موفقیت یک تلاش بازاریابی بسته به آن است که بتواند مزیت رقابتی برا ی یک محصول در ذهن مصرف کنندگان ایجاد کند.مزیت رقابتی زمانی به یک محصول تعلق می گیردکه یک مصرف کننده چنین قضاوت کند که این محصول در مقایسه با محصول رقیب، نیازهای او را بهتر برطرف می کند.یکی از راه های ایجاد این ذهنیت در مشتری ، تبلیغات می باشد.
تبلیغات شکلی از ارتباطات غیر شخصی است که در ازای پرداخت پول به وسیله یک حامی مالی مشخص با بهره گرفتن از رسانه های گروهی برای ترغیب مخاطب یا تاثیر گذاری بر او صورت می گیرد. بنابراین تبلیغات مشتمل بر شش عنصر است:

اول اینکه شکلی از ارتباط است.دوم اینکه ارتباط چون جمعی می باشد یک ارتباط غیر شخصی است.یعنی تبلیغ برای شخص معین ساخته نمی شود.سوم اینکه برای تبلیغ پول پرداخت می شود.چهارم حامی مالی آن (تبلیغ کننده)مشخص است.پنجم تبلیغ با بهره گرفتن از رسانه های گروهی فرستاده می شود و آخر اینکه تبلیغ برای ترغیب و تاثیر گذاری روی مخاطبان و مصرف کنندگان فرستاده می شود.
UKIPA^[16] (موسسه کارورزان تبلیغاتی انگلستان) مزایای تبلیغات را چنین بیان می کند:
تغییرات موثر در داخل و خارج سازمان؛
افایش کارایی کارکنان؛
تغییر در کل کسب و کار در رابطه ایجاد بازارهای جدید برای نام تجاری؛
احیای نام تجاری رو به زوال؛
تقویت بازار؛
تغییر در رفتار؛
تاثیر در قیمت؛
ایجاد افزایش سریع در فروش؛
افزایش رشد بلوغ نام تجاری در بازار رو به زوال؛
اثر بخش تر کردن ارتباطات بازاریابی دیگر.

هدفگذاری در تبلیغ

آنچه که یک شرکت را از سایر رقبایش متمایز می سازد، استفاده مناسب از منابع در دسترس می باشد. یکی از مهمترین منابع سازمانها بودجه در اختیار آنها است که معمولاً یکی از اقلام این بودجه به تبلیغات شرکتها اختصاص می‌یابد. در اغلب شرکتها این بودجه بصورت درصدی از فروش تعیین شده و هزینه می شود. ولی عموماً سازمانها کمتر به اثربخشی تبلیغات خود توجه می‌نمایند. در نتیجه ممکن است علیرغم صرف هزینه‌های زیاد، به نتایج مطلوب دست پیدا نکنند. لذا بدلیل اهمیت و نقش مهم این امر، هرساله شاهد بالا رفتن بودجه تبلیغاتی در سازمانها و شرکتها می‌باشیم. اما پرداختن به امورتبلیغاتی برای بسیاری از سازمانها تبدیل به یک عادت شده است بطوریکه معمولاً بدون در نظر گرفتن نتایج حاصل از تبلیغات سال گذشته، بودجه بیشتری برای تبلیغات سال بعد خود تصویب نموده و هزینه می‌نمایند.  پر واضح است که در چنین شرایطی تبلیغ دهنده بدون اطمینان لازم از اثربخشی تبلیغات خود، برای آن هزینه‌های بسیاری صرف می‌کند.
تعیین دقیق اهداف به تبلیغ دهنده کمک می‌کند تا بتواند از این اهداف بعنوان راهنمایی برای تعیین میزان درستی اقدامات انجام گرفته استفاده نماید.
هدفگذاری در واقع همان سرنخی است که در فرایند تبلیغاتی اکثر سازمانها و شرکتها گم شده است. در شرایطی که تبلیغ‌دهندگان نمی‌دانند دقیقاً قرار است چه نتیجه‌ای از تبلیغات خود بگیرند، انتخاب هر رسانه و یا شرکت تبلیغاتی، انتخاب اشتباهی نخواهد بود. کسی که هدفی ندارد، هرگز گم نمی شود!
به منظور سنجش اثربخشی تبلیغات نیز همانند سایر فعالیتها می‌بایست در برنامه‌ریزی تبلیغات و در گام اول آن اهدافی برای تبلیغات تعریف شود. برای برنامه‌ریزی تبلیغات الگوهای متفاوتی وجود دارد که از معروفترین آنها می‌توان به الگوی  ۵M اشاره نمود. در این الگو که در شکل (۲-۳) نشان داده شده است، در گام اول هدف تعیین می شود، سپس بودجه لازم برای تبلیغات تخصیص یافته و در گام های بعدی نسبت به تصمیم گیری راجع به پیام و رسانه اقدام می شود و نهایتاً به منظور تعیین اثر بخشی برنامه تبلیغات نتایج به دست آمده با اهداف از پیش تعیین شده مقایسه می‌شوند.
شکل( ۲-۳)-الگوی ۵M
تصمیم در مورد پیام
Message
ارزیابی تبلیغات
Measurement
تعیین بودجه
Mony
تعیین هدف
Mission
تصمیم در مورد رسانه
Media
گلچین فر، بختائی(۱۳۸۴)
نقطه شروع یک فرایند تبلیغاتی، تخصیص منابع مالی برای اجرای عملیات تبلیغاتی نیست. به منظور حصول نتیجه از هزینه‌های تبلیغاتی باید چند قدم عقبتر رفت و از آنجا به طرح‌ریزی فرایند تبلیغاتی اقدام نمود. تنها سازمانهایی که درک درستی از اهداف و خواسته‌های خود دارند و برنامه تبلیغاتی خود را دقیق و حساب شده طراحی می‌کنند می‌توانند از رقبای خود پیشی بگیرند، در غیر این صورت پیام تبلیغاتی آنها نیز در هیاهوی جنگل تبلیغاتی گم خواهد شد.
امروزه تنها پیامهای تبلیغاتی که هدفمند طراحی و اجرا شده باشند، می‌توانند بر مخاطبان خود تاثیر گذارند. فرایند هدفگذاری تبلیغات با تشریح دلایل اصلی تبلیغ دهنده از انجام تبلیغ شروع شده و با تعریف تأثیرات مورد انتظار از تبلیغ خاتمه می‌یابد.
هدف گذاری تبلیغ باعث کاهش زمان تهیه تبلیغ و کاهش هزینه بدلیل جلوگیری از آزمون و خطاهای بسیار می شود .ضمن اینکه تعیین هـدف در تبلـیغات، امـکان سنجش اثربخشی را نیز برای تبلیغ دهنده فراهم می‌آورد و این خود برای تبلیغ دهنده این امکان را فراهم می‌سازد که در اقدامات بعدی خود از نتایج تبلیغات پیشین استفاده نماید.

تبلیغات کلامی^[۱۷]

تبلیغات کلامی دهها سال است که مورد توجه مراکز تحقیقاتی دانشگاهی و سازمانها قرار گرفته است.از اوایل دهه ۱۹۵۰ مطالعات محققان نشان داده است که مکالمات بین فردی و مبادله اطلاعات به صورت غیر رسمی بین دوستان و آشنایان نه تنها بر انتخاب مصرف کننده و تصمیم خرید تاثیر می گذارد،بلکه انتظارات مصرف کننده ، نگرش پیش از استفاده^[۱۸] و اداراکات پس از استفاده ^[۱۹] در مورد محصول یا خدمت را نیز شکل می دهد.(بروین و لیلین^[۲۰]،۲۰۰۸).
ارتباطات بین فردی^[۲۱] تاثیر بسزایی در رفتار خرید مصرف کننده دارد.مطالعات اولیه این اثر را به اثر اجتماعی هنجار^[۲۲] نسبت می دهند.اگر چه مطالعات بعدی پیشنهاد کردند که جنبه های غیر رسمی اثر اجتماعی نیز ممکن است چنین اثر قابل ملاحضه ای بر رفتار خرید داشته باشد.(منگلد^[۲۳] و دیگران،۱۹۹۹).
با توجه به موارد فوق برخی از محققان تاثیر تبلیغات کلامی را بیشتر از تبلیغات چاپ شده، فروش مستقیم^[۲۴] و تبلیغات رادیویی گزارش کرده اند. گر چه ون دل بویت و لیلین^[۲۵](۲۰۰۱) نشان داده اند که مقداری از این تاثیر ممکن است اغراق آمیز باشد.تبلیغات ابزار مهمی است که از طریق آن سازمان با مشتریان موجود و بالقوه خود ارتباط برقرار می کند..هر تبلیغ به عنوان ابزاری جهت ترویج محصول اهدافی را در بر می گیرد که منطبق بر همان مدل AIDA می باشد.این مدل برای تجزیه و تحلیل رفتار خرید به کار برده می شود که این اهداف شامل مراحل زیر می باشد:
جلب توجه(Attention) : ایجاد آگاهی برای محصول یا نام تجاری؛
جذابیت(Interest) : ـگاه کرن مشتریان از ویژگی ها و مزایای محصول یا نام تجاری؛
میل و اشتیاق(Desire) :ایجاد ترجیح برای محصول یا نام تجاری؛
اقدام به خرید(action) :ترغیب مشتریان به خرید محصول یا نام تجاری.
مدل AIDA پیشنها می کند که آگهی باید در وهله اول توجه مشتری را جلب کند، سپس با تحریک او،میل و اشتیاق او را برای خرید کالا بر انگیزد و سپس اقدام او را در جهت خرید کالا تحریک کند.
مدل دیگر که توسط کالی توسعه یافت و بسیار جامع تر و کامل تر از AIDA می باشد،مدل DAGMAR ^[۲۶] است.(تعریف اهداف تبلیغات جهت اندازه گیری نتایج تبلیغاتی)؛ که می بایست ابتدا هدف اصلی تبلیغ را مشخص کرد و بعد از به اجرا درآوردن تبلیغ،نتایج را با عدف خود مقایسه کرده و سپس ادامه داد و همچنین کالی اظهار می دارد که هدف نهایی فروش به افراد از طریق سطوح چهار گانه ادراک انجام می شود:
آگاهی درک یقین(مجاب شدن) عمل

