آخرین جزء بازارگرایی از دیدگاه کهلی و جاورسکی پاسخگویی به هوشمندی منتشر شده در سازمان است. نتایج تحقیقات آنها نشان میدهد که «پاسخگویی» شامل انتخاب بازار هدف، طراحی و انتخاب محصولات و خدمات، تولید، توزیع و تبلیغ این محصولات است.
آن دو همچنین نکات زیر را یادآور میشوند:
۱) تمرکز بازارگرایی بر فعالیتهایی است که عملیاتی کردن دیدگاه بازاریابی را تسهیل می کند
۲ ) بازارگرایی یک طیف است، بدین معنی که سازمانها دارای درجه های مختلفی از بازارگرایی هستند.
۲-۲-۲-۲- دیدگاه نارور و اسلاتر
نارور و اسلاتر (۱۹۹۰) با مروری جامع بر ادبیات بازاریابی و مدیریت استراتژیک، بازارگرایی را متشکل از سه جزء رفتاری تعریف کردند:
مشتریگرایی، رقیبگرایی و هماهنگی بین بخشی. بر طبق یافته های آنان این سه جزء دارای اهمیت یکسانی در بازارگرایی هستند. مدلی که آنها از بازارگرایی ارائه دادند، به شرح زیر است:

شکل۲-۲: مدل بازارگرایی از دیدگاه نارور و اسلاتر (۱۹۹۰)
نارور و اسلاتر بیان کردند که قلب بازارگرایی، مشتری گرایی است. شرکتهایی که میخواهند بازارگرا باشند باید بدانند که نیازهای فعلی و آتی مشتریانشان چیست تا بتوانند برای آنان ارزش افزودهی بیشتری ایجاد کنند. این مفهوم با دیدگاه کهلی وجاورسکی که معتقد بودند شرکتها باید نیازهای مشتریان خود را شناسایی کرده و آنها را راضی کنند داشت، مطابقت . در هر صورت نارور و اسلاتر نه تنها بر رضایت مشتریان تأکید کردند بلکه بر ایجاد ارزش افزوده بیشتر برای مشتریان از طریق افزایش مزایای خریدار یا کاهش هزینه های او تأکید ورزیدند. آنها معتقد بودند که کارکنان در سازمانهای بازارگرا توجه زیادی به کیفیت ارائه خدمات

میکنند. همچنین کارکنان چنین سازمانهایی وقت زیادی را با مشتریان خود میگذرانند ( نارور و اسلاتر ۱۹۹۰؛ اسلاتر و نارور ،۱۹۹۴).
۲-۲-۲-۲- ۱-رقیب گرایی
عنصر دیگر بازارگرایی از دید نارور و اسلاتر، رقیبگرایی است. آنها اظهار داشتند که شرکتها باید نقاط قوت و ضعف کوتاهمـدت وهمچنین قابلیت ها و استراتژیهای بلندمدت رقبای فعلی و آینـدهی خود را شناسایی و درک کنند. کارکنان یک سازمان بـازارگرا از هـر واحد و بخشی اطلاعات خود در مورد رقبا را بـا واحـدهای دیگـر در میان میگذارند، زیرا معتقدند که این امر موجب مزیـت شـرکت در مقابل رقبا خواهد شد ( اسلاتر و نارور ۱۹۹۴). رقیب گرایی به اندازه مشتریگرایی برای سازمانها اهمیت دارد.
۲-۲-۲-۲- ۲- هماهنگی بین بخشی
آخرین عنصر رفتاری بازارگرایی، هماهنگی بین بخـشی اسـت، بدین معنی که هر واحدی در سازمان دارای اهمیـت اسـت و نقـش مهمی در رضایت مندی مشتریان بازی میکند. این عقیده با دیدگاه شاپیرو (۱۹۸۸) که بیان می داشت «بازارگرایی»، «بازاریـابیگرایـی» نیست، تطابق دارد.
بر طبق دیدگاه نارور و اسلاتر، مشتری گرایی و رقیـب گرایـی شـامل همه فعالیتهایی میشود کـه در ایجـاد هوشـمندی بـازار در مـورد مشتریان و رقبا و انتشار آن در بین همه اجزای سازمان مؤثر است.
۲-۲-۲-۲- ۳-نتایج بازارگرایی
بازارگرایی به عنوان منبع مزیت رقابتی پایدار شناخته شده و کمک میکند تا سازمانها بتوانند برای مشتریان خود ارزش برتر خلق کنند. بنابراین جای تعجب نیست که با افزایش بازارگرایی میتوان انتظار داشت که عملکرد شرکت نیز افزایش یابد. در حقیقت بسیاری از محققان رابطه مثبتی بین بازارگرایی و عملکرد شرکت یافتند (کهلی و جاورسکی ۱۹۹۰؛ نارور و اسلاتر ۱۹۹۰؛ راکرت ۱۹۹۲؛ جاورسکی و کهلی ۱۹۹۳؛ اسلاتر و نارور ۱۹۹۴؛ اسلاتر و نارور ۲۰۰۰). برخی از نویسندگان بــــازاریابی ( کاتلر ۱۹۸۴؛ لویت ۱۹۶۰ و وبستر ۱۹۸۸) نیز این اندیشه که اگر شرکتی بازارگرایی خود را افزایش دهد علمکرد بازارش نیز بهبود خواهد یافت را تأیید کرده اند ( انگانساتیل، ۲۰۰۱).
علاوه بر این یک فرهنگ بازارگرا موجب وضوح و روشنی اهداف و چشمانداز سازمان خواهد شد. این به نوبه خود موجب غرور و افتخار کارکنان به خاطر تعلق به سازمان شده و روحیه بالاترکارکنان و تعهد بیشتر سازمانی آنان را به همراه خواهد آورد (جاورسکی و کهلی ۱۹۹۳؛ راکرت ۱۹۹۲).
سایگو، براون و ویدینگ (۱۹۹۴) گزارش دادند که اگر شرکتی احساس کند بازارگرایی زیادی دارد، نیروهای فروش مشتریگراتر خواهند شد، استرسهای کاری کاهش و رضایت شغلی و تعهد سازمانیشان افزایش خواهد یافت. اثبات شده است که بازارگرایی نقش مهمی در موفقیت محصولات جدید و همچنین ارائه نوآوری در محصولات قدیمی دارد.
مطالعات زیادی در مورد یافتن رابطه بین بازارگرایی و عملکرد شرکت انجام شده است. به عنوان مثال نارور و اسلاتر (۱۹۹۰) تأثیر بازارگرایی بر سودآوری شرکت را مورد بررسی قرار دادند.
آن ها با ۱۱۳ تن از مدیران واحدهای کسب و کار استراتژیک دریک شرکت مصاحبه کردند. آنها از شاخص نرخ بازده دارایی ها ^[۱۴]به عنوان معیار عملکرد شرکت استفاده کردند.
یافته های آنان نشان داد که بازارگرایی عامل مهمی در سودآوری شرکتها است. آنها نتیجه گرفتند که هر چقدر بازارگرایی بیشتر باشد منجر به سودآوری بیشتر خواهد شد. در تحقیق دیگری اسلاتر و نارور (۱۹۹۴) از دو معیار دیگر یعنی رشد فروش و موفقیت محصول جدید استفاده کردند. نتایج این تحقیق نیز نشان داد که بازارگرایی رابطه مستقیمی با رشد فروش و موفقیت محصول جدید دارد.
در آخرین کار تحقیقاتی خود، اسلاتر و نارور (۲۰۰۰) از طریق مصاحبه با چندتن از مدیران کلیدی بخشهای مختلف به این نتیجه رسیدند که بازارگرایی با شاخص دیگری از سودآوری یعنینرخ بازده سرمایهگذاری^[۱۵] نیز رابطه مستقیم دارد. نهایتاً آنها نتیجه گرفتند که بازارگرا شدن و بازارگرا ماندن برای موفقیت شرکتها لازم و ضروری است.
نتایج تحقیقات کهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) نشان داد که بازارگرایی عملکرد یک سازمان را از لحاظ نرخ بازده سرمایهگذاری، سود، حجم فروش، سهم بازار و رشد فروش افزایش میدهد. بازارگرایی نیز تأثیر مثبتی بر کارکنان دارد. آنها به این نتیجه رسیدند که بازارگرایی موجب رضایت شغلی و تعهد کارکنان به سازمان خواهد شد. سومین پیامد بازارگرایی افزایش وفاداری مشتریان است که نه تنها خریدهای خود را تکرار میکنند بلکه اخبار خوبی از سازمان را به اطلاع دیگران خواهند رساند.
عوامل محیطی تعدیل کنندهی رابطه بین بازارگرایی و عملکرد شرکت
آیا رابطه بین بازارگرایی و عملکرد شرکت توسط عوامل محیطی تعدیل میشود؟ به عبارت دیگر آیا رابطه بین این دو میتواند تحت تأثیر محیط تجاری شرکتی تقویت یا تضعیف شود؟ این سؤالات بر مبنای این فرض مطرح میشود که عوامل محیطی بر اثربخشی متغیرهای سازمانی اثرگذارند. در حقیقت مطالعات زیادی رابطه بین عوامل محیطی مختلف و تأثیر تعدیلکننده آنها بر متغیرهایسازمانی را مورد بحث و بررسی قرار دادهاند. این مطالعات، چندین متغیر محیطی که بر بازارگرایی اثرگذارند را مشخص کردهاند. این متغیرها عبارتند از: تلاطم بازار، شدت رقابت، تلاطم تکنولوژیک و قدرت خریدار. به عبارت دیگر بازارگرایی ممکن است تحت شرایط محیطی خاصی، تأثیر کمی بر عملکرد شرکت داشته باشد و تحت شرایط محیطی دیگری تأثیر بیشتری داشته باشد.
کهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) استدلال کردند که بازارگرایی بسته به ماهیت عرضه و تقاضای بازار ممکن است مطلوب و یا نامطلوب باشد. به عنوان مثال اگر تقاضای بازار برای محصولات یا خدمات شرکتی زیاد باشد این شرکت میتواند بازارگرا نباشد. این دو دانشمند در نتیجه مصاحبههای گستردهای که با مدیران داشتند نتیجه گرفتند که تلاطم بازار و شدت رقابت میتواند رابطه بین بازارگرایی و عملکرد شرکت را تقویت کند.
در صورتی که تلاطم تکنولوژیک میتواند این رابطه را تضعیف نماید. آنها سپس پیشنهاد کردند که شرکتها باید هزینه ها و فواید بازارگرا بودن را محاسبه کنند. هر چند که تحقیقات بعدی آنها آشکار ساخت رابطه بین بازارگرایی و عملکرد شرکت درمحیطهای مختلف قوی و محکم است.
اسلاتر و نارور (۱۹۹۴) دلیل محکمی مبنی بر نقش تعدیل کنندهی محیط رقابتی در رابطه بین بازارگرایی و عملکرد شرکت نیافتند. نتایج تحقیقات آنها نشان داد که تلاطم بازار فقط برنرخ بازده دارائیها ^[۱۶] و تغییرات تکنولوژیک فقط بر موفقیت محصول جدید اثرگذار است. اگر رشد بازار بر اساس رشد فروش سنجیده شود میتواند این رابطه را تعدیل نماید. از این رو، اسلاتر و نارور با این ایده که سازمان ها باید سطح بازارگرایی خود را با شرایط محیطی تنظیم کنند مخالفت کردند.
به بیان دیگر، آنها اعتقاد داشتند صرفنظر از شرایط محیطیای که یک شرکت در آن فعالیت میکند، همه شرکتها باید بازارگرا باشند.
۲-۲-۲-۲- ۴-پیش زمینه های بازارگرایی
پیش زمینه های بازارگرایی عواملی هستند که سطح و میزان بازارگرایی یک شرکت را افزایش داده یا کاهش میدهند. چه عواملی برخی از شرکتها را نسبت به برخی دیگر بازارگراتر میسازند؟ آیا این عوامل به عنوان کاتالیزور عمل می کنند یا به عنوان بازدارنده؟ علیرغم اهمیت این سؤالات، تحقیقات تجربی کمی در مورد این موضوع انجام شده است. یکی از این تحقیقات توسط کهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) به انجام رسیده است. با مرور ادبیات موضوع و انجام مصاحبه با مدیران مختلف، این دانشمندان به این نتیجه رسیدند که مجموعه مهم از پیشزمینهها وجود دارند که بر بازارگرایی تأثیرگذارند، این مجموعه ها عبارتند از:
عوامل مربوط به مدیریت عالی سازمان، پویا یی های بین بخشی و سیستمهای سازمانی هر کدام از این مجموعه ها دارای زیر مجموعههایی به شرح زیر هستند: عوامل مربوط به مدیریت عالی مثل: تاکید مدیریت عالی بر بازارگرا بودن، ریسکپذیری مدیریت عالی، آموزش رسمی و میزان ارتباطات او از جمله شروط لازم برای بازارگرایی محسوب میشود.
ویا یی های بینبخشی مثل تعارض میتواند مانع بازارگرایی شود. از طرف دیگر، ارتباطات بینبخشی میتواند سطح بازارگرایی را افزایش دهد. آخرین مجموعه یعنی سیستمهای سازمانی شامل زیرمجموعههایی مثل بخشبندی، رسمیت و تمرکز است که به نظر میرسد مانع بازارگرایی شرکت میشوند. در عوض پیش بینی میشود سیستمهای پاداش مبتنی بر بازار بتوانند بازارگرایی را افزایش دهند.
براساس یافته های کهلی و جاورسکی (۱۹۹۳) که متغیرهای اثرگذار بر بازارگرایی سازمانها را آزمودند، تاکید مدیریت عالی بر بازارگرایی، ارتباطات بین بخشی و سیستم پاداش مبتنی بر بازار بر اساس رضایت مشتری، بازارگرایی را افزایش خواهد داد. از طرف دیگر، سطوح بالاتر تعارض و تمرکز در سازمان ها موجب کاهش بازارگرایی خواهد شد.
۲-۲-۳- رویکرد هوشمندی بازار کوهلی و جاورسکی
کوهلی و جاورسکی در سال ۱۹۹۰ اقدام به ارائه تعریف رسمی از بازارگرایی کردند که در حد وسیع مورد استفاده پژوهشگران بازاریابی قرار گرفت. آنها در مصاحبهای که با ۶۲ مدیر بازاریابی و غیر بازاریابی به عمل آورند، این مفهوم را مشتمل بر سه بعد زیر دانستند:
الف) ایجاد هوشمندی بازار ب) توزیع هوشمندی در بین بخشهای سازمان ج) پاسخگویی سراسری به هوشمندی بازار (دعایی و بختیاری، ۱۳۸۶). کوهلی و جاورسکی (۱۹۹۰) تعریف زیر را از بازارگرایی ارائه کردهاند: «بازار محوری عبارت است از ایجاد گسترده آگاهی درباره بازار در سازمان جهت پیشبینی نیازهای جاری و آتی مشتریان، انتشار این بینش در میان تمام واحدها و پاسخگویی گسترده سازمانی به آن میباشد». (دعایی و بختیاری، ۱۳۸۵).
۲-۲-۴- بازارگرایی در برابر مشتری گرایی
نرور در ۱۹۹۰ هر دو گرایش مشتری گرایی و رقیب گرایی را صریحاً به عنـوان بخـشی از کلیت جامع بازارگرایی توصیف میکند. در مقابل آن، کـوهلی ۱۹۹۰ تنهـا بـه اطلاعـات مشتری میپردازد. تیمهای پژوهشی در ایـن دو تحقیـق مهـم، عـدم تفـاهم کلـی محققـان بسیاری را در رابطه با بازارگرایی و مشتریگرایی در تحقیقـات مـشابه را مـنعکس کردنـد ، (کندی،۲۰۰۰) این تناقضها مشکلاتی را در پیکـره بنـدی بـازارگرایی بـه عنـوان بدنـهای یکپارچه از دانش به وجود آورده است .
برخی نشانه ها موجودند که بازارگرایی باید به صورت گستردهتر تعریـف شـود. بـرای مثال: با بهره گرفتن از منظر ظریف مشتری محور در بازارگرایی، گـرول در ۲۰۰۱ دریافـت کـه بازارگرایی یک گرایش موثر بعد از بحران نیست. مطالعات گرول۲۰۰۱ به وسـیلهی بررسـی توازن میان ابعاد مختلف بازارگرایی، به نیاز کوچک سازی تأثیر یک سهامدار تنها (مـشتری) پرداخت یچیدگی ذاتی و نهفته استراتژی کسب و کار در واقعیت، کـسب اطلاعـات در مـورد همهی نیروهای خارجی در بازار را ضروری ساخته است و این در حالی است که گرایش رقبا و گرایش به مشتری همیشه هماهنگ و سازگار نخواهد بود (دشپنده، ۱۹۹۳).
یک شرکت اگر تنها بر استراتژیهای مشتری گرایانه تطبیق و واکنشی متمرکـز شـود، میتواند به بیماری نزدیک بینی دچار شود. ارزش تعریف گستردهتر از بازار به وسیله ارتباط قوی عملکرد و گرایش رقبا نمایان میشود (دیـویس ، ۲۰۰۰) دی ۱۹۸۸ نیـز تعـادل میـان دو چشم اندازهای رقیب و مشتری را به صورت تمرکزی بر مفروضات رقیب پیشنهاد میکند و عنوان میدارد رقبایی که فعالیت بازاریابی مناسب انجام میدهند ممکن است فرصتهـایی را برای متمایز شدن پنهان کرده باشند. به عکس یک تمرکز یک جانبه روی مشتری ممکـن است باعث نادیده انگاشتن فرصتها برای کارایی بهتر فرآیندهای کسب و کار گردد (مثـلارایی تکنولوژیکی و تولید). بنابراین درک آخـرین نیازهـای مـشتری در پاسـخگویی بـه فشارهای رقابتی برای کارا بودن هزینه ها مهم است. این مسأله یـک نتیجـه قـانع کننـده در مورد اینکه بازارگرایی باید اطلاعات رقیب و مشتری را با هم شامل شود، فراهم مـیآورد. یقیناً، به نظر میرسد بیشتر محققان تمایز میان گرایش مشتری و بازار را تشخیص میدهند.
۲-۱-۵- بازارگرایی در برابر بازاریابی خارجی
محققان بازاریابی داخلی را از چند منظر مورد بررسی قرار دادهاند . برخی بازاریـابی داخلی را در جهت ارتقاء و توسعهی روابط میان مشتریان داخلی و تأمین کنندگان میدانند(لی ولین،۲۰۰۱)؛ ، برخی دیگر آنرا توسعهی کاربرد استراتژیهای بازاریابی خارجی برای ارتقاء محرکهای داخلی میدانند؛ از این طریق آگاهسازی پرسنل به روشهـای مـشابه بـه آگاه سازی مشتریان منجر میشود (جرج، ۱۹۹۱). چشم انداز سـوم در خـصوص بازاریـابی داخلی، توسعه استنباطات مشتریان عمومی در همهی سطوح درون شرکت میباشد (کندی،۲۰۰۲). این چشم اندازهای بازاریابی داخلـی آگـاهی مـا را از توسـعه بـازارگرایی افـزایش میدهد. برای مثال کندویت در ۲۰۰۱، فهمید که مشتریگرایی داخلی و یا یک فرهنگ در جاییکه هم به کار گماشته، هم تأمین کننده است و هم مشتری برای پرسنل دیگر سـازمان، برای توسعه بازارگرایی مهم است. به طور معمول بازارگرایی در میان اطلاعـات مـشتری خارجی، در همهی سطوح درون شرکت و عوامل آن بـه جـستجو مـیپـردازد. بـه عکـس بازاریابی داخلی با مشتریهای داخلی به عنوان راهی بـرای رسـیدن بـه مـشتریان خـارجی مطلوب، سر و کار دارد.
۲-۲-۶- بازاریابی درونی و بازارگرایی
امروزه بازاریابی درونی به عنوان یک استراتژی برای بازارگرایی شناخته شده است. لم و همکاران (۲۰۱۰) معتقدند بازارگرایی به عنوان یک مفهوم بازاریابی خارجی است که به معنی شناسایی و ارضای نیازهای مشتری به طور موثرتری در مقایسه با رقباست (ژوسراسکی و کوهلی^[۱۷]،۱۹۹۳).
بورانتا و همکارانش (۲۰۰۵) نشان دادند که بازاریابی درونی تاثیر مثبت زیادی روی بازارگرایی دارد، همچنین مولفه های بازاریابی درونی تاثیر مثبتی روی مشتریمداری و دیگر مولفه های بازارگرایی دارند. تحقیق دیگری نشان داد که اجرای مفهوم بازاریابی درونی در بین کارکنان بانک دارای تاثیر مثبت روی بازارگرایی است (کایریازوپولوس^[۱۸]و همکاران، ۲۰۰۷). بازاریابی درونی به عنوان یک فنآوری مدیریتی در جهت حل مشکلات مربوط به بهره وری خدمات درونی، بازارگرایی، اجرای موفق برنامههای مناسب و مشتری گرایی است (وری و لیوایز، ۱۹۹۹). هوگ و کارتر^[۱۹](۲۰۰۰) بازاریابی درونی را بخش جداییناپذیر بازارگرایی تعریف کردند که مستلزم استفاده از تکنیکهای بازاریابی، درون یک سازمان جهت ایجاد و ارتباط ارزشهای شرکت است (هوگ و کارتر، ۲۰۰۰). گومسون بازاریابی درونی را جز حیاتی بازرگرایی دانست (گومسون، ۱۹۹۱). علاوه براین، سوچن و لینگز^[۲۰](۲۰۰۱).

