■ ملاحظات مسایل محیط زیستی
با این کهدرمورد تاثیرات و پیامدهای پروژه های حمل ونقل عمومی شهری و ارزیابی آنها، عقاید ونظرات مختلفی وجود دارد، ولی پنج مورد زیر مورد تفاهم و تایید همه گروه ها و صاحبنظران می باشد:
۱ – کاربری زمین و توسعه شهری- باتوسعه سیستم حمل ونقل عمومی،کاربری اراضی دستخوش تغییراتی می گردد(مانند کاربری زمینهای نزدیک به ایستگاههای مترو). قابلیت تطبیق پروژه های حمل ونقل عمومی بابرنامه های موجود فعلی باید طوری باشد که موجب تغییر الگوی کاربری اراضی نگردد.
۲ – کیفیت هوا – پیش بینی آلوگی هوا، ناشی ازعملکرد سیستم حمل ونقل عمومی، معمولا بااستفاده ازیک یا چند روش مدل کردن آلودگی هوا صورت می گیرد. این مدلها با تکیه بر اطلاعات حاصل ازمطالعات درمنطقه موردنظر، آلودگی هوا صورت می گیرد. این مدلها باتکیه بر اطلاعات حاصل از مطالعات درمنطقه مورد نظر، آلودگی هوای این منطقه رادر آینده، پیش بینی می نمایند.
۳- کیفیت آب و هیدرولوژی- به منظور تعیین تاثیرات سیستم حمل ونقل عمومی برکیفیت آب و هیدرولوژی، یکسری تجزیه و تحلیل ها بر روی پتانسیل تاثیرات کوتاه مدت و بلندمدت این سیستم برمنابع آب منطقه تحت مطالعه صورت می گیرد.
۴ – آلودگی صوتی- توسعه وگسترش سیستم ترانزیت می تواند منابع جدید که در محیط شهری ایجاد سروصدامی کنند رانیز به وجود آورد.بنابراین تجزیه و تحلیل درمورد تاثیرات ایجاد سروصدا قسمتی از طراحی محیط زیست برای ایجاد تسهیلات سریع حمل ونقل عمومی را تشکیل می دهد.

۵- بهبود اقتصادی و اجتماعی محیط- نتیجه توسعه سیستم ترانزیت، دامنه وسیعی از تاثیرات بر روی اقتصاد و اجتماع راهم در برمی گیرد. برای اینکه این تاثیرات به درستی ارزیابی گردند باید هردو بخش تاثیرات مستقیم و تاثیرات غیرمستقیم درنظر گرفته شود.این پیامدها ممکن است ازپروژه ای به پروژه دیگر کاملا متفاوت و متغییربوده و شامل تاثیر برجابجایی ها، دسترسی به سرویس و تسهیلات، راحتی و ایمنی، تاثیر بر فعالیت های تجاری، تاثیربراستخدامها و تاثیر برمالیات بردارایی پایه و… می باشد.
■ تخصیص در حمل ونقل عمومی
مسئله تخصیص در حمل ونقل عمومی درمقایسه با تخصیص سفرهای وسایل نقلیه متفاوت و پیچیده می باشد.سیستم حمل ونقل عمومی از یک سرویس ثابت که درمسیرهای مشخصی با زمان بندی معینی جریان دارد، تشکیل گردیده است.درانتخاب مسیر حمل ونقل عمومی، جابجایی مسافرین مطرح بوده، درحالی که در حالت قبل تخصیص درمورد وسایل نقلیه انجام می گرفت. بنابراین مسافرین تا ایستگاه مورد نظرشان پیاده روی می نمایدو سپس از یک سرویس به سرویس دیگر منتقل می شوند و به همین ترتیب بایدهمه این مراحل درتضمین مشخص گردند.
درتخصیص حمل ونقل عمومی، هزینه تعمیم یافته را می توان به صورت مجموع موارد زیر تعریف نمود:
۱ – مدت زمانی که در داخل وسیله نقلیه (ازمبدا به مقصد)سپری می گردد.