نکته دیگر در این مبحث سکوت ق.م.ج.ن.م. در خصوص ارتشاء باندی است که در تحلیل این موضوع چنانچه پیش تر در مبحث ((نتایج حاصله)) گفته شد با توجه به اهمیت قانون تشدید و حاکمیت آن نسبت به سایر مقررات مربوط و با توجه به لزوم مراجعه به قانون تشدید در موارد سکوت و اجمال، این جرم درباره اعضای نیروهای مسلح نیز قابل ارتکاب است.
ج – صدور حکم اشد موضوع ماده ۵۸۹ ق.م.ا.
یکی دیگر از مواردی که مجازات مرتکب ارتشاء تشدید می شود در ماده ۵۸۹ ق.م.ا. ذکر شده است و آن در مواردی است که حکام محاکم به خاطر اخذ رشوه حکم به مجازاتی اشد از مجازات مقرر در قانون داده باشند. ماده مذکور چنین است: ((در صورتی که حکام محاکم به واسطۀ ارتشاء حکم به مجازاتی اشد از مجازات مقرر در قانون داده باشند علاوه بر مجازات ارتشاء، حسب مورد به مجازات مقدار زائدی که مورد حکم واقع شده محکوم خواهند شد.)) در اینکه به چه مجازاتی اشد گفته می شود در قانون حکم صریح و روشنی وجود ندارد.
دیوانعالی کشور در رأی وحدت رویه شماره ۶۰۸ – ۲۷/۶/۷۵ مجازات اشد (تشدید مجازات) را حداکثر مجازات مقرر قانونی دانسته است.
از توجه به مواد ۱۳۱ و ۱۳۵ ق.م.ا. این نتیجه حاصل می شود که مجازات اشد، حداکثر مجازات قانونی است اما از ظاهر ماده ۵۸۹ چنین بر می آید که مجازات اشد مجازاتی زیادتر از مجازات مقرر قانونی است و لذا به همین دلیل در آخر ماده مقرر شده است قاضی به مجازات مقدار زایدی که حکم داده (علاوه بر مجازات ارتشاء) محکوم می شود و بنابراین مقصود قانونگذار در این ماده این نبوده که مجازات اشد همان حداکثر مجازات قانونی است زیرا در این صورت می توانست از عبارت حداکثر مجازات قانونی استفاده نماید.