در زمان انوشیروان به استناد شاهنامه فردوسی پادشاه مذکور کوچان و بلوچان هر دو به یک معنی و به همراه گیلانیان و آلانان تادیب و سرکوب نموده است؛ اما علیرغم این تنبیه دیلمان و گیلانیان در سپاه او و در معیت سایر ایرانیان به جنگ ترکان می روند.
همراه بودن کوچان با گیلانیان و دیلمان و آلانان در شاهنامه فردوسی و گواهی منابع تاریخی در مورد ریشه کردی کوفجان و وجود نقش پلنگ در روی بیرق آنان همگی باعث گردیده که بعضی ازپژوهش گران سرزمین اصلی کوفج و بلوچ (کوچ و بلوچ) را مناطق شمالی ایران بدانند. یکی از این محققین اروپائی که در بشاگردیان امروز و کوچ سابق تحقیق کرده، شخصی است به نام بوث ورث، او به نقل از محقق دیگری بنام لونگ ورس دامس می نویسد، که بلوچان از طریق کویر مرکزی ایران از شمال و شمال غرب ایران و به ویژه از مناطق خزر در زمان پیش از سده چهارم ه.ق یعنی زمانی که نخستین بار اخبار مربوط به کوچیان را در مناطق کرمان شنیده می شود مهاجرت کرده اند. این محقق خارجی می افزاید که بلوچ ها در شاهنامه با نام گیلان مرتبط هستند.یکی از این محققان بنام بریان اسپونر گفته های محقق اروپائی فبلی را تائید کرده و می نویسد، نظر پژوهشگران بر آن است که بلوچان از سواحل خزر، نخست به کرمان و سیستان و سپس به بخشهای دیگر بلوچستان آمده اند. و این مهاجرت در دوره ساسانیان و همگام با انوشیروان پادشاه ساسانی آغاز شده است دکتر سید منصور سید سجادی نظری دیگر دارد و می نویسد در مورد مسائل جنوب شرقی ایران باید گفت که نظر ابراز شده (نظر اسپونر) از سوی پژوهندگان درمورد مهاجرت کوچان و بلوچان از شمال و شمال غربی به سوی جنوب و جنوب شرقی به احتمال زیاد درست ترین نظریه در مورد سرزمینهای اصل کوچان و بلوچان است بدین سبب مشخص میشود که کوچان و بلوچان با هم مهاجرت کرده اند و بدین سان به این سرزمین آمده اند بدین سبب اگر نتیجه گیری شود که کوچان و بلوچان از نژاد آلانها می باشند باید بررسی گردد که آیا کوچان و آلانها از هر نظر با هم، هم خوانی دارند؟
همانطور که مارتین کشیش فرانسوی آلانها یا ماساکت ها را از اشکانیان می دانسته اند، باید بدانیم که سرزمین آنها کجا بوده. آلانها که از اسکاهای غربی به شمار می رفتند و در نزدیکی دریای آزوف سکنی داشتند در این زمان به سوی مشرق گراییده و با مردم ورکان یا هیرکانی متحد گشتند و از دربند قفقاز یا باب الابواب به ماد کوچک یا آذربایجان هجوم نمودند و در دوره های قدیم آنان به نام سرمست و در دوره بعدبه آلان معروف شدند یکی از مورخین قدیم بنام پلینی، سرزمینهای آلانها در جنوب روسیه و در اراضی اوکراین امروز می دانسته، در کتابهای تاریخی و جغرافیای اسلامی نام ایشان آس آمده و آلانها را از آسها جدا دانسته است و محل زندگی ایشان را در سرزمینهایی در میان آلانها و روسها نوشته است.
امروزه این قوم، یک جمهوری در قفقاز تشکیل داده که کل جمعیت آنان بالغ بر چهارصد و ده هزار نفر است (سال ۱۳۵۰ ه.ش) که از این شماره نزدیک به چهار هزار نفر آسی و باقی از ملتهای روسی و اکراین و گرجی و ارمنی هستند در این جمهوری دسته ای بنام دیگور می خوانند و لهجه ایرونی و دیگوری از آنان است، ایرون منصوب به آریا و نژاد آریائی است و با کلمه ایران خویشاوند و از یک ریشه است باری مردم آلان در سال ۷۵ میلادی با گرجی ها متحد شده از دربند قفقاز گذشته به ارمنستان و آذربایجان حمله کردند و تیرداد اشکانی پادشاه ارمنستان را شکست سختی داده و او را با کمند بگرفتند مردم آلان مانند بشاگردیان در جنگها سخت چالاک بوده اند. آنان پس از گرفتار نمودن تیرداد به آذربایجان تاخته پاکور را شکست دادند و حرم وی را به اسارت در آوردند پاکور را به کوهستانها فراری دادند و به کشتار و چپاول پرداختند. جنگجویان آلان در همان سال به پارت حمله کردند و آشوب بزرگی برپا خاسته و حاکم آنجا، چون لشکر خود را در برابر ایشان ناتوان دید از وسپاسیانوس امپراتور روم کمک جست ولی او جنگ با آلانها را مصلحت ندید و به او کمک نکرد در نتیجه قوم آلان آذربایجان ارمنستان را به خاک و خون کشیده، از این رو غنایم بسیاری به غارت بردند باز در سال ۱۳۶ میلادی بر اثر تحریکات فاراسمن پادشاه ایبری قوم آلان از شمال شرقی ایران به راه افتاد به ایالت شراوانات هجوم آوردند، ارمنستان،آذربایجان، ماد مورد تاخت و تاز قرار دادند.
نویسنده ای بنام مسیحارافا در تاریخ خود اشاره به حمله این طوایف کرده و می گوید که آلانها جنگجو به ناحیه کردوئن کردستان فعلی حمله برده و راخ بخت حکمران آدیابن و سردار دیگر به نام آراشاک سپاهی مرکب از بیست هزار سواره و پیاده به امر ولخش از شیفون تجهیز کرده، برای دفع آلانها اعزام شدند اما کیز و سردار آلان، سپاهیان ایران (پارت) را به دام افکند و در درون درکاری محاصره نمود. اگر مقاومت دلیرانه و همت راخ لخت نمی بود هیچ کدام از ایشان نجات نمی یافتند بدین دلیل سپاهیان پارت در مقابل آلانها گریختند. آلانها جنگجو و خون آشام از فلات ایران گذشته به بین النهرین در عراق کنونی درآمدند و آبادی های آن ناحیه را پایمال سم ستوران خود کردند ولی ولخش پادشاه با دادن رشوه ای هنگفت آلانها را به کشور خود باز گردانید آمدن آلانها از جنوب روسیه به کردستان و عراق مسلم و امکان پذیر است حالا آنان چطور به سرزمین کوچ در جنوب شرقی فارس و جنوب کرمان آمده اند مشخص نیست، بعضی از نویسندگان همانطور که اشکانیان را به چهار دسته تقسیم نموده برابر گروه سوم که اشکانیان هند یا باختر که مورخان ارمنی و چینی آنان را کوشانیان خوانده اند کوچیان را از نسل کوشیان می دانند ولی نویسند گانکشور ایران این نظریه را مردود شمرده اند. باز اینکه کوچیان را از نژاد کوشیان می دانند ذیلا به عرض خوانندگان می رساند (فراغ دل، ۱۳۸۸،۱۳۵).