۲ – مدت زمان پیاده روی تا ایستگاه (یا از ایستگاه تا مقصد)
۳ – مدت زمان انتظار درایستگاه
۴ – مدت زمان انتقال وتغییرخط (برای منظور نمودن احساس عدم تمایل به تغییر خط که درمسافران وجود دارد، یک جریمه به صورت واحد زمانی (معمولا بین ۲ تا ۵ دقیقه)برای تغییر خطها در نظر گرفته می شود)
۵- هزینه یا کرایه سفر بین مبداi تا مقصد j
در برخی از موارد، به دلیل پیچیدگی تخصیص در حمل ونقل عمومی، از روش ؛همه یاهیچ؛ برای تتخصیص استفاده می گردد.
۲-۴-۴- برنامه ریزی ترافیکی و مدلهای مربوط به آن:
مهندسی ترافیک علمی است که به اندازه گیری ترافیک و سفرها می پردازد. مطالعه قوانین اساسی درمورد تولید و جریان ترافیک وبکارگیری این دانش درمواردی چون برنامه ریزی، طراحی و بررسی عملکرد سیستم های ترافیک به منظور دستیابی به جابجایی های مفید وایمن برای افراد جامعه و کالاها از جمله موارد مربوط به این رشته می باشند. به عبارت دیگر، مهندسی ترافیک قسمتی از مهندسی حمل ونقل است که درباره برنامه ریزی، طرح هندسی و عملیات ترافیکی راه ها، خیابانها و بزرگ راه ها و سایر اجزاء شبکه و همچنین روابط موجود با سایر سیستمهای حمل ونقل، بحث می نماید.
با توجه به تعاریف فوق، پنج قسمت اصلی کار مهندسی ترافیک را می توان بدین صورت عنوان نمود: مطالعه مشخصات ترافیک، عملیات ترافیکی، برنامه ریزی حمل ونقل که خود شامل برنامه ریزی ترافیک هم می باشد، طرح هندسی و مدیرت ترافیک. چون این فصل به برنامه ریزی ترافیکی و مدلهای موجود برای جریان های ترافیک اختصاص دارد، در این قسمت وظایف برنامه ریزی ترافیک رابرشمرد.
۱ – انجام مطالعات همه جانبه حمل ونقل منطقه ای برای هدایت و توسعه تسهیلات حمل ونقل به منظرو تامین و تحقق اهداف و معیارهای جامعه
۲ – اتخاذ برنامه های بلندمدت برای گسترش و توسعه شبکه راه ها، براساس نتایج حاصل از مطالعات همه جانبه حمل ونقل منطقه ای
۳ – اتخاذ برنامه های بلند مدت برای گسترش و بهبود عملکرد سیستم های حمل ونقل عمومی، بر اساس نتایج حاصل از مطالعات همه جانبه حمل ونقل منطقه ای
۴ – اتخاذ برنامه های بلندمدت برای توسعه پایانه ها و پارکینگهای غیرخیابانی
۵ – تحقیق درمورد عوامل تاثیرگذاری بر روی سیستمهای حمل ونقل و رفتار استفاده کنندگان از این سیستمها.
۶ – ارزیابی اثرات محیطی برتغییرات سیستمهای حمل ونقل مفروض.
■ مطالعه برخی از مشخصات ترافیک و تعاریف
◄ فاصله عبور:
فاصله زمانی یا مکانی وسایل نقلیه متوالی از یکدیگردر یک مسیر،فاصله عبور نامیده می شود.فاصله عبور از جمله عوامل اساسی و مهم در نشان دادن خصوصیات جریان ترافیک در یک مسیرمی باشد.چون اندازه گیری فاصله عبور زمانی آسانتر از فاصله عبورمکانی بوده و کابرد آن درمسایل ترافیک نیز بیش از فاصله عبورمکانی است، در اکثرموارد منظور از فاصله عبودر، همان فاصله عبور زمانی می باشد. بااندازه گیری فاصله عبور وسایل نقلیه در یک مسیر و در یک فاصله زمانی معین، مشاهده می گردد که فاصله عبور وسایل نقلیه متوالی از مقطع مشخصی از جاده، دارای تفاوتهایی می باشد. مقدار این تفاوت ها به وضعیت مسیر و ترافیک عبوری آن بستگی دارد.