در مورد ماده مذکور با توجه به اینکه صراحتاً عبارت حکام محاکم به کار برده شده است لذا در صورتی که دادیاران یا بازپرس ها در اثر رشوه قرار تأمین شدیدتر صادر نمایند و قرار صادره منجر به بازداشت شود و یا برخلاف قانون قرار بازداشت صادر نمایند مشمول ماده فوق نخواهند شد. ^[۱۵۲]
د – تعدد جرم در ارتشاء
مطابق تبصره ۲ از مادۀ ۱۳۵ ق.م.ا. در مورد تعدد جرم، اگر جرایم ارتکابی مختلف نباشد فقط یک مجازات تعیین می گردد و در این قسمت تعدد جرم می تواند از علل مشددۀ کیفر باشد اما تبصره ۱ از ماده ۳ قانون تشدید در این مقوله حکم خاصی را پیش بینی کرده است و مقرر می دارد: ((مبالغ مذکور از حیث تعیین مجازات و یا صلاحیت محاکم اعم از این است که جرم دفعتاً واحده یا به دفعات واقع شده و جمع مبلغ بالغ بر نصاب مذکور باشد.))
ماده ۱۲۱ از ق.م.ج.ن.م. نیز در خصوص اختلاس و ارتشاء عیناً همین مطلب را مورد حکم قرار داده است. بنابراین چنانچه یک نظامی در سه مرحله و در هر مرحله چهار میلیون ریال به عنوان رشوه دریافت نماید چون مبالغ مذکور بیش از ده میلیون ریال است به استناد بند ب ماده ۱۸ ق.م.ج.ن.م. مجازات خواهد شد و رسیدگی به اتهام وی نیز در صلاحیت دادگاه نظامی یک خواهد بود. ^[۱۵۳]
با توجه به خصوصیت جرم ارتشاء که در قبال ارتکاب فعل که از وظایف مأمور یا مستخدم است واقع می شود، موضوع تعدد در این جرم قابل تأمل بیشتری است.
چنانکه می دانیم چه بسا دریافت رشوه از سوی مأمورین دولتی یا افراد نظامی یا انتظامی با ارتکاب یک جرم از مقولۀ فعل یا ترک فعل قرین می شود که طبیعتاً باید این شکل از ارتشاء را زشت ترین و خطرناک ترین شکل آن به شمار آورد. مثلاً یک مأمور انتظامی در قبال بازداشت نمودن مشتکی عنه از شاکی مبلغی دریافت می نماید (فعل) و یا در قبال جلب نکردن شخصی که موضوع حکم جلب است وجه یا مالی دریافت می کند. (ترک فعل) در تحلیل این موضوع که مثالهای آن ذکر شد و تطبیق آن با تعدد جرم معتقدیم که چنانچه مأمور دولت یا افراد نظامی در قبال دریافت وجه یا مال، مرتکب فعل یا ترک فعلی شوند که هر کدام از آنها مستقلاً جرم باشند عمل آنان از باب تعدد مادی به عنوان اخذ رشوه و ارتکاب جرم دیگر قابل تعقیب و مجازات است.
در این باره اگرچه قانونگذار در ذیل قانون تشدید و در قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح ذکری از آن به میان نیاورده اما در ماده ۷۹ ق.م.ج.ن.م. و تبصره ۲ از آن ماده به این مهم توجه شده است. ماده ۷۹ ق.م.ج.ن.م. مقرر می دارد: ((هر نظامی که موجبات معافیت یا اعزام مشمولی را به خدمت وظیفه عمومی برخلاف مقررات فراهم سازد و یا سبب شود نام کسی که مشمول قانون خدمت وظیفۀ عمومی است در فهرست مشمولان ذکر نگردد و یا شخصاً یا به واسطۀ دیگری اقدام به صدور گواهی یا تصدیق نامه خلاف واقع در امور نظام وظیفه یا غیر آن نماید چنانچه اعمال مذکور به موجب قوانین دیگر مستلزم مجازات شدیدتری نباشد به حبس از یک تا پنج سال و یا شش میلیون ریال تا سی میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود .))
تبصره ۲ – مرتکبان جرایم مذکور چنانچه برای انجام اعمال فوق مرتکب جرم ارتشاء نیز شده باشند به مجازات آن جرم نیز محکوم می گردند. ^[۱۵۴]شایان ذکر اینکه در این باره تعدادی از شعب دیوان عالی کشور، ارتکاب جرم در قبال اخذ رشوه را حمل بر تعدد معنوی نموده اند (از جمله راجع به جرم ماده ۱۶ قانون مجازات مرتکبین قاچاق) که این برداشت (تعدد معنوی) قابل انتقاد است. چون اخذ رشوه در قبال ارتکاب جرم در هر سه حالت ممکن یعنی، اخذ رشوه پیش از ارتکاب جرم، اخذ رشوه در حین ارتکاب جرم و اخذ رشوه پس از ارتکاب جرم، بر اساس قواعد مربوط به تعدد جرم، از مصادیق تعدد مادی خواهد بود.^[۱۵۵]
مسئله :
چنانچه شخصی مال موضوع امانت را به عنوان رشوه به مأمور دولت بدهد آیا مرتکب دو جرم شده است یا خیر؟ به عنوان مثال در صورتی که شخصی فرش دستبافت نفیسی را از کسی به امانت گرفته باشد و آن را برای انجام یک کار اداری به مأمور دولت رشوه بدهد، آیا جرم ارتکابی از سوی وی مشمول تعدد مادی است یا تعدد معنوی؟
پاسخ این است که چون تسلیم مال به عنوان رشوه در واقع همان تحویل مال موضوع امانت به دیگری و به ضرر مالک آن است یا به عبارت دیگر چون عمل مرتکب یک فعل و آن، دادن مال موضوع امانت به مأمور دولت به عنوان رشوه است و متعدد نیست بنابراین فاقد عناصر لازم برای تعدد مادی جرم است و ارتکاب فعل واحد و انطباق با عناوین متعدد تحت ضوابط تعدد معنوی جرم قرار خواهد گرفت.
اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه شماره ۲۶۴/۷ – ۲۶/۱/۷۷ انتقال مال غیر به مأمور دولت به عنوان رشوه را مشمول تعدد معنوی دانسته که با وحدت ملاک مؤید همین نظر است .^[۱۵۶]
مبحث دوم : مجازات همکاری و شروع به جرم در اختلاس و ارتشاء
در این مبحث مجازات های مشارکت و معاونت و همچنین شروع به جرم اختلاس و ارتشاء را بصورت جداگانه توضیح خواهیم داد:
گفتار اول : مجازات مشارکت و معاونت در اختلاس و ارتشاء
بند اول : مجازات مشارکت در اختلاس و ارتشاء
ماده ۱۲۵ ق.م.ا. مقرر می دارد: ((هر کس عالماً و عامداً با شخص یا اشخاص دیگر در یکی از جرائم قابل تعزیز یا مجازات های بازدارنده مشارکت نماید و جرم مستند به عمل همه آنها باشد… شریک در جرم محسوب و مجازات او مجازات فاعل مستقل (مباشر) آن جرم خواهد بود.))
بنابراین شرکت در جرم عبارت است از همکاری دو یا چند نفر در اجرای جرمی به طوری که فعل هریک سبب وقوع آن شود. و در واقع دو ضابطه برای شرکت وجود دارد اول علم و عمد در تحقق جرم در زمان وقوع، و دوم مستند بودن جرم به عمل همه شرکاء. شرکت در جرم فقط شامل جرایم عمدی نیست با توجه به تصریح قسمت اخیر ماده ۱۲۵ ق.م.ا. شرکت در جرایم غیر عمدی نیز مصداق دارد. ^[۱۵۷]
مجازات شریک، مجازات فاعل مستقل آن جرم خواهد بود و اگر تأثیر مداخله شریک در جرم در حصول جرم ضعیف باشد دادگاه مجازات او را به تناسب تأثیر عمل او تخفیف می دهد. اما اگر چند نفر در ارتکاب اختلاس مشارکت داشته باشند و اندازه انتفاع آنها را نتوان تعیین نمود در آن صورت همه به طور مساوی مسئول می باشد.
بند دوم : مجازات معاونت در اختلاس و ارتشاء
در ماده ۱۲۶ ق.م.ا. اشخاص زیر معاون جرم محسوب و با توجه به شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و تأدیب از وعظ و تهدید و درجات تعزیر، تعزیر می شوند:
-۱ هر کس عالماً، عامداً وقوع جرم را تسهیل کند.
-۲ هر کس با علم و عمد وسایل ارتکاب جرم را تهیه کند و طریق ارتکاب آن را با علم به قصد مرتکب ارائه دهد.
-۳ هر کس دیگری را تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع به ارتکاب جرم نماید و یا به وسیله دسیسه و فریب و نیرنگ موجب وقوع جرم شود.
تبصره ۱- برای تحقق معاونت در جرم وجود وحدت قصد و تقدم و یا اقتران زمانی بین عمل معاون و مباشر جرم شرط است.
تبصره ۲ – در صورتی که فاعل جرم به جهتی از جهات قانونی قابل تعقیب و مجازات نباشد و یا تعقیب و یا اجرای حکم مجازات او به جهتی از جهات قانونی موقوف گردد، تاثیری در حق معاون جرم نخواهد داشت.^[۱۵۸]
معاون جرم بدون اینکه در عملیات شرکت کند که جرم را مستند به عمل وی سازد به مجرم کمک کرده، وقوع جرم را تسهیل می کند. معاونت در جرم یا قبل یا در حین ارتکاب جرم قابل تصور است و بنابراین اعمالی را که پس اتمام جرم برای کمک به مجرم برای فرار یا اختفای آلات جرم انجام می شود، نمی توان معاونت در جرم دانست.
بنابراین “عنصر مادی معاونت همواره فعل مثبت است، پس در سکوت و جلوگیری نکردن از وقوع جرم، معاونت نبوده و قانوناً جرم محسوب نمی شود.”^[۱۵۹]
همین طور” اگر یکی از دو نفر همکار اداری مرتکب اختلاس شود و دیگری با علم و اطلاع سکوت اختیار کند و گزارش ندهد، عمل او را نمی شود معاونت تلقی کرد، چون رکن تحقق جرم معاونت وحدت قصد و تبانی با مجرم اصلی است و به علاوه از امور وجودی است نه عدمی.”^[۱۶۰]
برای تحقق عنصر روانی معاونت علم و اطلاع معاون از ماهیت جرم مورد نظر مباشر لازم است و قاضی با در نظر گرفتن همه شرایط و اوضاع و احوال من جمله تصور معاون در مورد نوع جرم، با توجه به تعزیری بودن جرم اختلاس مجازات معاون را تعیین نماید.
بنابراین اگر کسی به نحو معاونت در جرم مساعدت داشته باشد، تعلیق مجازات در مورد او نیز تسری خواهد یافت، زیرا با عنایت به مقررات بند یک ماده ۳۰ ق.م.ا. که مقرر می دارد:
” اجرای احکام جزایی زیر قابل تعلیق نیست،
۱- مجازات کسانی که به وارد ساختن یا فروش مواد مخدر اقدام یا به نحوی از انحاءِ با مرتکبین اعمال مذکور معاونت می نمایند. “
قانونگذار صراحتاً مجازات معاونین بزه وارد کردن یا ساختن یا فروش مواد مخدر را قابل تعلیق ندانسته، در بند دوم همین ماده مقرر می دارد:
” مجازات کسانی که به جرم اختلاس یا ارتشاءِ یا کلاهبرداری یا جعل یا استفاده از سند مجعول یا خیانت در امانت یا سرقتی که موجب حد نیست یا آدم ربایی محکوم می شوند.”
متن فوق از مباشرین در جرم اختلاس نام برده و ذکری از معاونین بزه اختلاس به میان نیاورده است، لذا تسری تعلیق مجازات نسبت به معاونین در جرم اختلاس بلااشکال است.
با توجه به جملات بالا به نظر می رسد که شروع به معاونت مصداق نداشته باشد چون شروع به تحریک یا تشویق یا … متصور نیست. مطلب پایانی این که عمل معاون زمانی قابل مجازات است که عمل مباشر، جرم باشد. ^[۱۶۱]
گفتار دوم : مجازات شروع به جرم در اختلاس و ارتشاء
برخی از حقوقدانان شروع به جرم را رفتاری که به منظور عملی نمودن قصد مجرمانه، لکن به جهت موانع خارجی به تحصیل نتیجه مورد نظر منتهی نگردیده می دانند.^[۱۶۲] در تعریف دیگر آمده ((عبور از قصد مجرمانه و عملیات مقدماتی و ورود در مرحله اجرایی جرم، به نحوی که اعمال انجام شده متصل به جرم باشد. ))^[۱۶۳]
بند اول : مجازات شروع به جرم در اختلاس
شروع به اختلاس تابع اصول کلی مربوط به شروع به جرم است با این توضیح که چنانچه مرتکب به عللی که خارج از ارادۀ او می باشد موفق به تصاحب و برداشت اموال نشده و جرم منظور واقع نشود فعل ارتکابی شروع به اختلاس تلقی می شود. ملاک تشخیص شروع به اختلاس این است که اگر مرتکب تسلط کافی بر مال پیدا کرده باشد و آن را از حیطه تصرف دولت خارج کرده باشد که در این صورت جرم تام اختلاس محقق شده است و در صورت عدم حصول چنین تسلطی، عمل ارتکابی شروع به اختلاس خواهد بود. باید توجه داشت که نوع و ماهیت اموال و نیز محل نگهداری اموال در تشخیص جرم تام و شروع به جرم تأثیر بسزایی دارد، مثلاً اگر شیء کوچکی که در انبار نگهداری می شود توسط انباردار از انبار خارج شود چون به محض خروج از انبار تسلط کامل بر مال مذکور حاصل می شود، می توان گفت که جرم تام اختلاس تحقق پیدا کرده است اما اگر انباردار قصد تصاحب مقداری از مصالح ساختمانی و آهن آلات که در گوشه ای از پادگان نظامی قرار دارد را داشته باشد، تسلط بر اموال مذکور در واقع زمانی محقق می شود که اموال از محدوده پادگاه خارج شود بنابراین در صورتی که متهم در محدوده پادگان دستگیر شود، عمل ارتکابی صرفاً شروع به اختلاس تلقی می شود. بنابراین شروع به اختلاس در واقع آخرین مرحله قبل از جرم تام است به نحوی که اگر مانع خارجی وجود نداشته باشد جرم منظور واقع می شود. نکته ای که لازم است به آن توجه شود این است که اگر انباردار در ابتدای وقت اداری مقداری از اموال را در کیسه ای گذاشته تا در پایان وقت اداری آن را از انبار خارج کند و در حالی که به انجام وظایف روزمره مشغول است مأمورین کشف جرم کیسه مذکور را کشف کنند این میزان عمل را نمی توان شروع به اختلاس دانست بلکه از مصادیق تهیه مقدمات است، چرا که به جز وقوع جرم حالتهای دیگری نظیر پشیمانی انباردار و یا فراموش کردن کیسه و غیره نیز متحمل است.
ماده ۱۲۴ ق.م.ا. مصوب ۸/۵/۱۳۷۰ مقرر می دارد: ((هر کس قصد ارتکاب جرمی کند و شروع به اجرای آن نماید لکن جرم منظور واقع نشود چنانچه اقدامات انجام گرفته جرم باشد محکوم به مجازات همان جرم می شود.