۲-۲-۱۱- کوشانیان
شاخه هند و باختر اشکانیان که کشیش مارتن فرانسوی نام آنان را کوشانی گذاشته است. بعضی از نویسندگان را از اجداد کوچیان دانسته کاملا بی اساس است ما قصد نداشتیم که نسبت به کوچیان حاشیه رفته و آنان را هندی و چینی قلمداد کنیم. در کتاب جغرافیای کرمان احمد علی خان وزیری در مورد جغرافیای کرمان، دشتی بنام کوش در نواحی جیرفت آورده است که جناب دکتر پاریزی، مصحح کتاب مذکور، در یادداشت های خود در پایان کتاب در این زمینه اظهار می دارد که ظاهرا کلمه کوش در این جا همان کوچ، کفج، و قفص تاریخی است که می توان احتمال داد با کوشانیان و سلاطین پیش از اسلام، عهد ساسانی که به عنوان کوشان شاه در نواحی شرقی بلوچستان، سند و افغانستان حکومت داشته اند یکی بوده، فعلا این نام، در حکم خاکستری از آن آتش باقی مانده باشد. فردوسی صاحب شاهنامه نام کوشانیان به شکلهای مختلف در آورده است اما آنچه آشکار و روشن است آن است که فردوسی کوشانیان را از دوره تاریخی، یعنی زمان پارتها و سپس ساسانیان دور کرده و به دوره های اساطیری تاریخ ایران برده است سپس آنان را با ترکان و چینیان در صف بندی علیه ایرانیان همراه کرده است خلاصه اینکه نویسندگان نظرات مختلفی درباره کوچیان از نژاد کوشانیان بیان کرده اند تا جائی که به افراط رسیده اند این باید عرض بنمایم که نظریه، قوم کوچ از بازماندگان کوشانیان نیستند شاید وصلت کرده اند ولی کوچانیان کرد هستند که زبانشان به کرد بدون برو برگرد ندارد در حال حاضر خود مولف با این زبان صحبت می کند(فراغ دل،۱۳۸۸،۱۳۵).
۲-۲-۱۲- سرزمین کوچان
قبل از اینکه موضوع راپیگیری نمایم،در این مورد ببینیم که دکتر سید منصور سید سجادی محقق با ارزش کشورمان چه نظریه ای دارد او می نویسد منابع تاریخی و جغرافیایی در مورد سکونت کوچان یکسان صحبت می کنند و عقیده دارند که این مردم در کوه های جنوبی جیرفت زندگی می کرده و می کنند این منابع معمولا به هفت کوه پیوسته اشاره دارند ولی همه آنها این کوهها را نام نمی برند حدودالعالم در ذکر کوههای کرمان و کوفج چنین می نویسد «و دیگر آن در ناحیه کرمان کوهاست از یکدیگر بریده آن کوههای کرمان خوانند یکی را از این کوهها کوه کوفج خوانند اندر میان بیابان است در ازای او از حدود جیرفت بودند هفت کوه است،به یکدیگر پیوسته، و هر کوهی از آن هفت کوه مهتری دارد و عامل سلطان اندر کوه نشود و آن مهتران هر سالی هر کوهی گرد کنند (مالیات) و بفرستند و این هفت کوه از یکدیگر اطاعت ندارد و مردمان آن کوه را کوفچیان خوانند و ایشان را زبانی است خاصه، و جایی است با نعمت بسیار و سخت استوار است و آن به لشکر و جنگ نتوان گشادن، و میان این و جیرفت شاخکها یا کوهی است و آن جای را کوهستان ابوغائم خوانند». لازم به ذکر است کوه ابوغانم به کوهستان رودان – کندر – دهکهان گویند باز نویسنده حدودالعالم می نویسد «دیگر کوه بارجان است در ازای او از حد جیرفت تا حد بم، و اندرین کوه معدن سرب است و مس و سنگ مغناطیس، بوده است یکی دیگر دهک و دیگر کوهی است کوه سیم خوانند و کوه است خود به یکدیگر پیوسته میان باختر و جیرفت و اندر او معدن سیم است» استخری در مورد جایگاه کوچ می نویسد«کوههای قفص حد جنوبی دریاست، و شمالی حدود جیرفت و رودان و کوهستان ابوغانم،و شرق خواش بیابانی که قفص و مکران است و غربی آن بلوچ و حدود منوجان و نواحی هرموز گویند هفت کوه است و نخیل بسیار دارد و کشاورزی و چهارپا و جایگاهی استوار است و به هر کوهی رئیس باشد و از سلطان جامگی دارند و با این همه راهزنند در کرمان تا حدود سیستان و تا حد پارس و همه پیاده دزد باشند و مردمان نحیف و گندم گونه باشند و بلوچ در پائین کوه قفص باشد و قفص به پارسی کوه باچ باشد». باز نویسنده ای دیگر مینویسد«جبال القفص کوههاست در حدود کرمان که شهر هرموز بر غربی آن باشد و مکران و حدود آن شرقی، آن کوهها را در کتابها قفص و بلوص می نویسند و در فارسی کوچ و بلوچ گویند هفت کوه است و آن کوهها مسکون است و معمور»
باز ابن حوقل در مورد سرزمین کوچ گوید «در لابه های شهرهای کرمان بیابانی و شنهای بسیاری است و از جنوب به دریا و از شمال به حدود جیرفت و رودبار و قوهستان ابو غانم و از مشرق به بیابانی میان قفص و کرمان و از مغرب به بلوچ و حدود منوجان و نواحی هرموز گویند»(فراغ دل ، ۱۳۸۸،۱۳۶).
۲-۲-۱۳- کوهستان بشاگرد جایگاه اصلی کوچ
همانطور که بارها و بارها، سرزمین اصلی کوچ به عرض خوانندگان رسانیده، کوهستانهای معروف کوه شهری – مارز – داراب سر – بند کوه – گافرو پارامونت – کوه سرحدی و جبالبارز، اسفندقه و ساردو، کوه شاه و کل مرد و کوهستان واقع در رودان جایگاه کوهستانی کوچیان می باشد منطقه کوهستانی محل بیلاقی و پائین دست کوهستان، دشتها تحت عنوان قشلاق و کاشت گندم و برداشت، آنها در دشتها مسکون بوده اند اگر ملاحظه بفرمائید از نظر لهجه و تکلم زبانی، همگی با زبان و لهجه معروف به (من و مارزی گال) صحبت می کنند با توجه به ریشه یابی نژادی که شده است همه آنان که در کوهستان و در دشتی موطن، از یک نژاد و فامیل هستند ولی مشخص نیست که هم اکنون قوم کوچ از نظر اسمی به چه دلیل منقرض شده و به بشاگردی و رودباری و جیرفتی معروف شده اند منطقه کوهستانی بشاگرد بدلیل کوهستانی بودن، و دارای هوایی تقریبا خنک، در تابستانها بارندگی حاصل می شود(فراغ دل،۱۳۸۸، ۱۳۸).
۲-۲-۱۴- بشکردی تا بشاگردی
در زبان کردی لفظ کلمه بش کردی یا صدای کردها (کردستان) معروف است به استناد گفتار مردم بشاکرد که همینطور سینه به سینه و کم کم نام بشاکردی محذوف، و بعدا کلمه بشاکردی روی کار آمده است مردم عادی هنوز بشکرد تلفظ می کنند.
هنوز شعری در خصوص، این کوچیان جنگجو با صدای دلنشین خود معروف به کردی (شعر) در مواقع عندالزوم بیان می کنند.
ای بشکــــردی بشاکـــــردی چــرا حلواها را نمک کردی
با توجه به تقسیمات کشوری در جمهوری اسلامی، امروز مرکز اصلی کوچیان درز سه شهرستان محسوب می شود ۱- شهرستان جیرفت ۲- شهرستان کهنوج در شمال شرقی ۳- شهرستان میناب شمال غربی ۴- شهرستان جاسک که این شهرستانها، بخشهای مهمی از منطقه کوچیان دیروز و بشاگردیان امروز را در بر دارد حائز اهمیت می باشد قسمتی از بشاگرد در جنوب شرقی و جنوب، در خاک بلوچستان محسوب می شود شهرستان کهنوج بیشتر از سایر شهرستانهای مذکور، کوچیان و بشاگردیان را در دل خود، جای داده است. لذا منطقه کهنوج همان منطقه است که محقق مینورسکی و بدنبال وی نویسنده و محقق دیگری بنام بوث ورث آن را از مرکز اصلی استقرار کوچان دانسته اند. مرکز کوفجان کمابیش مطابق با سلسله کوههایی است که حوزه داخلی هلیل رود و جازموریان و رود بمپور را از دریا جدا می کنند. ارتفاع این کوهها به هفت هزار پا می رسد و مرکز اصلی استقرار کوچان بوده است. با توجه به توضیحات منابع تاریخی می دانیم که کوچان در زمانی که خود به اوج قدرت رسیده بودند و به مناطق دوردستی همچون بیابانهای ری و قم از یک سو، و دشت لوت و سیستان از سوی دیگر رسیده اند برای اینکه خوانندگان محل گسترش جغرافیای عملیات کوچان را بهتر بدانند در طول مسیر این کتاب از عملیات و دزدی به صورت پیاده مورد بررسی قرار می گیرد و گوشه هایی از حوزه عملیات دزدی و راهزنی به همسایگان توجه کنید جنگ و جدالهای آنان تا قرن پنجم هجری بین سلسله های کوچک محلی و منطقه ای بر سر کنترل راه های تجاری و گسترش قلمرو حکومتی ایشان در می گرفت باعث تضعیف این حکومتها، و تقویت قبایل و گروه های کوچکتری می شد که از راه دستبرد و راهزنی، همسایگان خود زندگی می کردند با آغاز سده سوم هجری دایره اقتدار آنها در تمامی منطقه گسترش زیادی بروز رسانید و شهرهای بم و نرماشبر و خبیض (شهداد) تحت کنترل آنان قرار گرفت همانطوری که نوشته شده است فقط با روی کار آمدن یعقوب لیث صفاری، با زور شمشیر توانست بر آنان فائق آید. ولی پس از پایان دوره زندگی یعقوب لیث، کوچیان مجددا به تاخت و تاز در منطقه پرداختند در دوران سلجوقیان و غزان، میبینیم که باز دزدی و غارتگری و چپاول را آغاز کرده اند و البته … عملیات غارتگری آنها منحصرا به شمال جیرفت و جنوب کرمان محدود نمی شد چرا که مقدسی می نویسد«کاج محل کوچیان است قفص ها در اینجا گرد می آیند و برای راهزنی کنکاش می کنند کاج دیهی بر تپه بوده و اکنون ویران شده است مردمش گمان دارم از ترس قفص ها پراکنده شده اند نیز، آب شتران ترسگاهی است زیرا جایگاه کوچان است، من کاروانسرائی به از آن ندیدم، ولی ترسگاه و جایگاه کوچ هاست در متل ها آمده است که کوچ همیشه در آب شتران است، اگر هم رفته باشند، بازمی گردند رهگذران در آنجا همیشه در بیم اند و بالاخره کاروانسرائی با سکنه است، دو فرسنگ پیش از آن چشمه ای نزدیک را چند گنبد خالی از آدمی است و به فاصله یک صدارس در سمت راست این منزل، نخلستان و کشتزاری است که دریابی در آن نیست و جایگاه قفس هاست». خواجه نظام الملک در سیاست نامه خود کوچان و برخورد با سلطان محمود غزنوی با آنان نقل می کند که تائید کننده گسترش حوزه عملیات راهزنی – دزدی – و غارتگری این قوم تا منطقه دورتری همچون راه ها بین اصفهان و قم و شهر ری است (تهران امروزی) به اسناد این قصیده، پیک سلطان محمود با بکار بردن نیرنگ موفق می شود کوچان را با سیبهای سم آلود به قتل برسانند و اموال مسروقه بازرگانان را از آنان بازستاند. تمامی نویسندگان، قریب به اتفاق، بر بی رحمی و سنگدلی کوچان نظر موافق دارند سلطان محمود غزنوی ۳۸۷ – ۴۲۱ پس از دستگیرنمودن خلف بن احمد صفاری، فرمانروای سیستان ۳۹۳. امیری را برای سرکوبی کوچها که نسبت به فرستاده جسارت کرده بودند مامور کرد هنگام قشون، سلطان محمود، امیر را به خلوت خواست و اظهار داشت که از منطقه کوهستانی نمی توان وارد بلوچستان شد، زیرا میان راه کرمان و بلوچستان تنگه ای وجود دارد «بونک و کروچ» که دلیل تسلط کو چها، بر آن تنگه و موضع گیری دقیق آنان، شکست ما قطعی است. از این رو باید به حیله متوسل شد و یک شیشه زهر به امیر داد و گفت هنگامی که به اصفهان رسیدید ده خروار سیب ممتاز اصفهانی بخرید و آنها را به زهر آلوده نمائید و برده شتر، بار کنید و شتران را در میان شتران بازرگانان، که همراه شما خواهد بود تعبیه نمائید. امیر پیش از ورود به تنگه شتران، حامل بار سیب زهر آلود را همراه عده ای سرباز جلوتر فرستاد. کوچها سربازان را گرفتند و سیبها را خوردند و فردای آن روز، قوای سلطان محمود از روی جنازه کوچیان مسموم عبور کردند.