بیان مسأله:
با رشد جمعیت و مهاجرت به نقاط شهری شهرها روز به روز گسترده تر می شوند، در این میان زمین عضو اصلی برای توسعه آنها به شمار می رود. نحوه استفاده درست از زمین های شهری به گونه ای که امکان تجاوز به حریم زمین های سبز و کشاورزی در حاشیه شهرها از بین برود، نیازمند برنامه ریزی و مدیریت صحیح می باشد.
اما ما همه ساله شاهدیم که در فرایند توسعه شهرها، زمین های کشاورزی دستخوش ساخت و ساز می شوند و فضاهایی به چشم می خورد که متروک و بلااستفاده باقی می مانند که در نظام قانونی و برنامه ریزی شهری کشور، تعریف خاصی از آنها ارائه نشده است.
در این میان شهر گیلانغرب که در غرب استان کرمانشاه با موقعیت جغرافیایی ۳۳درجه و ۴۹دقیقه تا ۳۴درجه و ۲۸دقیقه عرض شمالی و ۴۵درجه و ۵۱دقیقه تا ۴۶درجه و ۳۷دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویچ واقع شده و در ارتفاع ۸۰۰متری از سطح دریا قرار گرفته است. .  با توجه به نتایج سرشماری آبان ماه سال ۱۳۸۵، تعداد جمعیت ساکن در شهر گیلانغرب ۱۹۴۳۱ نفر بوده است. که حدود ۳۰/۸۶درصد جمعیت کل شهرستان را دربر گرفته است. از این تعداد ۹۴۸۵ نفر (۴۸/۸۱ درصد) مرد و ۹۹۴۶نفر (۵۱/۱۸ درصد) زن می‎باشد.
گسترش افقی این شهر بعد از جنگ تحمیلی،باعث تغییر کاربری بیش از نیمی از زمینهای کشاورزی آن شده است به گونه ای که سه شهرک آزادگان،جانبازان و امام خمینی به قسمت جنوبی و یک شهرک صنعتی که تقریبا قسمتی جدا شده از شهر محسوب می شود، به قسمت شمال شرقی آن اضافه شده است وهمه اینها بافت مرکزی وقدیمی را احاطه نموده اند . این عوامل باعث بوجود آمدن فضاهای رها شده و متروک زیادی در آن شده است که هم باعث بر هم زدن مناظر بصری بافت شهر شده و هم محل نامناسبی برای فعالیت های نامتعارف اجتماعی و سایر مسائل به وجود آمده است.با توجه به اینکه امروزه کارشناسان شهرها را نقاط عطف توسعه اقتصادی می شناسند و معتقدند که معضلات شهری را می توان با اداره و ساماندهی صحیح حل کرد(مدنی پور ، ۱۳۷۹: ۲۵). بر آن شدیم تا فضاهای رها شده شهر گیلانغرب  را با بهره گرفتن از نرم افراز GIS شناسایی و مساحت آنها را محاسبه نموده وبا بازآفرینی این زمین های رها شده در نواحی داخلی و فضاهای غیرقابل استفاده، که خود در فرایند کاهش وسعت اراضی نقش کلیدی را بازی می کنند گامی در جهت رشد اقتصادی و کشاورزی این شهربرداریم .
همچنین با مدیریت صحیح این فضاها می توان قدمی در بازآفرینی بافت های مرکزی شهر و توسعه عمودی این شهر برداشت که در جلوگیری از به هدر رفتن زمین های سبز نقش مؤثری خواهد داشت.
۱-۳- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:
فضاهای رها شده شهری ،فرصت هایی هستند که بی توجه رها شده اند و به رغم پتانسیل های فراوانی که دارا می باشند استفاده کامل و در خوری از آن ها نمی شود و طبعا کمک چندانی نیز به شهر نمی کنند. فرصت هایی که خصوصا با توجه به کمبود فضا در شهر ها ، می توان استفاده مضاعفی از آن ها بردوخلا مذکور را جبران نمود.
شهر گیلان غرب با رشد سریعی که داشته به دو قسمت بافت قدیمی«مرکزی» و نو«حاشیه» تقسیم شده است و در هر دو قسمت فضاهای رها شده زیادی دارد که نیاز به ساماندهی و توسعه مجدد دارند توسعه مجدد این زمین ها، در صورت کامل انجام شدن، می توان عامل مهمی در تجدید حیات جامعه داشته باشد. با توجه به اینکه بر روی شهر گیلانغرب مطالعات آکادمیک کمتری انجام شده و همین امررا می توان باعث کمبود و خلاءاطلاعات و عدم آگاهی مسئولان و متخصصان در این زمینه دانست.