• • پست الکترونیک

• • کنفرانسهای تصویری

• • پایگاههای داده اشتراکی

• • تهیه نرم‏افزارهای عمومی

در اینجا ارتباطات میان بخش‏های دولتی به صورت الکترونیکی انجام می‏گیرد و نیازمند ایجاد یک نظام جامع، به هم پیوسته و یکپارچه بین دستگاه‏های دولتی است. این نوع تعاملات دولت الکترونیکی به دلیل محرمانه بودن آن بیشتر بر روی شبکه‏های خصوصی با ضریب امنیت بالا و یا بر روی شبکه‏های خصوصی مجازی۴ اینترنتی انجام می‏گیرد. چنانکه نیازهای این مؤلفه به درستی شناسایی و استقرار شو ، دولت‏ها را در رسیدن به ویژگیهای مورد نیاز یک حکومت خوب کمک خواهد کرد.
خدمات G2G در سطح خارجی شامل داد و ستدهای بین دولتها می‏باشد و می‏تواند به عنوان وسیله‏ای جهت توسعه روابط بین‏المللی و دیپلماسی به کار رود.
تدارک دیدن بخشهای دولتی یا همکاریها و ارتباطات آژانسها به صورت برخط در یک فراپایگاه داده از دولت برای ایجاد بازدهی موثر، هدف این نوع تعامل است.
دولت با شهروندان (G2C)
این نوع تعامل همانطور که از نام آن پیداست شامل روابط برقرار شده از جانب دولت الکترونیک با شهروندان یک جامعه است. هدف کلی از این تعامل فراهم نمودن حرکتی سریع برای ایجاد خدمات عمومی برخط به ویژه از طریق خدمات‏رسانی الکترونیکی برای عرضه اطلاعات و ایجاد ارتباطات است [سند توسعه دولت الکترونیکی، ص ۴۷].
موراد زیر نمونه‏هایی از خدمات دولت الکترونیک برای شهروندان هستند:

• • پرداخت مالیات

• • شرکت در حراجی‏ها

• • شغل یابی

• • شرکت در انتخابات

• • خدمات ثبتی (صدور گذرنامه، ثبت تغییرات آدرس، صدور شناسنامه، ثبت ازدواج و فوت، درخواست تابعیت، ثبت تولد)

• • دسترسی به اطلاعات گوناگون (آب و هوا، اخبار، قوانین دولتی، مکان‏یابی, جستجوی کدپستی)

• • سرگرمیها, تفریح و گردشگری

۲-۵-۶- کسب و کار الکترونیک

منظور از حوزه کسب و کار، کلیه حوزه‌ها و عرصه‌های مختلف غیردولتی است که در آنها بر مبنای داد و ستد، درآمد حاصل می‌شود. در این حالت بر اساس تعاملات مختلف بین افراد (حقیقی یا حقوقی) درآمد حاصل شده و در واقع فعالیتی اقتصادی شکل می‌گیرد. این حوزه کلیه فعالیت‌های تجاری، بازرگانی، تولیدی و خدماتی را شامل می‌گردد.
امروزه حوزه کسب و کار نیز از تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی تأثیرات فراوانی پذیرفته و دگرگون شده است. کسب و کار الکترونیکی در واقع حاصل این دگرگونی‌ها و تغییرات است. تأثیرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر حوزه کسب و کار از دیدگاه‌های مختلفی مانند موارد زیر قابل بررسی است. [Miller, 2003, p8]:

• • 
    
    

    • • فرآیند بازاریابی

     

    • • فرآیند ساخت و تولید

     

    • • فرآیندهای ارائه خدمات

     

    • • سازماندهی و مدیریت نیروی انسانی

     

    • • زیرساخت‌ها، ابزارها و تجهیزات

     

     

همانند دولت الکترونیکی، کسب و کار الکترونیکی را نیز می‌توان با گرافی غیر متصل از سازمان‌های الکترونیکی تجاری مدل کرد (شکل ۴). در این گراف، گره‌ها را سازمان‌های الکترونیکی تجاری می‌نامند. این واژه از اصطلاح commercial organization گرفته شده و موجودیت‌های حقوقی را شامل می‌گردد که در حوزه کسب و کار فعالیت می‌کنند. همانند دولت الکترونیکی، هسته حوزه کسب و کار الکترونیکی نیز سازمان الکترونیکی است.
سازمان الکترونیکی تجاری نیز همانند دولت الکترونیک دارای تعاملات مختلفی است. که عبارتند از:

• • تعاملات کسب و کار- مردم

• • تعاملات کسب و کار- کسب و کار

• • تعاملات کسب و کار- دولت

• • تعاملات کسب و کار- کارمندان

شکل ۴: مدل مفهومی کسب و کار الکترونیکی
]طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات استان همدان، ۱۳۸۴، ص ۱۵۲[

۲-۶- شهر الکترونیک

اکنون پس از بررسی و کنکاش در مفهوم دولت الکترونیک می‏توان یک قدم به جلو نهاده و کاربردهای عملی دولت الکترونیک را در یک شهر مورد بررسی قرار داد. در واقع می‏توان گفت که مفهوم شهر الکترونیک چیزی جدا و منفک از مفهوم دولت الکترونیک نمی‏باشد و در واقع شهر الکترونیک در طول دولت الکترونیک قرار می‏گیرد. یعنی شهر الکترونیک زاییده و حاصل پیاده‏سازی دولت الکترونیک و در راستای آن است. شایان ذکر است که در منابع و مراجع علمی موجود و در تجارب جهانی اصطلاح “شهر الکترونیک” اصطلاح آشنایی نمی‏باشد, و این بدین مفهوم است که مفهوم شهر الکترونیک در واقع در درون دولت الکترونیک نهفته می‏باشد.