«دو طایفه کوچ و بلوچ در بلوچستان و مکران، طایفه کوچ یا قفص در نواحی جیرفت و جبالبارز ساکن بودند و راه تجارتی هرموز به جیرفت در معرض دستبرد آنان قرار داشت. قوم کوفچ گروه قفص در گرمسیر جیرفت تالب دریا فرو گرفته (دریای مغستان یا خلیج فارس و دریای عمان) بودند و حدود فارس و اطراف خراسان می رفتند و از دزدی و قطع طریق مال بولایت خویش می آورند». ناصر خسرو قبادیانی که در حدود ۱۰۰۰ هزار سال پیش ۴۴۴ – ۴۳۷ ه.ق در طی یک سفر هفت ساله و پیمودن دوهزار و دویست و بیست فرسنگ راه، به کشورهای ترکیه – سوریه- فلسطین- مصر- عربستان، عاقبت از طریق بصره- آبادان- بندر مهرویان درجان و اصفهان عازم مرو سرزمین خود بود، پس از اینکه وارد پائین اصفهان گردیده در مورد قوم کوچ نوشته ای دارد که با هم میبینیم«و از آنجا به راه صحرا و کوه سکیان به قصبه نائین آمدیم و از سپاهان «اصفهان» تا آنجا سی فرسنگ بود و از نائین چهل و سه فرسنگ برفتیم به دیه (ده) گرمه از ناحیه بیابان که این ناحیه کوفجان داشته بودند و در قدیم ها و در این تاریخ که ما رسیدیم امیر گیلکی این ناحیه از ایشان ستده بود از آن خود به دیهی که حصارکی دارد و آن را پیاده گویند بنشانده، و آن ولایت را ظبط می کند و راه ها ایمن دارد. و اگر کوفجان به راه زدن روند سرهنگان امیر گیلکی به راه ایشان می فرستد و ایشان را بگیرند و مال بستاند و بکشند و از محافظت آن بزرگ، این راه ایمن بود و خلق آسوده، خدای تبارک و تعالی همه پادشاهان عادل را حافظ و ناصر و معین باد و بروانهای گذشتگان رحمت». در صفحات قبل نوشتیم که حتی شهر ری (تهران کنونی) از حملات کوفج در امان نبوده است(فراغ دل ، ۱۳۸۸،۱۳۹).
۲-۲-۱۵- پوست پلنگ درفش قوم کوچ
حکیم ابوالقاسم فردوسی درباره پرچم کوچ شعر حماسی سروده است.
سپاهی زگــردان کـــوچ و بلـــوچ سگالیــــده چنــــگ ماننــد قــوچ
که کسی در جهان ماننـد ایشان ندید بــــرهنه یـــک انـگشت ایشان ندید
درفشی بـــرآورد پیکــــر پلنـــگ همــــی از درفشش ببــــارید جنگ
با توجه به گواه تاریخ نقش پرچم کوچ پوست پلنگ بوده است و بیشتر محققین بر این باورند که این جانور وحشی در منطقه آنان بوفور زیست می کرده؛ کاملا درست است این نکته باید یادآوری شود با توجه به اینکه مولف خود تجربه ای در مورد حیوانات (حیات وحشی) ایران کسب کرده است و می توان به جرات گفت: که این حیوان، سرتاسر ارتفاعات کوهستانی و جنگلی ایران موجود است مناطق بشاگرد با وجود طعمه،از کل و بز و قوچ و میش کوهی، زیستگاه خوبی برای ادامه بقای این حیوان درنده میباشد. محققی در این باره مینویسد «به احتمال زیاد درست ترین نظریه در مورد سرزمینهای اصلی کوچان و بلوچان است. حتی اگر توجه داشته باشیم که پلنگ، که وجود نقش آن در روی پرچم کوچان و بلوچان نشانی از حضور این جانور در مناطق کوچ نشین و بلوچ نشین بوده و بنابراین به سرعت مناطق ساحلی دریای خزر را در نظر خواننده مجسم می کند.
جانور ویژه مازندران و گیلان نیست بلکه این جانور درنده (پلنگ) در شرق منطقه آبخوران در مشرق دشت لوت نیز حضور داشته و حتی به خاطر زیاد بودن آن در این منطقه، یکی از کوههای آن کوه پلنگان خوانده میشده است. در هر حال کوچ در هنگام جنگ همانطور که فردوسی در شاهنامه آورده است پرچم و علم آن از پوست پلنگ بوده به علمداری جنگجو می سپردند و پیشاپیش گردان و جنگجویان آنها که همگی بحالت پیاده نظام بودند منتظر قتال و داد مردانگی با دشمن بودند.
۲-۲-۱۶- اخلاق قوم کوچ
اخلاق بسیار حسنه ای دارد. انسانهایی ساده، ساده لوح، ساده زندگی می کنند و ساده پوش هستند. می جوشند خصوصا در مورد مذهب شیعه تعصب می ورزند در قدیم خیانت نمی کردند و نمی خواستند کسی به آنها خیانت کند و با احساس خیانت، شخصی خائن را مجازات می کردند از راه رفتن خسته نمی شوند در زمان های گذشته غارتگری را با پای پیاده انجام میدادند بطور مثال در سال ۱۳۴۷ ه.ش شخصی را از اصفهان تحت عنوان گروگان گیری، بطور پیاده آورده، و در منطقه ای بن گروی بشاگرد رها کرده بودند که بدهکاری فرزندش را بپردازد تا آزاد شود این پیاده روی، چیزی حدودیک ماهه پیاده روی، تا به بشاگرد رسیده بودند.
۲-۲-۱۷- غارت،کِشتار یا تجارت
شعار اصلی بشاگردیان(کوچیان)در دوران گذشته، یا غارت یا کشتار یا تجارت سرلوحه کار خود را قرار داده بودند یعنی اینکه باید سه کار اصلی در زندگی مرور گردد تا از گرسنگی در امان بمانند، یکی اینکه کِشتار که همان کشاورزی باشد و این روش باید انتخاب نمود، یا تجارت و دنبال کسب و کار و خرید و فروش و…رفت و سومین مرحله از شعار، آنان که هنوز در سینه مردم مانده و بازگو می کنند غارت است مثلا معروف است یک پیرزن گوژپشت بشاگردی که پسرش، آماده بود که در معیت عده ای به غارت شهرهای مجاور بشاگرد بپردازند به پسرش سفارش کرد که فرزندم هر وقت به شهر جرون رفتید گاو سرخی برایم بیاور که حاصل بیشتری دارد یعنی اینکه پسرم اگر به جرون یعنی به شهر میناب، شمیل تا بندر عباس رفتید و آن مناطق را تحت نهب و غارت قرار دادید من از شما گاو سرخی می خواهم که شیر و روغن بیشتری نسبت به گاوهایی با رنگهای دیگر دارد برایم بیاورد. در مورد غارتگری کوچیان در قرن معاصر(۱۳۱۹ ش) در دولت پهلوی اول یادآور میگردد که سالارهای ساکن، در مارز بشاگرد شاخه هائی از قوم کوچ بوده که جزء غارتگری همسایه هایی خود کاری دیگر نداشته اند این حملات به همسایه بلوچستان خود بوده که فقط علیخان شیرانی حاکم آنجا توانسته، جلوی حملات سالارها را بگیرد که صاحب کتاب سازمان سیاسی حکومت محلی بنت در ایسن خصوص می نویسد:«در خطر حمله طایفه سالارهای بشاگرد و در کتیچ، کمتر کسی است که از این حملات و خسارات وارده، خاطره ای را به شهادت خود، و یا به نقل قول از دیگران بیاد ندارد زیرا سالارها طایفه ای بس جنگ آور و در عین حال بسیار فقیر بودند و طبیعت خشن و تنگ چشم منطقه شان چشم آنان را به همسایه ها دوخته بودند چون علیخان پس از بدست گرفتن حکومت کتیچ با قدرت و تدبیر جلوی سالارها را گرفت و یکی دو سال به سختی در برابرشان ایستاد».
همین محقق و نویسنده درباره غارتگری و در عین حال پیاده دزدی سالارها می نویسد«بشاگرد از فقیرترین مناطق بلوچستان(قسمتی از بشاگرد در استان ساحلی است)(استان هرمزگان) و سالارها یکی از شجاع ترین و سر سخت ترین طوایف منطقه می باشند غارت از اساسی ترین درآمد سالارها بوده است اینان به هر حال جا که می توانستند می تاختند، از کرمان و میناب تا کتیچ و فنوج و لارشار و سایر مناطق مکران و جالب اینکه در بسیاری از حملاتشان پیاده می آمدند و می زدند و می برند اینان در راه رفتن بسیار چالاکند و چون در کوه کسی به پایشان نمی رسید لذا مسیرهای کوهستان را بر می گزیدند تا سواران دشمن نتوانند تعقیبشان کنند».
۲-۲-۱۸- مذهب قوم کوچ
کوچیان باوصف غارتگری که در منطقه سرآمد دهر بودند ولی برخلاف، دین آنها اسلام و مذهب آنها شیعه جعفری است. نسبت به مذهب خود درحد افراط تعصب دارند. از همان زمان های گذشته تاکنون، خودشان معتقد هستند که از ۳۱۳ نفر از کابینه و یاران حضرت مهدی هدایتگر جهانی، تعداد چند نفر از اهل کوچ یا بشاگردی، جزء یاران و تشکیل دهنده دولت آن امام همام هستند. وبه سادات احترام خاصی می گذارند. ببینیم نظر نویسندگان و جهانگردان نسبت به مذهب کوچ چیست ابن حوقل درباره آئین مردم رودبار و قوهستان ابوغانم و مردم قفص و منوجان مذهب تشیع دارند. و در سراسر جزیره خراسان اینان اند که دعوت اهل مغرب (قرمطیان) و اسماعیلیان) را پذیرفته اند و بنا به گفته گروهی که از اخبار آنان آگاهند در بلاد ایشان مالهای انبوه و ذخایر گرانبها فراهم آمده و می گویند که این اموال برای امام زمان (عج) اندوخته است.همانطور که اشاره شد مردم کوچ قدیم یا بشاگرد امروزی نسبت به ائمه هدی علیهم السلام ارادت خاصی دارند و کلمه ای که ابن حوقل نوشته، مشخص نیست منظور چه باشد و شیعه بودن کوچیان را مقدسی تائید کرده است «اکثریت با شافعیان است مگر در جیرفت که حنفی اند».
شمار فقیه رو به کاهش است حدیث گرایان در همه جا رو به چیرگی شمار فقیهان رو به کاهش است حدیث گرایان در همه جا رو به چیرگی هستند به جزء هرموز،پیروان ابوحنیفه در حوزه های دیگر بسیارند و غیر این دو گروه دیده نمی شود، معتزله نیز در سیرجان بسیارند اکثریت در رودبار و قوهستان و بلوچ . منوجان با شیعه است در این مورد لازم به ذکر است که بلوچها در مذهب تشیع بسر نمی بردند فقط بلوچهائی از قبیل طایفه بامری، بارک زائی، عبدالهی و قسمتی از ناروئی ها و خیلی کم از تیره های سایر بلوچها مذهب تشیع اختیار کردند یاقوت جغرافیدان عرب معتقد است «که کوچیان دین درستی ندارد به بزرگداشت حضرت علی (ع) قانعند» نظر رهنی کرمانی در مورد مذهب بشاگردیها و یا کوچان سابق چه بوده است؟ می نویسد «زمانی که آنان در جزیره العرب بودند دین اعراب را نداشتند، ابتدا بت می پرستیدند و سپس به پرستش آتش گرویدند و پس از فتح کرمان در زمان عثمان بن عفان تا به امروز از حاکمی اطاعت نکرده اند و با کسی داد و پیوند نبسته اند و در اماکن کوهستانی آنها نه آتشکده است و نه معبد. یهود، و خانه نصارا، و نه مسجد مسلمانان، و اینها مردمی جنگجو هستند ولی با وجود این به علی ابن ابوطالب ارادت می ورزیدند و این از دیانت نیست و تنها او را بزرگ می دانند»این هم یکی از آن برجسب هائی است که به قوم شیعه مذهب کوچ قدیم یا بشاگردی امروز چسپانیده اند. اما درباره نداشتن مسجد باید اعتراف کرد. خوانندگان گرامی، عنایت فرموده یک قضاوتی در این باره، با ضمیر خود داشته باشید. ببینید مذهب تشیع در میان سایر فرق اسلام چگونه ارزیابی می شود قضیه میردادخدا میرشاهو (میر حاجی اول) حاکم جاسک(از همین کتاب) در بین سالها ۱۰۵۸- ۱۰۴۹ ه.ق که با قوای دولتی، و با سه حاکم جزیره هرموز عامل شاه عباس دوم، مردانه جنگید.