اگر ترافیک نسبتا سبک باشد، طوری که وسایل نقلیه بتوانند به راحتی از یکدیگرسبقت بگیرند، فاصله عبورزمانی را می تواند از حدود صفر تامدت زمان نسبتا طولانی متغییر باشد، درصورتی که درجاده هایی که دارای ترافیک سنگین بوده و سبقت گرفتن در آنها مشکل می باشد، بندرت فواصل عبور نسبتا بزرگ و یا برابر صفرمشاهده می گردد. فاصله عبور رامی توان درحالات مختلفی اندازه گیری نمود، مثلا فاصله عبور وسایل نقلیه ای که دریک خط از مسیر درحال حرکت هستند ویا فاصله عبور وسایل نقلیه ای که دریک جهت از مسیر درحال حرکت هستند و مواردی از این قبیل.در شرایطی که تردد وسایل نقلیه نسبتا محدود و ترافیک دارای تراکم کمی باشد، بااستفاده ازیک کرونومتر و با ثبت نمنودن زمان های عبور وسایل نقلیه، می توان به سهولت فاصله عبور وسایل نقلیه را اندازه گیری نمود. هنگامی که وضعیت ترافیک به صورتی باشد که رانندگان وسایل نقلیه بتوانند بدون مزاحمت و تداخل سایر وسایل نقلیه حرکت نمایند، توزیع فاصله عبور به صورت اتفاقی خواهد بود.دراین حالت توزیع فاصله عبور رامطابق توزیع پواسون در نظر می گیرند.
◄ فاکتور ظرفیت
ظرفیت عبارت است از حداکثر تعداد وسایل نقلیه ای که درمدت زمان معینی درمقطع خاصی از معبر، تحت شرایطی کنترلی ترافیک (باکیفیتی قابل قبول)می توانند از یکی از خطوط یاتمام عرض معبرعبور نمایند. ظرفیت یک مسیر به عوامل متعددی از قبیل طرح هندسی، نوع روسازی، خصوصیات رانندگان، عوامل جوی و وضعیت ترافیک بستگی دارد، ولی در شرایط معمولی ظرفیت برای یک باند یا یک خط عبور تقریبا برابر با ۲۴۰۰ وسیله نقلیه درهر ساعت (VPHPL2400( می باشد. در این ظرفیت معمولا فاصله عبورزمانی برابربا ۵/۱ ثانیه خواهدبود. ظرفیت در شرایط معمولی برای مسیرهای مختلف طبق جدول ۲-۲ می باشد.
برای تعیین ظرفیت ماکزیمم در نظر گرفتن دو نکته ضروری می باشد:
۱ – همه شرایط لازم برای در نظر گرفتن ظرفیت ماکزیمم ممکن است در همه موارد وجود نداشته باشد، لذا ظرفیت ماکزیمم بای تحت شرایط موجود تعیین گردد.
۲ – هنگامی که تسهیلاتی تحت تحت ظرفیت ماکزیمم طراحی و تدارک دیده می شود، سطح سرویس ارائه شده به استفاده کنندگان پایین ونامناسب خواهد بود، لذا وظیفه اصلی برنامه ریز حمل و نقل در این زمینه، تعیین ظرفیتی است که در آن سطح سرویس ارائه شده به استفاده کنندگان تعریف شده و قابل قبول باشد.

تعیین خطوط مسیر
ظرفیت دو شرایط نرمال برحسب وسیله نقلیه درساعت(vph)

- مسیر دارای دو خط یا تعداد خطوط بیشتر در یک جهت
- مسیر دارای ۲ خط در دو جهت