۲-۶-۱- مفهوم شهر الکترونیک

به منظور آشنایی با مفهوم شهر الکترونیک، در ادامه به ارائه برخی تعاریف موجود در مورد شهر الکترونیک می‌پردازیم.
شهر الکترونیک عبارت است از امکان دستر‌سی الکترونیکی شهروندان به کلیه ادارت، اماکن درون‏شهری و دستیابی به اطلاعات مختلف مورد نیاز به صورت شبانه‏روزی، هفت روز هفته، به شیوه‌ای با ثبات، قابل اطمینان، امن و محرمانه. [جلالی، ۱۳۸۳، ص ۴۷]
شهر الکترونیک شهری است که در آن بر روی فرصت‌های خلق شده توسط فناوری اطلاعات و ارتباطات، به منظور افزایش موفقیت و اثرگذاری بیشتر سرمایه‌گذاری شده است. [Odendaal, 2003, p3]

یزد

۴۷/۵۰۱

۱۰۲۰

۲۰۳۴

۱۰۰۰

جیرفت وکهنوج

۰۴/۱۴۹۶

۵۹۷۲۸

۳۹۹۲۴

۵۲۸۹۹

جمع کل کشور

۲-۴- اهمیت غذایی و دارویی زیتون
زیتون یکی از قدیمی­ترین درختان میوه و منبع اصلی روغن خوراکی در حوزه مدیترانه برای هزاران سال بوده است. امروزه با پیشرفت علم و مشخص شدن خواص غذایی و درمانی زیتون و روغن آن، گرایش به مصرف آن افزایش چشمگیری داشته است،. زیتون یکی از میوه‌های مغذی و با ارزش در دنیاست. ۱۰۰ گرم زیتون به طور متوسط دارای ۲۲۴ کالری انرژی، ۶۰ گرم آب، ۲۰ گرم چربی، ۱ گرم پرتئین، ۱۲۲ میلی گرم کلسیم و ۳/۰ گرم سایر املاح می باشد.