می دانید که میر دادخدا اصالتا اهل دوساری جیرفت، و بعد مارز بشاگرد، و از فامیل قوم کوچ قدیم بوده و با اجرای وصلت با میرهای جاسک، بعدا حکومتی آنجا را قبضه کرد و از نظر مذهب، دورگه مذهبی محسوب می شود، او مذهب تسنن و هم مذهب تشیع داشته است در این دوران جهانگرد و نویسنده معروف بنام ژان باتیست تاورنیه، که بعد از جنگ و جدال میردادخدا با قوای شاه عباس دوم به ایران آمده گوبا واقعه میردادخدا را از اهالی جزیره هرموز، که آنها را در آن دوران، سنی مذهب بوده اند دریافت خبر نموده، و در این خصوص می نویسد «فی مابین دماغه جاسک و دماغه گودال (گواتر) که دو نقطه از جنوبی ترین مملکت ایران هستند. یک مملکت کوهستانی و با تلاقی باشند. از ساحل دریای محیط (دریای عمان) تا ایالت کرمان امتداد یافته است و بیشتر نقاط این مملکت غیر ممکن العبور است. و سه نفر امیر کوچک در آنجا حکومت و سلطنت می کنند.که یکی از آنها مسلمان است (میردادخدا حاکم جاسک) و و دو نفر که خاکشان طرف مشرق واقع شده است بت پرست هستند». یا در جائی دیگر قوم کوچ و بشاگردیها را بت پرست قلمداد کرده است و دیدم که میردادخدا در مرحله اول جنگ کاملا پیروز شد خصوصا اینکه در مرحله دوم میردادخدا در دریا در هنگام سفر به مکه دستگیر و در منطقه کهنوج کوه گنو اسیر، سپس ماهی ملک زن پسرش شبانه به کوه گنو صعود و میردادخدا را آزاد کرد. سپس سومین جنگ شروع شد در این خصوص تاورینه می نویسد«این دفعه هم چون آن امیر دو نفر امرای بت پرست هم جوار خود کمک خواسته بود و آنها نیز عده ای از جنگجویان به مدد او آمده بودند. باز قشون پادشاه ایران مغلوب شد» منظور از این امیر بت پرست که در شرق حکومتی میرحاجی اول حاکم جاسک بوده، منطقه بشاگرد جنوبی و غربی و بشاگرد شمالی منطقه کوهستانی مارز و رودبار بوده است چون همانطور که توضیح دادیم میرحاجی اول اصالتا مارزی و اهل دوساری جیرفت است و در این جنگ،از این دو امبر شیعه کمک گرفت، موفقیت چشمگیری بدست آورد کوچیان جنگجو، به همراه بلوچان دلاور، شکست پی در پی و فاحشی به قوای دولت صفوی وارد کرده اند.
علت بت پرستی آنان که تاورنیه توضیح داده است وجود حسینیه و تکایا و نوحه خوانی و عزاداری، برای سرور شهیدان و سایر ائمه هدی علیهم السلام که در بین بشاگردیان مرسوم، و در میان سایر فرق اسلامی، در آن دوران از تاریخ چیز عجیبی به شمار می آمده، می باشد البته همین حالا این گونه مراسمات از نظر سنی ها مردود است. گویا که یاقوت جغرافیادان عرب نوشته است «که قفسها (بشاگردیان) دین درستی ندادند و تنها به بزرگداشت حضرت علی(ع) قانعند».در این مورد سند زیاد است ولی چون اکثر مردم و خوانندگان این کتاب به منابع دسترسی ندارند لذا یک مدرک زنده ارائه می شود ملاحظه بفرمائید وقتی حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی در مسجد پیغمبر، در شهر اسلام آباد در مواجه با آن شیخ مسجد که اظهار داشت مذهب تشیع معنی ندارد و به این دانشمند هتک حرمت کرد حضرت آیت الله هاشمی بسرعت مسجد را به عنوان اعتراض ترک نمود همه رسانه های دسته جمعی اعم از رادیو و تلویزیون و سایر روزنامه ها این موضوع را بازگو کردند نوشته یاقوت و امثال او هم مانند این قضیه اخیر می باشد شما می دانید که خواستگاه تشیع، در زمان حیات پیغمبر اسلام و بعدا، بعد از رحلت نبی اکرم و شروع مظلومیت علی ابن ابی طالب (ع) و از آغاز ماجرای ثقیفه بنی ساعده شروع گردید.حالا هم می بینیم که با شدتی هرچه تمامتر شیعه و تشیع را مورد تاخت و تاز قرار می دهند رشیدرضا متوفای ۱۳۵۰ صاحب تفسیرالمنار در کتاب الشیعه و السنه می گوید.شیعه بنام خلیفه چهارم،علی(ع) از آغاز، نسبت به ایجاد تفرقه دینی و سیاسی امت محمدی شده است و باز یکی از این نویسندگان، بنام احمد امین مصری در کتاب فجر ایلام ضمن تائید تشیع از ایرانیان (مجوس) و دین مزدکی،اصل انشعاب آن در عصر خلافت عثمان و توسط بن سباء (یهودی که مسئله وصایت را مطرح کرده) می داند.
باز در جای دیگر می گویدتشیع پناهگاهی بود و هر دسته ای که میخواستند تبلیغات مذهبی نیاکان خود را (یهودی، مسیحی، زرتشتی) در دین اسلام وارد کنند دوستی اهل بیت(ع) را پرده و چتر خود قرار می دادند.صاحب کتاب تاریخ السلام السیاسی یعنی حسن ابراهیم حسن، پس از بررسی اوضاع سیاسی عصر عثمان همین مطلب را بیان می کند و می نویسد که ابوذر پارسا و با تقوی و از ائمه حدیث، تحت تاثیر تبلیغات و عقاید او که با سیاست عثمان و معاویه مخالفت می کرد، قرار گرفت خوانندگان گرامی می دانید که ابوذر از طرف خلیفه عثمان، به لبنان تبعید شد و پایه شیعه را طرح ریزی کرد و شیعیان کنونی لبنان از برکت این صحابی رسول الله(ص) و علی ابن ابیطالب(ع) که عرض اندام کرده اند می باشد احسان الهی ظهیر نویسنده کتاب الشیعه و اهل بیت، الشیعه السنه و بیش از سی کتاب علیه شیعه اخیرا با تیتراژ بالا چاپ کرده است و بدین ترتیب تهمت را به شیعه و عقاید شیعه را داشته و شیعه را ولیدالیهود و ربیب المجوس می دانند و متاسفانه فتاوای اخیر برخی از مفتیان و هابیت، شیعه۹ و پیرامون مذهب جعفری را راضفی و مرتد و مشرک خوانده و حتی ریشه ی آن را حرام میشمارند یا در قرن هفتم ه.ق مارکوپولو، اسماعیلیان که شیعه بوده اند بدعت گزار اسلام دانسته است «الموت محل معرفی است که زمان پیر کوهستان (حسن صباح) و تابعین او که بدعت گزاران اسلامند در آنجا زندگی می کردند» در هر حال قرنهای گذشته کوچیان مانند بلوچان سنی مذهب، مسجد در حد بسیار نداشتند بیشتر در مناطق سنی مذهب، در هر روستا در کنار آن مسجد احداث شده است که این احداث، از جاها و کشورهای دیگر ممالک اسلامی کمک شده بود ولی در مملکت و سرزمین شیعه نشین،کوچ، مساجد در هر یک از روستاها نبوده است فقط در یکی از روستاهای نسبتا با جمعیتی قابل توجه مسجد احداث شده بوداین قضیه از دوران ابتدای شیعه بودن کوچیان ادامه داشته اند و تا قبل از روی کار آمدن دولت جمهوری اسلامی از داشتن مسجد محروم بوده اند.و داشتن حسینیه و تکایا برای عزاداری حضرت سیدالشهدا، از مساجد در این سرزمین بیشتر بوده است در مورد نظرات رهنی کرمانی و در پاسخ به این نظرات گفت های باستان شناس کشورمان دکتر سید منصور سید سجادی را ببینیم«بررسیهای انجام شده در سالهای اخیر در بخشی از سرزمینهای تحت کنترل کوچیان یعنی از شمال جیرفت تا بخش رودبار میش پدام (اسلام آبادی امروزی) و کهنوج، در حاشیه هلیل رود، به نوعی بخشی از نظرات رهنی را تائید می کنند. این بررسیها نشان داده است که حداقل از زمان پارتها تا دوره ایلخانی، غیر برخی از مراکز بزرگ استقرار شهری، چون شهر دقیانوس (کامادی یا قمادین مارکوپولو) در کنار جیرفت، گلاشکرد فعلی، یا قلعه خرگ (فرق) در رودبار و نزدیکی میش پدام ، در سایر نقاط هیچ اثری که نشان دهنده وجود آثار معبد یا پرستشگاهی باشد وجود ندارد» از سوی دیگر نظر رهنی کرمانی را درباره پیدا شد گاه به گاه بتها در سرزمین های تحت کنترل کوچان تائید می کند. در کاوشهای باستان شناسی، منطقه شهداد خبیص که بخش شمالی منطه تحت نفوذ کوچان بوده، از کاوشها حدود ۴۰۰ گور مربوط به دوران آغاز تاریخی،۲۲ مجسمه گل به ابعاد تقریبا طبیعی و تعداد دیگری مجسمه به اشکال کوچکتر پیداشده است و در کاوشهای، تپه یحیی در منطقه دولت آباد صوغان نیز تعدادی، مجسمه دیگر با ابعاد کوچکتر پیدا شده است با توجه به امعان نظر، ما به بررسی درموردآن پرداختیم ، چرا که این جنگجویان بی توقع در همه ادوار در صحنه ای تاریخی حضور مستمر داشته اند ناگفته نماند که در بروز جمهوری اسلامی خصوصا در شهر میناب حضوری فعال تصرف و خلع سلاح شهربانی و دستگیری سرگرد عصفری رئیس شهربانی توسط یکی از ایالات کوچ بنام حیدر حسین خان حیدری، و برادرش مرحوم فتح علی حیدری، بی تاثیر نبوده است(فراغ دل، ۱۳۸۸،۱۴۹-۱۴۳).
۲-۲-۱۹- ترانه وموسیقی قوم کوچ
آوازها، آهنگها، و هنرهای صوتی و چنگی عامیانه در بین مردم کوچ نمودار از هنر و فرهنگ ملی این سرزمین است ساده و بی تکلف سرودن این ترانه ها و آوازها و آهنگها، برای بیان احساسات و برانگیختن عواطف، بی نهایت متناسب هستند. موسیقی قوم کوچ همانند موسیقی بلوچی اهمیتی به سزا دارد با قلمروئی وسیع می توان آن را جزء گنجینه های ادبی کشور به حساب آورد شعرها و سرودهای کوچی جان و روح انسان را سخت متاثر می کند خصوصا در میان مردم جیرفت و رودبار، بیشتر از جاهای دیگر از سرزمین کوچ با صدا و آهنگ و نای بی نهایت خاص و دلنشین مستمعین را مسحور خود می کند از لابه لای الفاظ و مفاهیم موسیقی قوم کوچ، معمولا به مراسم خاصی تعلق دارد، که شامل آئینهای کیشی و مذهبی، جشنها، اعیاد می باشند. عمده ترین آوازها در مورد مذهب در مصیبت جانکاه ائمه هدی(ع) در قالب نوحه، چاوشی، پاعلمی، شبیه خوانی، منبر خوانی، ذکر، مصیبت خوانی، قرآن و … می باشد و در مورد جنگها که از موسیقی و ترانه استفاده می کرده اند مواقع حملات در مقابل دشمن به اجرا در می آورده اند مشهورترین موسیقی به ترتیب قیچک یا سرود،نی شش بند، کردی، دیهو، و موتی هستند. موسیقی کوچ بیشتر در مراسم عروسی ها، شب نشینی ها استفاده می شود. معمولا با استفاده،از قیچک یا سرود، و نی شش بند، همراه با آواز است. بدین ترتیب که شخص خوش آواز به مناسبتهای مختلف شروع به آوازخوانی کرده، و شخص دیگری اقدام به نواختن سرود یا نی شش بند می کند. یکی از این آهنگها موسوم به کردی در بین قوم کوچ معروف است، دیهو آوازی است که بیشتر در جیرفت و رودبار زمین معروف بود و آهنگی شبیه آهنگ کردهای غرب کشور است آهنگ موتی، در مراسم فاتحه خوانی اموات، بیشتر زنها می خوانند با ظهور جمهوری اسلامی و روآوردن مردم علی الخصوص طبقه و قشر جوان، به تلویزیون، کامپیوتر، ماهواره، بطور کلی موسیقی سنتی، و آواز منحصر به خود در بوته فراموشی سپرده شده و آن را تحویل تاریخ داده اند(فراغ دل ، ۱۳۸۸ ،۱۵۴-۱۴۹).
۲-۲-۲۰- کوچ در زمان خلافت علی ابن ابیطالب(ع)
این بشاگردیها و رودباریها و جیرفتیها دلاور و جنگجویان غارتگر، در زمان حکومت مولاالموحدین، ابوالائمه، علی ابن ابیطالب(ع) هم دست از غارتگری و دزدی بر نداشته اند بنا به گواه تاریخ در همان زمان (سده اول اسلامی) بیابانهای جنوبی، دشت لوت ناامن بود و چون رفت و آمد زیاد بین کرمان و خراسان از طریق شهداد و کرمان سیستان از راه فهرج برقرار شده بود لاجرم کوه نشینان، یعنی کوچیان،جهت دستیابی، به قوت لایموت، و سایر مایحتاج خود، جهت راهزنی و غارت، به بیابان افتاده و قوافل را تاراج می کردند چنانکه در زمان خلافت حضرت علی ابن ابیطالب(ع) قافله عبدالرحمن که به سوی سیستان می رفت گرفتار کوچیان گردید، و مایملک خود را از دست داده، ولی یکی از این جوانان برومند اسلام، بنام مهلب که جوانی بیست ساله بود. از قافله می آمد، از جریان خبر یافت، و با حیله و نیرنگ و تدبیر و شاید سیاست بازی امروزی، بر کوچیان تاخت، و اموال مسروقه و غارت شده را پس گرفت.