مرحله بعد راهبرد ها و راهکار های مناسبی، درجهت باززنده سازی این فضاها و تعیین نقش یا نقش هایی برای آن ها و استفاده حداکثر از تمامی پتانسیل هایشان ارائه گردد. بطور حتم برای بدست آوردن دقیق این فضاهااز نرم افزار GIS به عنوان یک سامانه برای آماده سازی و ورود داده ها، انجام آنالیزهای مناسب و نمایش نتایج در قالب مناسب بایداستفاده گردد
۱-۴-اهداف تحقیق:
این تحقیق سعی دارد با توجه به مطالعات صورت گرفته اعم از کتابخانه ای و اینترنتی در زمینه فضاهای رها شده شهری در جهان وایران :
۱-شناسایی فضاهای رها شده در شهر گیلانغرب
۲-از فضاهای رها شده شهر ، برای جبران کمبود کاربری های شهری شهرک های جدید شهر گیلانغرب استفاده نمود.
۱-۵-سؤالات تحقیق:
۱-آیا مساحت زیادی از اراضی داخل شهر متروک و بلا استفاده باقی مانده است؟
۲-آیا عدم مدیریت مطلوب موجب توسعه شهر درقسمت غربی وجنوبی وتغییر کاربری اراضی از کشاورزی به مسکونی گردیده است؟
۱-۶-فرضیه ‏های تحقیق:
با توجه به اهمیت شناسایی فضاهای رها شده شهری، فرضیه های تحقیق عبارتند از:
۱-به نظر می رسد مساحت زیادی از اراضی داخل شهر متروک و بلا استفاده باقی مانده است.
۲-به نظر می رسد عدم مدیریت مطلوب موجب توسعه شهر درقسمت غربی وجنوبی وتغییر کاربری اراضی از کشاورزی به مسکونی گردیده است .
۱-۷-روش تحقیق:
با توجه به اینکه زمین های سبز ریه شهرها محسوب می شوند و از جانب ساخت وساز ها مورد تعرض قرار می گیرند که در این صورت زنگ خطری برای اکوسیستم منطقه به شمار می آیند،همچنین فضاهای رها شده شهری دارای پیامدهای اقتصادی- اجتماعی و سیاسی و زیست محیطی می باشند. در این تحقیق سعی شده است با بهره گرفتن از مطالعات کتابخانه ای و اینترنتی این فضاها به خوبی شناسایی شوند. سپس با بهره گرفتن از رویکرد توصیفی –تحلیلی و راهکارهایی برای استفاده و مدیریت این فضاها ارائه شد .تحقیقات میدانی و مراجعه به شهرداری و منابع طبیعی شهر گیلان غرب آماری از فضاهای رها شده شهری تهیه نموده و بعد نقشه های کاربری اراضی، مناطق و نواحی شهری تهیه شد . این اطلاعات توصیفی و کمی هر کدام طبقه بندی، مدیریت و برای تحلیل در محیط GIS ویرایش شده و با بهره گرفتن از همین نرم افزار و توابع مختلف آن،مساحت این اراضی بدست آمدو لایه فضاهای رها شده ساخته شد. در نهایت با کمک از نقشه های جامع شهر گیلانغرب کمبودها و مازادهایی کاربرهای شهر مشخص شده و با بهره گرفتن از این فضاهای رها شده درون شهر پیشنهاد و توسعه درون زای شهری برای جبران یا به استاندارد رساندن این کمبودها و مازادها داده شده است .
۱-۸- محدودیت های پژوهش
هر کار تحقیقی در ابتدا با یک سری موانع و مشکلاتی همراه است که محقق را از رسیدن به اهداف مورد نظر دور داشته و یا محقق را در رسیدن به اهداف دچار مشکل می کند و از کیفیت کار به نوعی می کاهد. تحقیق حاضر نیز از این امر مستثنی نبوده است و در مراحل تحقیق اعم از (اسنادی  و پیمایشی) با این موانع همراه بوده است که منحصراٌ به آن اشاره می شود.
۱–نبود و یا کمبود در اطلاعات جامع و هماهنگ در آمار و اطلاعات توصیفی