زیتون رسیده در حدود ۳۰ درصد روغن دارد.این روغن مخلوطی از اولئیک اسید ، لینولنیک اسید و پالمیتیک اسید می باشد. روغن زیتون دارای اسیدهای چرب غیر اشباع مونوو آنتی اکسیدان می باشد که باعث طول عمر و کاهش بیماری های مرتبط با مصرف روغن های اشباع می شود.و مانع آسیب رساندن رادیکال‌های آزاد حاصل از چربی‌ها و روغن‌ها به سیستم‌ قلبی و عروقی می ‌شود. برگ های درخت زیتون برای مبارزه با تب و دیگر بیماری ها مانند مالاریا استفاده شده است (وینسون، بناونت و همکاران، ۲۰۰۰). فعالیت ضد ویروسی برگهای زیتون در برابر عفونت اچ آی وی و جلوگیری از ریپلیکاسیون ویروس نیز تائید شده است. تحقیقات جدید نشان داده است که اولئورپین موجود دربرگ زیتون دارای خواص کاهش دهندگی کلسترول و قند خون است .(رومانی و همکاران ۱۹۹۹). زیتون دارای سدیم، ویتامین A وE و آهن می باشد و مصرف مداوم آن سبب افزایش سیستم ایمنی بدن و کاهش روند پیری و استحکام مو و استخوان ها می شود.
۲-۵- اکولوژی زیتون
درختان زیتون معمولاً در محیط­هایی با شرایط آب و هوایی مدیترانه­ای رشد می­ کنند. چنین شرایطی در ۳۰ و ۴۵ درجه شمال و جنوب عرض جغرافیایی یافت می­ شود. مشخصات این نوع شرایط اقلیمی عبارت است از زمستان­های کوتاه و ملایم، باران فراوان در بهار، پاییز نسبتاً مرطوب و تابستان گرم و خشک همراه با تابش زیاد نور خورشید (مقصودی، ۱۳۸۷). البته زیتون می ­تواند آب و هوای نیمه سرد را هم تا حدودی تحمل کند، به شرط آن­که متوسط درجه حرارت در زمستان از ۷- درجه سانتی ­گراد پایین­تر نرود. زیتون حداقل ۶ ماه از سال به متوسط دمای ۲۱ تا ۲۵ درجه سانتی ­گراد نیاز دارد و گرما را تا ۵۰ درجه بالای صفر تحمل می­ کند. برای رفع رکود، گل­انگیزی و تولید محصول اقتصادی از ۲۰۰ تا ۱۴۰۰ ساعت دمای کمتر از ۹ درجه سانتی ­گراد در فصل خواب یا سرد سال نیاز دارد (صادقی، ۱۳۸۹). زمین­های کم شیب با عمق خاک مناسب به همراه قابلیت نفوذ و ظرفیت نگهداری آب مناسب جهت احداث باغ زیتون بسیار مناسب­اند (محمدی و وکیلی، ۱۳۸۵).
۲-۶- تغذیه زیتون :
زیتون گیاهی است که با خاک‌های مختلف سازگاری داشته و در مقایسه با بیشتر درختان میوه تحمل بیشتری نسبت به میزان بالای نمک موجود در خاک و نیز خاک‌های با درجه حاصلخیزی کم دارد. برای باروری بهتر درختان زیتون، باید درختان در خاک‌های عمیق، با تهویه و زهکشی خوب کشت شوند. در خاک‌های سنگین، درختان زیتون رشد خوبی نخواهند داشت. خاک‌های آهکی برای کاشت زیتون ترجیح داده می‌شوند. بهترین محدوده pH بین ۲/۶ تا ۸ می‌باشد. در هدایت الکتریکی زیر ۷/۲ دسی‌زیمنس بر متر کاهش محصول دیده نمی‌شود ولی بالاتر از آن میزان محصول تحت تأثیر قرار می‌گیرد. میزان مواد آلی خاک نیز بایستی بیشتر از ۲درصد باشد. زیتون درختی است که با شرایط مختلف خاکی سازگار است (طاهری و ملکوتی، ۱۳۷۹، سویرجین و همکاران، ۲۰۰۲). زیتون گیاهی است که قادر به رشد و نمو و تولید محصول در خاک‌های کم و بیش شور می‌باشد و نیز می‌تواند با آب‌های شور که دیگر محصولات نمی توانند آبیاری شوند، آبیاری شود (سویرجین و همکاران، ۲۰۰۲). زیتون نسبت به کمبود نیتروژن، پتاسیم، روی و بور بسیار حساس بوده و مصرف بهینه کودهای حاوی این چهار عنصر، به همراه سایر کودها بسیار با اهمیت می‌باشد. کلسیم، منیزیم و گوگرد نیز به نحوی در افزایش تولید زیتون مؤثرند. لذا لازم است در برنامه کود دهی و تغذیه درختان به این عناصر توجه کافی صورت گیرد. البته این بدان معنی نیست که کمبود سایر عناصر اتفاق نمی‌افتد، بلکه در کنار برنامه کود دهی فوق، باید سالانه با تجزیه برگی نیاز درخت به سایر عناصر تشخیص داده شده و نسبت به تأمین آنها اقدام شود (طاهری، ۱۳۸۶؛طاهری و ملکوتی، ۱۳۷۹).
قابلیت جابجایی بر(B ) در آوند های آبکش گیاهان کم است. چندین دیدگاه این فرضیه را تایید می کند. علامت کمبود بر در گیاهان جوان در حال رشد مشاهده می شود. غلظت بر در آوند های آبکش کم بوده و اگر بصورت مصنوعی به گیاه داده شود غلظت آن در آوند های آبکش تغییر می کند. ( زینانلو،۱۳۷۹). همچنین اورتلی وریچاردسون (۱۹۷۰) گزارش نمودند که عنصر بر بدلیل داشتن حرکت چرخشی بین آوند های چوب و آبکش برگ نمی تواند از برگ بالغ خارج شود. گزارشهای زیادی وجود دارد که نقش اساسی بر در گلدهی را تایید می کند. ممکن است بر (B) در تشکیل جوانه های گل ، تولید دانه گرده و رویش لوله گرده ضروری باشد. وودبریچ و همکاران (۱۹۷۱) دریافتند که در درختان گلابی، سیب و گیلاس قبل از شکوفایی، جوانه ها به سرعت مقدار زیادی برجذب می کنند.کاربرد بر به صورت محلول پاشی موجب افزایش غلظت آن در جوانه ها و افزایش محصول در انگور ( زینانلو،۱۳۷۹)، آلو (زینانلو،۱۳۷۹) در برگ و میوه زیتون می شود. ( طاهری و طلائی، ۱۳۷۸ ). نیاز های زود گذر درختان به بر در هنگام تشکیل میوه را می توان با محلول پاشی تامین کرد.
(چاپلین و همکاران، ۱۹۷۷). زیتون نیز از درختانی است که گلهای آن بر روی شاخه های یکساله تشکیل می شود و تمایز اندامهای گل در زمستان و شکوفایی گلها در اردیبهشت ماه است. (هارتمن و همکاران (۱۹۶۶ ) گزارش نمود که درختان زیتون نیاز به مقدار زیادی بر دارند. (دلگاد و همکاران، ۱۹۹۴) تغییرات بر را در برگ و میوه زیتون بررسی و گزارش نمودند که، برگهای جوان غلظت بالائی از بر را در درختان بارور و نابارور نشان می دهند. هر چند غلظت بر در برگهای جوان درختان نابارور کمتر از برگهای درختان بارور می باشد. غلظت بر در برگهای جوان درختان بارور به شدت در زمان شکوفائی گلها کاهش می یابد، این کاهش در برگهای بالغ مشاهده نمی شود. کاهش بر در برگهای درختان بارور و نابارور در یک دامنه محدود صورت می گیرد. الگوی تغییرات فصلی بر در برگهای درختان بارور و نابارور همسان بود. کاربرد بر به صورت محلول پاشی در درختان بارور باعث افزایش غلظت آن در قسمتهای مختلف گیاه می شود. سه روز پس از کاربرد بر غلظت آن در برگهای تیمار شده سه برابر برگهای تیمار نشده می شود، ولی به تدریج از مقدار آن در برگها کاسته و پس از ۵۰ روز برابر برگهای تیمار نشده می گردد.مقدار بر در پوست شاخه ها در طول دوره بررسی ثابت بوده و بیشترین مقدار بر به ترتیب با ۵۲ و ۳۰ میلی گرم در کیلوگرم مده خشک در زمان گلدهی و ریزش میوه است. بنابراین بر در برگهای جوان می تواند به خارج از برگ جریان یابد و این زمانی روی می دهد که گلها و میوه ها به عنوان جذب کننده برای بر باشند. هارتمن و همکاران ( ۱۹۶۶ ) بر را مهمترین عنصر در تشکیل گل و میوه گزارش کرده و مقدار لازم بر برای گلدهی را ۱۵ پی پی ام بیان کرده اند.
فرگا و همکاران (۱۹۹۵ ) گزارش نمودند، مصرف N,P,K به صورت محلول پاشی بر روی رقم لچینو یکماه قبل از شکوفائی موجب افزایش تشکیل میوه شده ولی گلها با مادگی غیر طبیعی افزایش می یابد. اما منابع دیگر بیان داشته اند که مصرف کود های شیمیایی به ویژه ازته در افزایش طول عمر کیسه جنینی و افزایش طول عمر گل موثر است. زیاد بود ازت سبب تاخیر در گلدهی می شود. تغذیه برگی لچینو سبب کاهش ریزش میوه بعلت تقلیل رقابت بین میوه ها و سایر نقاط رشد در زمان سخت شدن می شود (رالو و همکاران، ۱۹۸۱). رقابت بین میوه و نقاط رشد و تاثیر آن روی ریزش میوه با کاهش میزان ازت موجود در برگها از زمان تشکیل میوه تا سخت شدن هسته تسریع می گردد (فهمی ۱۹۵۸، فهمی و نصراله ۱۹۵۹). مارسلو و جوردائو (۱۹۹۴) با کاربرد کود های حاوی ازت و پتاس هیچ تغییری در فاکتور های کیفی میوه مشاهده ننمودند. آنها علت عدم تاثیر را پایین بودن غلظت روی در برگهای زیتون (۱ پی پی ام ) گزارش کردند. اما جوردائو و همکاران (۱۹۹۴) گزارش نمودند که مصرف ازت به صورت مصرف خاکی باعث افزایش آن در برگ در سالهای بارور و نابارور شده است. اما در سال بارور مقدار پتاسیم کاهش نشان داده است. در سال های بارور مقدار N,P,K برگ در فصل رشد در حد بالائی بوده ولی مقدار کلسیم و منیزیم در سال بارور درمقایسه با سال نابارور دارای تغییرات فصلی بوده است.آنتاگونیسم بین کلسیم و پتاسیم عامل اصلی جذب زیاد کلسیم در برگهای درختان بارور در مقایسه با درختان غیر بارور می باشد. بطوریکه مقدار پتاسیم شدیداً در سال بارور توسط میوه ها جذب شده و کاهش آن در برگ منجر به افزایش کلسیم برگ می شود.از عواملی که سبب تغییرات فصلی در مقدار منیزیم برگ درختان بارور در مقایسه با نابارور می شود، این است که در درختان بارور برگها به مراتب پیرترهستند. گارسیا و همکاران ( ۱۹۹۴) گزارش نمودند که نوع کود ازته و غلظت آن دارای تاثیر زیاد در ترکیبات ازته گیاه زیتون می باشد. با مصرف KNO3 موجب افزایش پتاسیم و بهبود جذب بعضی از کاتیونها از جمله کلسیم و منیزیم در گیاهچه های رشد یافته در شرایط درون شیشه شده، ولی کاربرد آمونیوم سولفات موجب کاهش پتاسیم در بافتها گردیده است. پریکا و همکاران ( ۱۹۹۴ ) در مطالعه مصرف تابستانه نیتروژن و پتاسیم بر روی ترکیب عناصر برگ زیتون دریافتند که آمونیوم نیترات به مقدار ۵/۰ کیلوگرم برای هر درخت در اوایل تیر ماه به صورت مصرف خاکی و محلول پاشی اوره ۲% در ۴ نوبت از تیر ماه تا مرداد ماه موجب افزایش ازت برگها می شود. این افزایش تا هشت ماه بعد از مصرف ثابت باقی می ماند. کاربرد توام پتاسیم نیترات با آمونیوم نیترات در افزایش ازت برگ موثر می باشد. استفاده از اوره موجب افزایش پتاسیم و بر در برگها شده اما کلسیم و منیزیم کاهش می یابد. با محلول پاشی پتاسیم مقدار فسفر و ازت برگ نیز افزای حاصل می کند. آندرولاکیس ( ۱۹۸۷ ) گزارش نموده مقدار N,K برگ زیتون در طول تابستان کاهش پیدا می کند. مصرف پتاسیم و ازت در اوایل تابستان مانع از چنین کاهشی در برگها می شود. یکی از علل اصلی کاهش عناصر برگ زیتون در تابستان رشد سریع اندامهای گیاه است. چنین کاهشی را می توان در مورد اغلب عناصر برگ زیتون در اواخر پاییز یا اوایل زمستان دید. گاوالاس ( ۱۹۷۸ ) گزارش نموده که مقدار پتاسیم به صورت تدریجی در برگ کاهش پیدا می کند. سانچز رایا (۱۹۷۹ ) کاهش پتاسیم برگ زیتون را با افزایش پتاسیم میوه مرتبط دانسته است.
۲-۷- گلدهی
۲-۷-۱- گل انگیزی
گل انگیزی دز زیتون بستگی به شرایط محیطی و درونی گیاه دارد. زیتون اصولاً یک گیاه سال آور می باشد. در بعضی از موارد حتی اگر گلدهی بعد از یک دوره باردهی زیاد روی دهد، در این حالت تشکیل میوه بسیار کم خواهد بود.در بعضی از باغات عملاً تمامی گلهای تولید شده ناقص خواهد بود و این مسئله به دلیل سقط مادگی در طول دوره تشکیل گل می باشد.(لاوی، ۱۹۸۵). امروزه با بهره گرفتن از تکنیک‌های پیچیده میکروسکوپی و هییتو شیمیایی نشان داده‌اند که مراحل فیزیولوژی که قسمتی به گلدهی می‌گردد در تابستان قبل شروع می‌شود و جوانه رویشی موجود در محور هر برگ شروع به تغییرات نموی می‌کند که نتیجه آن یک شاخه ده رویشی و یا یک گل آذین حاوی گل‌هاست. بر اساس این امکانات مطالعات انگیزش جوانه گل در زیتون همانند درختان خزان‌دار نظیر سیب و سایر درختان معتدله در زمان سخت شدن آندوکاپ انجام می‌شود و از بین بردن بذور قبل از سخت‌شدن اندوکاپ تشکیل میوه را افزایش می‌دهد. در گیاهان برگها مسئول تحریک گل انگیزی است. حذف برگها قبل از دوره گل انگیزی منجر به تاخیردر تشکیل جوانه های گل می شود. مطالعات انجام شده با بهره گرفتن از روش حذف برگ نشان داده اند که القای گلدهی در زیتون اواسط بهمن ماه روی می دهد (هاکت، ۱۹۶۳). آزمایش حذف برگ همراه با حلقه برداری نشان داده علائم القائی می تواند در داخل شاخه انتقال یابد. وقتی اثر القائی شرایط محیطی مورد بررسی قرار گرفت، مستقل بودن هر شاخه را مشخص نمود( لاوی، ۱۹۸۵).
استوت و مارتین (۱۹۸۶) گزارش نمود که با از بین بردن دانه قبل از سخت شدن درون بر، تشکیل گل در شاخه های مورد تیمار را نسبت به شاهد تقویت می نماید. ناوارو و همکاران (۱۹۹۰) ماه جولای (۱۰-۷ هفته بعد از تمام گل)، زمان سخت شدن هسته زیتون را مرحله حساس برای گل انگیزی گزارش نموده اند.
۲-۷-۲- اثر دوره نوری و شدت نور:
لاوی (۱۹۸۵) گزارش نمود دوره نوری در گل انگیزی زیتون تاثیر ندارد. بطوریکه در جوانه هایی که در شرایط روز بلند و روز کوتاه نگهداری شده بودندو سایر عوامل القائی در حد مطلوب قرار داشت نتیجه هر دو تیمار یکسان بود. در حالیکه شدت نور در گل انگیزی تاثیر بسزایی دارد. شاخه های رشد یافته در محیط سایه و یا در داخل تاج درخت کمتر تولید گل می کنند.علت آن کمبود کربوهیدرات در جوانه های موجود بر روی شاخه های رشد یافته در محیط سایه است.اصولاً کربوهیدرات زیاد در شاخه ها با گل انگیزی و تمایز گل همبستگی دارد. هاکت و هارتمن (۱۹۶۳) مشخص نمودند که با قرار دادن برگ شاخه های زیتون در تاریکی در مرحله القاء گل موجب جلوگیزی کامل از گل انگیزی درجوانه های جانبی برگهای مورد تیمار می شود.
۲-۷-۳- اثر دما:
دما مهمترین عامل محیطی موثر در گلدهی زیتون است.هارتمن (۱۹۵۳) گزارش نموده است که سرمای زمستانه برای تشکیل گل در زیتون ضروری است. حذف سرمای زمستانه و رویش گیاه زیتون در شرایط هوای گرم گلخانه از گلدهی کاملاً جلوگیری می نماید. بنابراین نیاز سرمایی زیتون می تواند یک نوع بهاره شدن تلقی شود. در مطالعات اولیه نیاز سرمایی بعضی از ارقام بین ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ ساعت تعیین شده، ولی این مقدار به نظر می رسد بیشتر از نیاز سرمایی لازم برای مناطق اصلی پرورش در نواحی مدیترانه باشد.در مطالعات بعدی مشخص گردیده که حداکثر گل انگیزی زمانی روی می دهد که دما به تدریج از ۴-۲ به ۱۹-۵ درجه برسد.علاوه بر این در بعضی از ارقام دمای ثابت ۱۳ درجه می تواند موجب گل انگیزی شود. اما در تیماری که گیاهان زیتون در معرض دمای ثابت ۵/۷ درجه قرار داشت کاملاً از تشکیل گل جلوگیری شد. (بدرو هارتمن، ۱۹۷۱). در زیتون تاثیر دما بر گل انگیزی بصورت مکانی بوده، به عبارت دیگر بخشهای مختلف هر درخت در مقابل اثر القائی دما بصورت مسقل عمل می کنند. دمای بالای ۲۰ درجه به مدت ۲ تا۳ هفته اثر بهاره شدن قبلی را خنثی می کند، ولی القای دمائی انجام یافته در بهمن ماه غیر قابل برگشت می باشد. وقتی شرایط گل انگیزی با وقوع یک دوره گرما قطع شود، ممکن است معکوس شدن پدیده القا ئی روی دهد.تخت چنین شرایطی تمامی جوانه های موجود بر روی شاخه ها به جوانه های رویشی تبدیل می شوند. حتی اگر هیچ گلدهی هم روی ندهد در شرایط عادی ۳ الی ۵ درصد از جوانه تبدیل به حالت رویشی می شوند.
ناوارو و همکاران (۱۹۹۰) گزارش نمودند که گل انگیزی در زیتون قبل از شروع دوره رکود انجام می شود. بنابراین وابسته به دما نمی باشد. اگر  درجه  حرارت  هوا  در  دوره  استراحت  و خواب  درخت  بتدریج  پایین  برود  و حتی  به منهای  ۱۳  درجه سانتیگراد  برسد  خسارت  وارده  چندان  قابل  توجه  نخواهد  بود  ولی  اگر  حرارت  بلافاصله  و  ناگهانی  سقوط کند  کشنده  خواهد بود  . در حالیکه  درخت زیتون  در مقابل  حرارتهای  بالا در تابستان  بسیار  مقاوم  و پر تحمل  می باشد  . ( به  شرطی  که دوره های  آبیاری  آن  منظم  و کافی  باشد  )  و این  به آن  علت  است  که ریشه های  عمودی  درخت  زیتون  در مناطق  خشک  برای  دسترسی  به‌آبهاری   تحت  الارضی  ، ناچار  تا عمق  زیادی  در زمین  فرو   می روند  و در نتیجه  مقاومت  درخت  را در مقابل   گرمای  ۴۰ درجه  سانتیگراد  به بالا  افزایش  می دهند. بعلاوه  وجود  برگ  با قشر  ضخیمی  از  کوتیکول که روی  آن  را پوشانیده است  درخت زیتون  را در   مقابل  گرمای  هوا و وزش بادها نیز  پرطاقت  و پر تحمل  می سازد  بطوریکه  در کشور مان  زادگاه  اصلی  زیتون  (رودبار)  نیز  چنین  شرایطی  دارد . اصولا“ درخت  زیتون  در  حرارت  ۱۰ تا ۱۲  درجه  سانتیگراد  بیدار  می شود  رشد  اندام  گیاهی  آن در  ۱۵  درجه  ،      شکوفه های  آن در ۱۸ تا ۱۹ درجه  و تلقیح  گل ها  در حرارت  ۲۱-۲۲  درجه سانتیگراد  صورت    می گیرد  و گیاه  در این  شرایط  وارد  فعالیت   حیاتی  میگردد  بطوریکه  مجموع  درجه  حرارت  مثبت  ( درجه  روز ) از آغاز  بیداری  بهاره  تا  برداشت  محصول  زیتون  جمعا“ به  ۵۳۰۰ درجه  روز  می رسد . نیاز  حرارت  منفی ، در طول  دوره  استراحت  نباتی  ، یعنی  از  آبان  تا بهمن  ماه  حدود  ۴۰۰  ساعت  است  که معادل  با حرارت   مساوی  یا  پایین تر  از  ۹+  درجه  سانتیگراد  می شود  . بطور  کلی  در طول  دوره  فعالیت  حیاتی ،  متوسط  درجه  حرارت  لازم ،  در درخت  زیتون  ، برای  ادامه  رشد  گیاهی  بین  ۱۲  تا ۲۲  درجه  سانتیگراد  می باشد  . درخت  زیتون  حرارت  اندام  خود  را  با بستن  منافذ  گیاهی  در گرمای  بالاتر  از  ۳۵  درجه تنظیم  میکند  و وارد  دوره  رکود  یا توقف  رشد  گیاهی  می شود .(جدول شماره ۲-۳)
جدول شماره ۲-۳  معیارهای  حرارتی  در درخت  زیتون