۲-۲-۲۱- سابقه شیعه بودن کوچیان
اکنون وقتی از بشاگردی، این بازمانده جنگجویان و غارتگران کوچ سئوال شود،در مورد سابقه شیعه بودن آنها گوشزد شود، با یک افتخار تمام می گویند از همان ابتدای روی کار آمدن حضرت امیرالمومنین علی (ع) شیعه شده اند و شیعه بودن را در اختیار کرده اند، نباید به گفته آنان خوش بین شد چرا که تاریخ، در قرن چهارم، همزمان با روی کار آمدن دولت شیعی فاطمی در مصر، و همگام با انقلاب و شورش های اسماعیلیان، طرفدار دولت شیعه فاطمی در مصر، شیعه بودن کوچیان، و مردم میناب کنونی، و بندر هرموز آن روزگار، روشنتر صحبت میکند و مینویسد« مردم سیرجان غالبا اهل حدیث و مردم جیرفت اهل رای اند» اما مردم رودبار و قوهستان ابی نمانم (کوهستان رودان و توابع) و مردم قفص (بشاگرد) و منوجان مذهب تشیع را دارد یا اینکه مقدسی درباره مذهب اهالی کرمان می نویسد: اکثریت با شیعیان است مگر در جیرفت که حنفی اند شمار فقیهان رو به کاهش است. حدیث گرایان در همه جا رو به چیرگی هستند به جز هرموز، پیروان ابوحنیفه نیز در حوزه های دیگر بسیارند و در غیر این دو گروه دیده نمی شود ، معتزله نیز در سیرجان بسیارند اکثریت در رودبار و قوهستان و بلوچ و منوجان با شیعیان است .منظور مقدسی هرموز ، است که مردم میناب در آن دوران ، با روی کار آمدن دولت فراگیر صفوی تشیع اختیار کرده اند.ولی قوم کوچ چند قرن جلوتر به مذهب تشیع گرویده اند. یعنی شیعه بودن و گرویدن به این مذهب ، از قرن سوم و چهارم هجری قمری ، آغاز گردیده ، ولی مردمان جلگه میناب و جزایر آن از قرن نهم و دهم هجری با روی کارآمدن شیعه صفویه مشروعیت پیدا نموده اند.واین مذهب ، بشاکردی ها و رودباری ها و منوجانی و قهستانی (کوهستان) ،شرق رودان تاریخی تقریباً هزارساله نسبت به گرویدن به مذهب شیعه دارند که بارها از بشاکردی ها شنیده شده ، که با افتخاری تمام به شیعه بودن خود ، با سابقه طولانی می بالند.ولی گرویدن مردم جلگه میناب به مذهب تشیع ، تاریخی سیصد و چهارصد ساله دارد این پیشروی مذهب ، در مناطق میناب ، تا دهستان کوهستک بیشتر نبوده یعنی فقط روستاهای کرپان ، کنارجو ، دو دو ، کوهستک ، شاه مردی،روتان و کچینه در سلک مذهب شیعه می باشند و بعداز آن مذهب تسنن را دارند(فراغ دل، ۱۳۸۸،۱۵۶-۱۵۵).
۲-۲-۲۲- قوم میرشکار
بومی منطقه جنوب شرقی میناب محسوب می شوند. جایگاه اصلی این قوم مناطقی چون کوهستان تهتان ، چراک، راشک ، سرنی ، سیت ، کرت زنی ، تمبو ، آهوگانی ، پلنگی تلنگ و روستای گرو می باشد. روستای گرو جایگاه اصلی قوم مذکور با جمعیتی نسبتا زیاد می باشد. بعضی از این طریق مواصلت با اعراب ابوسعیدی اباضیه با طنه عمان خون شریک هستند. این اعراب همان هائی هستند که رهبر اصلی آنها بنام سید سلطام امام مسقط بمدت ۹۵ سال بندر عباس، احمدی، میناب، رودان، بیابان و بلوچی را از والی وقت فارس اجاره نمود و حکومت هایی بنام شیخ نبهان و شیخ سیف معاولی را بر میناب گمارد. قوم مذکور افراد رشید، خونگرم، مهربان، جنگجو و دلاور و شادان و بشاش هستند. اکثر قریب به اتفاق تیر انداز و شکارچی می باشند و تابه حال دیده نشده که دزدی و غارتگری و راهزنی را پیشه خود سازند.
قوم میرشکار در چالاکی و شکار و جنگاوری شهره بودند.که ابتدا در دُز آب زاهدان (خیلی سال ها قبل بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال ) محل آن ها دُز آب که بر اثر درگیری بین این گروه صورت می گیرد آن از زاهدان به پاکستان نقل مکان می کنند و در آنجا زمین کشاورزی می خرند و شروع به کشاورزی می کنند.پس از چندسال در آنجا نیز درگیر می شود و مجبور به ترک آنجا نیز می شود و از آنجا به زنگیک بشاگرد نقل مکان می کنند(لازم به ذکر است زبان آن ها در ابتدا بلوچی بوده) بر اثر زندگی در زاهدان و پاکستان و بعد آن ها زبان مُلکی به معنای زبان مادری و وطن را که در چند تا از روستاهای بشاگرد رایج بوده یاد می گیرند و بعد آن ها این گروه چون میرشکار بودند زبانشان به اسم قبیله شان میرشکاری تغییر نام یافت.
در بشاگرد هم به دلیل این که حاضر به دادن خراج به خان منطقه نمی شود مجبور به ترک آنجا می شوند وبه دُز آب می روند و از آنجا گروهی به کلبا واقع در دبی یا امارات می روند و در آنجا با گروهی از اعراب آنجا رفاقت و وصلت می کنند که هنوز گروهی در آنجا هستند و از کلبا دوباره به ایران بر می گردد و در بندرعباس سکونت می کنند .پدر و مادر و پنج تا پسر و دختری به نام روزی که جد بزرگ قبیله میرشکار واقع در روستای گرو سندرک که جمعیتی بالغ بر ۳۰۰۰ نفر دارد می باشد(فراغ دل،۱۳۸۸،۵۷۰).
نقل است از نورمحمد میرشکاری(۱۳۹۴) که از بزرگان این قوم در روستای گرو می باشد که در بندرعباس پنج برادر به شکار می روند و خواهرشان در بیرون از خانه مشغول انجام کارهای خانه بود(البته ان وقت بندرعباس مثل یک روستای ساحلی بود) که چند تا دزد با خیال این که دخترجوان تنهاست به او حمله ور می شوند .پدر دختر که در خانه بود بوسیله تفنگ آن ها را تهدید و دختر نیز دست و پای همه آنان را می بندد و در گوشه ای می اندازد و وقتی برادران از شکار بر می گردند و از سوء قصد و نیت مهاجمان آگاه می شوند و میله های آهنی را داغ نموده و بدن آنان را زخمی و نشانه گذاری می کنند و آن ها را فراری می دهند که پس از این قضیه از ترس حمله مجدد آنان مجبور به ترک بندرعباس و رفتن به کوه زندان می کنند که پس از رفتن آن ها به کوه زندان لشکر پرتغالی حمله می کنند و چند سال مناطق میناب ، تیاب و بیابان ، سرنی و سندرک را غارت می کنند و این کار چند سال متوالی تکرار شد.مردم تصمیم به مقابله و دفاع می گیرند که در مقابل لشکر بایستند و دفاع کنند و دایی این پنج برادر که سالمی نام داشت و ملابود .دخترخان را که مریض بود درمان کرد وبا رفاقتی که با خان داشت ، خان از او می خواهد که خواهر زاده های خود را پیدا کند و تا نیرویی سازمان دهند و در مقابل لشگر پرتغالی مبارزه کنندو پنج برادر از کوه زندان به رودخانه دزی حوالی(نودژ) می روند و برای دفاع به توکوه تهتان و سپس به روستای چراک می آیند و گروه را سازماندهی می کنند و به خان قول می دهند تا دو ماه آینده لشکری محکم سازماندهی می کنند و تمام اقوام خود در بشاگرد ، کُلبا ، زنگیک و امارات جمع می کنند و گروهی چریکی می سازند .البته در ابتدا تصمیم پنج برادر بر این می شود که با خان منطقه که روزی آن ها را از بشاگرد اخراج کرده بود بجنگد .ولی خان با تدبیر و امتیازاتی دل آن ها را بدست می آورد و باهم هم پیمان می شوند که با پرتغالی ها بجنگند.آن ها می گویند که خان باید دختر خود را به عقد یکی از ما در بیاورد که باهم ازدواج کنیم و فامیل شویم.خان که می بیند لشکر پرتغالی ها منطقه او را غارت می کنند مجبور به قبول شرط اعراب و میرشکار می شود و قرار می شود قبل از حمله لشکر به آن ها خبر داده شود تا با آن ها مقابله کنند ولی از قضا لشکر زودتر از موعد مقرر هر سال حمله می کنند و خانه خان را تصرف می کنند.گروه میرشکار خبردار می شود به خانه خان می روندو محمود ، گردن سر دسته لشکر پرتغالی ها را می زند و خان را نجات می دهد و گروه محمود مابقی پرتغالی ها را دستگیر و می کشند و فرار می کنند به طرف کوه ها. و شگرد دیگر آن ها این بود چون لشکر پرتغالی ها زیاد بود آن ها بوسیله طبل به این صورت که طبل ها جلوتر و درمسیر کوهستانی در بالای کوه ها قرار می گرفتند و با نواختن طبل لشکر را راهنمایی می کردند و اکنون کوهی به نام ساتک دُهلی وجود دارد که از آن زمان به خاطرطبل زنان گرفته شده است.دلایل پیروزی علاوه بر مقامت و جنگاوری میرشکاری ها ، منطقه کوهستانی تهتان یا توکوه بوده است که درکنار روستای چراک واقع است که دارای دره های بسیارعمیق و دراز می باشد و اسم چراک از همین زیادی دره هاست که مملو از درختان کنار و کهور است(چون در گویش محلی به دره ، چُرک^[۵] گفته می شود و چراک جمع چرک یعنی دره هاست).سرانجام جنگ با پیروزی میرشکاری ها پایان یافت و گندم ، جو و ذرت و افراد و اسحله های ۸تیر و ۱۰ تیر برای اولین بار از لشگر پرتغالی غنیمت گرفته شد.در این درگیری فقط پنج نفر از افراد میرشکار و یک نفر از متحدانشان کشته می شوند که قبر آنان هنوز در توکوه موجود است.بعداز این لشکر متجاوز با هماهنگی لشکر ملی در زمان شاه عباس ازسراسر استان هرمزگان و کشور ایران رانده شدند که به میمنت این نیرو از بندر گامبران به بندرشاه و بعدها به بندرعباس تغییر نام یافت.
بعداز پایان جنگ گروه میرشکارو خان به روستای توکوه یا تهتان که جنگ نیز در کنار این منطقه که فاصله چندانی با منطقه ی باستانی سرنی که زمانی محل استقرار تابستانی شاه کاووس که یکی از پادشاهان منطقه ی هرموز به مرکزیت میناب بوده است ، آمدند و در تو کوه به مشورت پرداختند و قراری که خان گذاشته بود که دخترش را به عقد یکی از افراد میرشکار در بیاورد ، خان موافقت کرد که آن شخص از ازدواج با دختر خان امتناع می ورزد و به خان می گوید ما فقط خواستیم تو را مورد ازمایش قرار دهیم . که چقدر وفادار هستی؟بعدها خان منطقه به پاس تشکر از قوم میرشکار منطقه گرو سندرک را به این قوم واگذار می کند.
شجره نامه قوم میرشکار در روستای گرو سندرک
۱.شیخ سیف ۲.قیس ۳.ندام ۴.آرب ۵. غلام ۶.حسن ۷.لطفی ۸.حسن ۹.پنج برادر ذکرشده به نام های(حسین ، محمود ، محمد ، احمد و لطفی و یک دختر به نام روزی).
۲-۲-۲۳- دهستان ها و آبادی های منطقه سندرک
بخش سندرک دارای ۳ دهستان (بن در، در پهن، سندرک مرکزی)می باشد که به صورت جداگانه و مختصر به معرفی هر دهستان و روستاهای آن می پردازیم.
۲-۲-۲۳-۱- دهستان بن در
این دهستان از شمال و شمال غرب به دهستان توکهور و از شرق به دهستان گوهران( انگهران) از بخش بشاگرد و از جنوب به دهستان سندرک و از غرب به دهستان کریان– میناب محدود می گردد.
ارتفاع متوسط آبادی های این دهستان ۴۱۸ متر، که مرتفع ترین آن ، روستای امام آباد با ارتفاع ۱۰۱۰ متر و پائین ترین آن روستای بی بی گوهر و چرت بونی با ارتفاع ۲۶۰ متر است.
موقعیت طبیعی غالب آبادی های این دهستان تپه ای است.
آب و هوا:

دمای عملکرد
طول عمر مورد نیاز
قابلیت تعمیر
کل هزینه­ مربوط به قطعات، خدمات در حین استفاده و تعویض [۱۰].
شکل ‏۲‑۱- مجموعه­ آب­بند شامل رینگ لاستیکی و گلند [۹]
در ادامه، انواع آب­بندهایی که برای جلوگیری از نشت سیال مورد استفاده قرار می­گیرد معرفی و بررسی می­ شود.

آب­بند­های او- رینگی
او- رینگ یکی از ساده­ترین و پرکاربرد­ترین آب­بند­ها در صنعت هیدرولیک است. این نوع آب­بند یک رینگ با سطح مقطع دایره­ای شکل و یکی از انواع sealing self است. آب­بند sealing self با بهره گرفتن از فشار داخلی، فشار آب­بندی را افزایش می­دهد. او- رینگ به هنگام نصب فشردگی اولیه را کسب می­ کند و مقطع آن از حالت دایره­ای خارج می­ شود، بنابراین مسیر عبور سیال بسته می­ شود (شکل ‏۲‑۲-الف). هنگامی که فشار سیال بر او- رینگ اعمال می­ شود، تغییر شکل بیشتری از خود نشان می­دهد و تماس بیش­تری با سطح دیواره­ی مقابل پیدا می­ کند. فشار ناشی از تغییر شکل لاستیک، فشاری تقریباً برابر با فشار داخلی، به فشار اولیه­ سطح تماس اضافه می­ شود (شکل ‏۲‑۲-ب). از آن­جا که ماکزیمم مقدار فشار در سطح تماس، P_m، معمولاً از فشار داخلی بیشتر است، نشت اتفاق نمی­افتد. با افزایش فشار هیدرولیک تغییر شکل رینگ خیلی زیاد می­ شود تا این­که رینگ به داخل لقی تزریق یا اکسترود شود.
شکل ‏۲‑۲- توزیع فشار در او- رینگ [۱۱]
اگر سختی ماده­ سازنده­ی او- رینگ پایین باشد، این نگرانی وجود دارد که در سطح تماس فشار بالا ایجاد نشود. شکل ‏۲‑۳ رابطه­ بین سختی او- رینگ و میزان لقی و فشار سیال را نشان می­دهد. ماکزیمم فشار برای او- رینگ، بدون ایجاد اکستروژن، به سختی لاستیک وابسته است. به ازای تغییر شکل اولیه­ یکسان، سختی بالا­تر فشار اولیه­ آب­بندی را بیش­تر افزایش می­دهد.
وقتی یک او- رینگ برای آب­بندی به­کار می­رود، مهم­ترین موضوع این است که قابلیت ارتجاعی خود را حفظ کند. قابلیت ارتجاعی به علت فشاری که در داخل لاستیک حین استفاده وجود دارد و کرنش دائمی، ممکن است از بین برود. به همین دلیل شکل شیاری که او- رینگ در آن قرار می­گیرد باید به­گونه ­ای باشد که تا حد ممکن از تنش غیر­ضروری اجتناب شود. برای مثال با پهن کردن شیار یا طراحی آب­بند به­گونه ­ای که در جهتی به جز جهت آب­بندی فشرده­سازی او- رینگ وجود نداشته باشد، می­توان به حفظ قابلیت ارتجاعی کمک کرد (شکل ‏۲‑۴).
مثال­هایی وجود دارد که وقتی پرس در فشار­هایی به بزرگی bar1000 انجام می­ شود از او- رینگ استفاده شده است، اما عمر این او- رینگ­ها خیلی کوتاه بوده و بعضی از آن­ها با یک بار استفاده از بین رفتند. عموماً برای او- رینگ فشار حداکثر در bar۵٠٠ نگه­داشته می­ شود (به منظور ایجاد عمر طولانی برای مصارف صنعتی). علت اصلی از بین رفتن او- رینگ­های استاتیکی و دینامیکی تحت فشار بالا، اکسترود شدن آن­ها به داخل لقی بین سیلندر و پیستون است. لقی بین سیلندر و پیستون، فشار سیال، سختی و استحکام ماده­ سازنده­ی آب­بند از عوامل اصلی موثر روی اکستروژن آب­بند هستند. اگر احتمال اکسترود شدن وجود داشته باشد باید از موارد زیر استفاده کرد:
کاهش لقی
انتخاب ماده­ سخت­تر یا مقاوم­تر به اکستروژن
استفاده از رینگ­های پشتیبان^[۴]
شکل ‏۲‑۳- رابطه­ بین سختی او- رینگ و میزان لقی و فشار سیال [۹]
کاهش لقی هزینه­بر است اما اگر مشکلات تلرانس و هم محوری وجود داشته باشد، استفاده از این روش بهتر است. ماده­ سخت­تر یا مقاوم­تر به اکستروژن ممکن است، حالت ارتجاعی و عمر کم­تری داشته باشد و نتوان از آن استفاده کرد. برای حل این مشکل معمولاً از رینگ­های پشتیبان استفاده می­ شود اما، انتخاب جنس این رینگ خود یک مسئله است. همان­طور که در شکل ‏۲‑۵ نشان داده شده، وقتی فشار به نزدیک bar100 می­رسد، رینگ به داخل لقی تزریق یا اکسترود می­ شود. به منظور جلوگیری از اکستروژن یک رینگ پشتیبان لازم است (شکل ‏۲‑۶). برای فشار­های bar100-30 از موادی مثل tetrafluorethylene resins (Teflon,Polyflon)، trifluoroethylene resins، polycarbonate resins (Panlite, Yupilon) یا polyacetal resins (Delrin) برای رینگ پشتیبان استفاده می­ شود، اما برای فشار­های bar200-100 از مس یا آلومینیوم- برنز استفاده می­ شود. این رینگ­ها اغلب به شکل مثلثی با زاویه­ی شیب °۴۵ هستند (شکل ‏۲‑۶).
شکل ‏۲‑۴- قابلیت ارتجاعی او- رینگ [۱۱]
شکل ‏۲‑۵- تزریق رینگ به داخل لقی برای فشار نزدیک bar100
شکل ‏۲‑۶- رینگ پشتیبان برای او- رینگ [۱۱]
رینگ پشتیبان از تغییر شکل و اکسترود شدن او- رینگ جلوگیری می­ کند. موادی که برای رینگ پشتیبان انتخاب می­شوند باید به­گونه ­ای باشند که بتوانند فشار داخلی را حفظ کنند و استحکام کافی داشته باشند به گونه ­ای که تغییر شکل پلاستیک شدید اتفاق نیفتد. هم چنین باید بتواند با عکس­العمل به موقع لقی را پر کند. برای مثال، برای بخشی که آب­بندی استاتیک را انجام می­دهد، یک رینگ مسی برای جلوگیری از اکستروژن تا فشار bar100 به اندازه­ کافی موثر است. برای فشار بالای bar200 تغییر شکل پلاستیک مس بسیار زیاد است؛ اصطکاک بین رینگ و سیلندر به اندازه­ای افزایش می­یابد که بیرون آوردن رینگ دشوار می­ شود. در نتیجه از آلومینیوم-برنز (۶۱۶۱C-JIS) که استحکام بالایی دارد استفاده می­ شود. در مواردی که فشار به bar1000 می­رسد، از بریلیم-مس (۱۷۲۰C-JIS) که تا مقاومت کششی bar10000 یا بالا­تر سخت شده است؛ استفاده می­ شود.
ساییدگی بین آب­بند با دیواره­ های سیلندر یا پیستون از دیگر عواملی است که موجب از بین رفتن آب­بند­های دینامیکی می­ شود. بنابراین برای افزایش طول عمر آب­بند سطوح تماس باید به خوبی پرداخت شود. اصطکاک دینامیکی آب­بند­های او- رینگی به میزان فشردگی اولیه او- رینگ، فشار سیال و مساحتی از او- رینگ که تحت فشار قرار می­گیرد، بستگی دارد. جنس او- رینگ، سطوح، سیال و سرعت حرکت نیز بر این اصطکاک موثرند.
برهم کنش­های شیمیایی بین او- رینگ و سیال، با توجه به ماده­ سازنده­ی او- رینگ و نوع سیال، می ­تواند اثرات مطلوب یا نامطلوبی روی عمر آن بگذارد. از سخت شوندگی، نرم شوندگی، ورم کردن و انقباض بیش از حد او- رینگ باید جلوگیری شود.
فواید او- رینگ­ها عبارتند از:
آب­بندی محدوده­ گسترده­ای از فشار، دما و تلرانس
سرویس آسان
معمولاً سبک و کم حجم هستند
در بسیاری از موارد می­توان چندین بار از آن­ها استفاده کرد
طول عمر او- رینگ در صورت استفاده صحیح، به عمر ماده­ سازنده­ی آن بستگی دارد
شکست آن­ها معمولاً تدریجی و به راحتی قابل تشخیص است
مقرون به صرفه هستند [۹]، [۱۰]، [۱۱].
آب­بند­های یو­- ­رینگی
یو- رینگ برای مواردی که اصطکاک کم و تلرانس باز مد نظر است، طراحی شده و یک رینگ با سطح مقطع یو شکل است (شکل ‏۲‑۷).
شکل ‏۲‑۷- یو- رینگ
یو- رینگ­های از جنس لاستیک همگن^[۵] برای فشار­های پایین و متوسط مناسب می­باشند. اما در فشار­های بالا دچار اصطکاک زیاد و سایش سریع می­شوند و هم­چنین مستعد تزریق به داخل لقی می­باشند. یو- رینگ­های از جنس لاستیک همگن برای فشار حداکثر bar175 طراحی شده ­اند [۱۲].
آب­بند­های وی­- ­رینگی
آب­بند­های وی- رینگی سطح مقطعی وی شکل دارند (شکل ‏۲‑۸). دارای ساختمانی محکم­تر از یو- رینگ­ها می­باشند و می­توانند در مقابل بار­های شعاعی و محوری مقاومت کنند. اصطکاک در آب­بند­های وی- رینگی کم­تر از آب­بند­های یو- رینگی می­باشد. از آن­جا که وی- رینگ­ها تنش تماسی بالا ایجاد می­ کنند، بهترین انتخاب برای بسیاری از موارد هستند.
با افزایش تعداد وی- رینگ­ها در یک مجموعه­ آب­بند می­توان حداکثر فشار اسمی کارکرد را افزایش داد و حداقل فشار را که تحت آن عمل آب­بندی به خوبی صورت گیرد، کاهش داد و معمولاً هم به صورت چندتایی به کار می­روند. بسته به نوع مواد وی- رینگ­ها و تعداد رینگ­های مجموعه­ آب­بند، تا فشار bar700 را می­توان با این رینگ­ها آب­بندی کرد. وی- رینگ­های چرمی و بافته شده تا فشار bar1400 و وی- رینگ­های فلزی تا فشار bar2500 را آب­بندی می­ کنند.
شکل ‏۲‑۸- وی- رینگ [۱۳]
نوعی آب­بند وی- رینگی که برای آب­بندی فشار بسیار قوی و عملکرد دینامیک استفاده می­ شود، در شکل ‏۲‑۹ نشان داده شده است. این آب­بند­ها معمولاً به صورت مجموعه ­ای که تعدادی وی­-­ رینگ، رینگ پیشانی، رینگ تکیه­گاه^[۶] و مهره­ی سفت­کننده­ آب­بند^[۷] را در­ بر­می­گیرد ساخته می­ شود. جنس وی­-­ رینگ را از مواد فلوئوروپلاستیک^[۸]، فلوئورون^[۹]، گرافیلن^[۱۰] یا پلی کلراین­- وینیل لاستیکی^[۱۱] انتخاب می­ کنند. جنس رینگ پیشانی و گلند از فولاد­های آبکاری شده می­باشد. در شکل ‏۲‑۹ آب­بند مجموعه ­ای است شامل: رینگ پیشانی ۴، وی رینگ­ها ۳، رینگ گلند ۲ که روی میله­ی ۱ سوار شده ­اند و یک آب­بند فشار قوی را تشکیل داده­اند. این آب­بند­ها را تا فشار bar20000 می­توان مورد استفاده قرار داد [۱۲]، [۱۳].
شکل ‏۲‑۹- نوعی آب­بند وی- رینگی برای فشار بسیار قوی [۱۲]
آب­بند­های سی­- ­رینگی
سی- رینگ یک رینگ با سطح مقطع سی شکل است (شکل ‏۲‑۱۰). قابلیت تغییر شکل خوبی دارد و می­توان آن را طرح اصلاح شده یو- رینگ­ها دانست. سی- رینگ­ها از جنس لاستیک همگن برای فشار تا bar70، لاستیک نیمه تقویت شده تا فشار bar140، منجیت تا فشار bar350 و فلز برای فشار تا bar3400 مناسب می­باشند [۱۳].
شکل ‏۲‑۱۰- سی- رینگ [۱۳]
­آب­بند­های بر اساس طرح بریجمن^[۱۲]
یکی از اصولی که در آب­بندی سیستم­های فشار قوی در سطح وسیع مورد استفاده قرار می­گیرد اصل «سطح جبران نشده»^[۱۳] می­باشد که بریجمن برای اولین بار آن را مورد استفاده قرار داد و به نام “طرح بریجمن” معروف است. در این طرح که اصول آن در شکل ‏۲‑۱۱ مشاهده می­ شود، فشار هیدرولیک بر یک سطح بزرگ () اعمال می­ شود که نیروی حاصل از آن بر سطح آب­بند () وارد می­ شود، در نتیجه فشار ایجاد شده در آب­بند مقدار متوسط () را دارد که بیش از می­باشد و این امر به این معنی است که با بهره گرفتن از طرح بریجمن می­توان فشار ایجاد شده در آب­بند را به بیش از فشار سیستم رساند و در نتیجه از نشتی سیال جلوگیری کرد.
شکل ‏۲‑۱۱- نمایش سطح جبران نشده­ی فشار در آب­بند­های طرح بریجمن [۱۴]
آب­بند­های براساس طرح بریجمن (self sealing types)، لنز-رینگ، دلتا رینگ و او- رینگ به دو دسته تقسیم می­شوند: آب­بند­های شکل ‏۲‑۱۲ که آب­بندی را در جهت محوری سیلندر انجام می­ دهند و آب­بند­هایی که آب­بندی را در جهت شعاعی انجام می­ دهند.
شکل ‏۲‑۱۲- آب­بند­های محوری [۱۱]