مراحل  رشد  نباتی

درجه  حرارت  سانتیگراد

دوره  استراحت  زمستانه  ( خطر  سرما )

۱۰- تا ۱۲-

بیداری   بهاره ( خطر  سرما )

۵- تا ۷-

عملکرد فرایند
عملکرد کارکنان
فرهنگ بهبود
۲-۵- بخش دوم(پیشینه تحقیق)
۲-۵-۱- پیشینه تحقیق در مورد EFQM
در این قسمت در ابتدا به تحقیقات و پیشینه بررسی ها و تحقیقاتی که در زمینه خود EFQM صورت گرفته اشاره می شود و سپس به تحقیقاتی که به بررسی و یا ادغام معیارهای مدل تعالی EFQM با دیگر ابزارهای مدیریتی پرداخته و یا حتی به بررسی روابط علّی و اهمیت هریک از معیارهای ۹ گانه مدل تعالی EFQM پرداخته اند اشاره می شود.
پژوهش ها در زمینه EFQM به سال ۱۹۵۰ باز می گردد. زمانیکه مؤسسه JUSE آقای دکتر ادوارد دمینگ را برای انجام سخنرانی های مختلف در زمینه کیفیت به ژاپن دعوت نمود. در سال ۱۹۵۱ این مؤسسه به پاس خدمات دکتر دمینگ جایزه ای به نام ایشان بنیان نهاد که همچنان ادامه دارد. این مدل نگرش جدید در بحث کیفیت ایجاد کرد و عنوان کرد که برای تولید محصولات و خدمات با کیفیت نیاز به هماهنگی همه جانبه ها در سطح سازمان داریم . این نگرش منجر به شکل گیری کنترل کیفیت فراگیر در دهه ۶۰ میلادی گردید ( نجمی و حسینی، ۱۳۸۹). در اواخر دهه ۱۹۸۰ که اقتصاد اروپا در معرض تهدید بازارهای خاور دور به ویژه ژاپن قرار داشت، انجمنی از مدیران عامل ۱۴ سازمان پیشرو در اروپا گرد هم آمدند تا راه خروج از بحران و سردمداری آینده را بیابند. مشورت این گروه و عزم گروهی آنان به تأسیس بنیاد غیر وابسته کیفیت انجامید.بنگاهی که وظیفه آن افزایش آگاهی ها و ارائه دوره های مدیریت، شناسایی دستاوردها و تشویق و انگیزش راهیان مسیر توسعه و تعالی است. بدین ترتیب در سال ۱۹۸۹EFQM تأسیس و به تصویب کمیسیون اروپا رسید (گرامی و نور علیزاد، ۱۳۸۸).