جدول۳-۳٫ مولفه ها و ترتیب سوالات مربوط به بعد عوامل انسانی تسهیم دانش

شماره سوالات
مولفه ها

۲۹-۳۰-۳۱-۳۲-۳۴
تمایل به تسیم دانش

۳۳-۳۵-۳۶-۳۷-۴۱-۴۲-۴۳-۴۹
تخصص فردی

۳۹-۴۰-۴۴-۴۵-۴۶-۴۷-۴۸-۵۰
تجربه فردی

۳-۶-۱-۱٫ روایی ابزار
منظور از روایی آن است که وسیله اندازه گیری بتواند خصیصه و ویژگی مورد نظر را اندازه بگیرد. روایی گویای آن است که نتایج حاصل از بکارگیری ابزار سنجش تا چه اندازه با نظریه یا نظریاتی که ابزار آزمون براساس آنها تدوین شده است، تناسب دارد(کومارو همکاران،۲۰۰۳: ۳۰۴). اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه گیری های نامناسب و ناکافی، می تواند هر پژوهش علمی را بی ارزش و ناروا سازد. روایی محتوا، این اطمینان را ایجاد می کند که همه ابعاد و مولفه هایی که می تواند مفهوم موردنظر تحقیق را منعکس کند، در آن تحقیق وجود دارد. به منظور کسب اطمینان از روایی محتوایی سوالات موجود در پرسشنامه، اقدام به کسب نظر متخصصین آکادمیک شد که به همین منظور محقق آن را به رویت چند تن از اساتید محترم از جمله استاد راهنما و مشاور رسانید. با توجه به نظرات اساتید نکات مبهم و نارسای پرسشنامه برطرف و برخی از گزینه ها که ارتباطی با فرضیه ها و اهداف تحقیق نداشتند، حذف شد. درنهایت پس از اعمال نظرات اصلاحی، پرسشنامه تدوین واعتبار آن توسط افراد مذکور مورد تایید قرار گرفت.
۳-۶-۱-۲٫ پایایی ابزار
پایایی یک تحقیق، ثبات وسازگاری مفهوم مورد سنجش را نشان می دهد که به ارزیابی درستی و خوب بودن یا برازش یک نسخه کمک می کند. پایایی اشاره به این نکته دارد که آیا یک سنجه خاص که بطور مکرر برای سنجش یک مفهوم به کار می رود می تواند منجر به نتایج مشابهی در طول زمان شود یا خیر(بیگی،۱۳۸۹). پایایی پرسشنامه طی یک مطالعه مقدماتی شامل ۳۰ نفر از پاسخگویان در جامعه آماری و با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بدست می آید. مطابق فرمول زیر آلفای کرونباخ برای اعتبارسنجی پرسشنامه گرفته می شود و گویای پایایی نسبتا مطلوب است. مقدار ضریب آلفای کرونباخ با بهره گرفتن از فرمول زیر محاسبه می شود.

R_a=
که در آن:
=j تعداد سوال های زیر مجموعه پرسشنامه یا آزمون
= sj2 واریانس زیر آزمون j ام
= s2 واریانس کل پرسشنامه یا آزمون
قابل ذکر است که ضریب آلفای کمتر از ۶۰ درصد معمولا ضعیف ، دامنه ۷۰ درصد قابل قبول و دامنه بیش از۸۰ درصد خوب تلقی می گردد و هرچه ضریب به عدد یک نزدیکتر باشد، بهتر است.
در این تحقیق تلفیقی از سه پرسشنامه استفاده شد که به منظور بررسی پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. جدول ۳-۴ پایایی کلی و هر یک از مولفه ها را نشان می دهد:
جدول۳-۴٫ ضرایب آلفای کرونباخ

آلفای کرونباخ کلی
تعداد سوالات
مولفه
سازه
ردیف

۰٫۷۰
۴

تصویر برند سبز

رضایت سبز

اعتماد سبز

ارزش ویژه برند سبز

ترجیح برند

قصد خرید برند

۲-۶-۲- خارجی
۱- تحقیقی با عنوان « سوابق ارزش ویژه برند: یک رویکرد یکپارچه» توسط فونگ اِنگ، بات، وی خونگ و سیم اونگ در سال ۲۰۱۳ صورت گرفته است. این مطالعه با هدف تاثیر کیفیت درک شده برند و اعتبار برند بر ادراک مصرف کننده نسبت به تصویر برند سبز، ارزش درک شده برند سبز و ارزش ویژه برند سبز صورت گرفت. داده­­ها از طریق پرسشنامه در میان مصرف­ کنندگان محصولات الکتریکی و الکترونیکی در مالزی جمع­آوری شد. در مجموع ۳۰۰ پرسشنامه توزیع شد که ۲۳۶ پاسخ قابل استفاده به دست آمد. داده ­ها با بهره گرفتن از ۱۹٫۰ SPSS و ۱۸٫۰ AMOS مورد آزمون قرار گرفتند. یافته­های آنان نشان می­دهد که کیفیت درک شده برند با تصویر برند سبز و همچنین با اعتبار برند رابطه معناداری داشته امّا با ارزش درک شده برند سبز رابطه معناداری ندارد. همچنین نتایج نشان داد که اعتبار برند با ارزش درک شده برند سبز و تصویر برند سبز رابطه معناداری داشته اما با ارزش ویژه برند سبز رابطه معناداری ندارد. ارزش درک شده برند سبز و تصویر برند سبز هم هر کدام با ارزش ویژه برند سبز رابطه معناداری دارند. سرانجام نتایج درباره متغیرهای میانجی­گر نشان داد که اعتبار برند نقش میانجی­گری کاملی را بین کیفیت درک شده برند و ارزش درک شده برند سبز ایفاء می­ کند. امّا در میان رابطه بین کیفیت درک شده برند و تصویر برند سبز، اعتبار برند نقش واسطه­­ای جزئی­ای (ضعیف) را ایفاء می­ کند. همچنین به ترتیب ارزش درک شده برند سبز، تصویر برند سبز نقش واسط­­ای کاملی در رابطه بین اعتبار برند و ارزش ویژه برند سبز پذیرفته می­ شود.
(جدول ۲-۴) متغیرهای مورد استفاده در پیشینه تحقیق خارجی اوّل

نویسنده

سال

متغیرهای تحقیق

پویی فانگ اِنگ، محمد محسن بات، کوک وی کونگ و فون سیم اونگ

۲۰۱۳

کیفیت درک شده برند

ارزش درک شده برند سبز

اعتبار برند

تصویر برند سبز

ارزش ویژه برند سبز

۲- مقاله­ای تحت عنوان «محرک­های ارزش ویژه برند سبز: تصویر برند سبز، رضایت سبز، و اعتماد سبز» توسط چن در سال ۲۰۱۰ صورت گرفته است. این مطالعه با هدف تاثیر تصویر برند سبز، رضایت سبز و اعتماد سبز بر ارزش ویژه برند سبز صورت گرفته است. این تحقیق یک مطالعه تجربی است که از ابزار پرسشنامه استفاده کرده است. پرسشنامه­­ها به طور تصادفی در میان ۶۵۰ مصرف ­کننده که تجربه خرید اطلاعات و محصولات الکترونیکی در کشور تایوان داشته اند، توزیع شدند که ۲۵۴ پرسشنامه قابل تحلیل بودند. داده ­ها با مدل­سازی معادلات ساختاری (SEM) و نرم افزر AMOS 7.0 مورد تجزیه­و­تحلیل قرار گرفتند. یافته­ ها نشان می­دهد که تصویر برند سبز، رضایت سبز و اعتماد سبز بطور مثبت با ارزش ویژه برند سبز ارتباط دارد. علاوه بر این، رابطه­ مثبتی بین تصویر برند سبز و ارزش ویژه برند سبز با بخشی از واسطه­­های رضایت سبز و اعتماد سبز وجود دارد. از این رو، منابع سرمایه ­گذاری در افزایش تصویر برند سبز، رضایت سبز، و اعتماد سبز برای افزایش ارزش ویژه برند سبز کمک بزرگی است.

(جدول ۲-۵) متغیرهای مورد استفاده در پیشینه تحقیق خارجی دوّم

نویسنده

سال

متغیرهای تحقیق

یو شان چن

۲۰۱۰

تصویر برند سبز

رضایت سبز

اعتماد سبز

ارزش ویژه برند سبز