مدل تعالی EFQM از ابتدای سال ۱۹۹۲ به عنوان چارچوبی برای ارزیابی بکارگیری جوایز تعالی اروپایی و ملی به کارگرفته شده و به شرکت های رو به تعالی تعلق یافت. این مدل یکی از پر استفاده ترین چارچوب های سازمانی در اروپا است که به عنوان پایه و اساسی برای بیشتر جوایز ملی و منطقه ای مثل جایزه تعالی اروپایی قرارگرفته است(۲۰۱۰Lay Hill Solution,). از آن پس این الگو به طور مستمر بازبینی و رفع نقص گردیده تا بتواند به طور خاص منعکس کننده فرضیاتی باشد که قبلاً در عمل به اثبات رسیده است. نتیجه آن که، این الگو بر تعالی سازمان متمرکز است و ناگزیر همه جنبه های مدیریت یک سازمان را شامل می شود بنابراین این سازمان ها در گوشه و کنار جهان سعی در دستیابی به استانداردهای EFQM دارند و تحقیقات بسیاری در این زمینه صورت گرفته است( گرامی و نورعلیزاد،۱۳۸۸).
۲-۵-۲- مرور اجمالی بر تحقیقات انجام گرفته در ایران
در سال (۱۳۹۰) عبدالهی در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به راهنمایی اصغری زاده(دانشیار دانشگاه تهران) به بررسی روابط بین معیارهای توانمند ساز و نتایج در مدل تعالی سازمانی EFQM و معیارهای بهره وری با بهره گرفتن از روش همبستگی متعارف در شرکت های برق منطقه ای( توانیر) پرداختند که به این نتایج نایل آمدند:
نتایج در شرکت های برق منطقه ای بین حوزه های توانمندسازها و حوزه های نتایج در مدل تعالی EFQM و همچنین بین حوزه توانمندسازها در مدل تعالی EFQM و مجموعه شاخص های بهره وری رابطه معنی دار مثبت وجود دارد. بعلاوه در شرکت های برق منطقه ای بین حوزه های نتایج در مدل تعالی EFQM و مجموعه شاخص های بهره وری رابطه معنی دار مثبتی وجود دارد. همچنین نتایج ضریب همبستگی نشان می دهد که در این شرکت ها بین معیارهای حوزه توانمند سازها و معیارهای حوزه نتایج در مدل تعالی EFQM و شاخص های مجموعه بهره وری همبستگی مثبت وجود دارد. نتایج ارتباطات معیارهای توانمندساز و معیارهای نتایج در مدل تعالی EFQM با نتایج تحقیقات گذشته بولیوسر و دیگران(۲۰۰۵) و اسکیلدسن و همکاران(۲۰۰۰) هماهنگی دارد.
در پژوهشی دیگر که توسط شاهرودی و همکاران در سال ۱۳۹۰ انجام گرفت به بررسی روابط علت و معلولی بین زیر معیار در مدل کسب و کار EFQM (با تأکید بر منابع انسانی) در صنایع اتومبیل سازی ایران پرداخته شد که در آن از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل برای تجزیه و تحلیل اطلاعات بهره جستند، که جامعه آماری تحقیق را شرکت های سازنده خودرو، شرکت های بزرگ بیمه قطعات، شرکت های تولید کننده قطعات، شرکت های خدمات مهندسی و شرکت های تجاری که همگی آنها سازندگان زنجیره ارزش صنعت خودرو هستند تشکیل داند و از آنجا که صنعت خودروی ایران یک صنعت تابعی است نقش و اهمیت منابع انسانی در آنها بسیار حیاتی است و در این تحقیق به این نتیجه رسیدند که منابع انسانی عامل بسیار حیاتی و مؤثر در فعالیت های شرکت ها و صنعت خودروی ایران است و برای بهبود نتایج کلیدی عملیات مسیر علت و معلولی باید در مدل تعالی کسب و کار EFQM شناخته شوند.
در پژوهشی توسط رضا شرطان به راهنمایی دکتر اکبر عالم تبریز در سال ۱۳۸۸، بررسی تأثیر اجرای مدل EFQM در عملکرد صنعت برق کشور مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این پژوهش تأثیر بکارگیری مدل EFQM در کل زیر معیارهای توانمند ساز و نتایج بوده است. در این پژوهش به این نتیجه نایل شدند که بکارگیری مدلEFQM در کل حوزه توانمند سازها و کل حوزه نتایج مؤثر واقع گردیده و از رشد قابل قبولی برخوردار است( شرطان،۱۳۸۸).
در تحقیقی که توسط محمد دهقانی و همکاران در سال ۱۳۸۷ انجام شد به تحلیل مدل تعالی EFQM با بهره گرفتن از سیستم های دینامیکی پرداخته شد تا بتواند از بین سیاست های قابل اجرا در سازمان ها بهترین سیاست را انتخاب کند.که در نهایت در این پژوهش از مدلی استفاده شد که روابط بین شاخص های موجود در بخش نتایج و توانمندسازها را نشان می داد. لذا در مدل ارائه شده، سعی شد تا تأثیر عوامل توانمندساز بر روی نتایج با بهره گرفتن از مدل سیستم های دینامیکی نشان داده شده و در نهایت با بهره گرفتن از نرم افزار روند تغییرات به ازای مقادیر مختلف بدست آورده و تجزیه و تحلیل شود.
شاهرودی و دیگران در سال (۱۳۸۶)، در مرکز مطالعات و برنامه ریزی استراتژیک گروه سایپا پیرامون تجزیه و تحلیل روابط علت و معلولی میان معیارهای توانمند ساز و نتایج در مدل تعالی EFQM تحقیقی را انجام دادند که به نتایج ذیل نایل آمد:
حرکت شرکت­ها به سمت تعالی مستلزم آگاهی و شناخت آنها از تاثیر معیارها بر یکدیگر و تجزیه­و­تحلیل روابط علت و معلولی میان معیارهای توانمندساز و نتایج است. مدل تعالی سازمانی EFQM این­گونه تعاملات را به صورت شفاف نشان نمی­دهد بنابراین شرکت­ها پس از خودارزیابی و شناسایی نقاط قابل­بهبود قادر به تجزیه و تحلیل دقیق تاثیر این پروژه­ ها بر معیارها نیستند. شناخت روابط منطقی میان عناصر مدل، این امکان را فراهم می ­آورد تا هنگام هدف­گذاری و طرح­ریزی آینده مسیر تعالی، شرکت­ها بهتر بتوانند تاثیر پروژه­ ها را بر معیارهای مدل تحلیل و از ابزارهای مناسب برای بهبود استفاده کنند لذا پیش از تعریف هر پرژوه بهبود، باید با بهره گرفتن از مدل روابط علت و معلولی پیشنهادی، تاثیر این پروژه بر سایر مدل­ها بررسی شود. مدل پیشنهادی نشان می­دهد که شرکت­ها به­ طور کلی از دو کانال می­توانند نتایج کلیدی عملکرد را تحت تاثیر قرار دهند: یکی مباحث مربوط به کارکنان و دیگری فرایندها و سیستم­های سازمانی.
حمیدزاده و همکارانش ارتقای TQM را بر مبنای مدل EFQM در شرکت لوله سازی اهواز بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که بخش فرآیندها دارای بهترین نتیجه و بخش منابع انسانی دارای ضعیف ترین نتیجه می باشد( Hamidzadeh & Aminzadeh، ۲۰۰۵).
۲-۵-۳- مروری بر تحقیق های انجام شده خارجی
بر طبق نظر السرایره و خودیر در سال ۲۰۱۲، از مدلسازی معادلات ساختاریSEM)) برای تجزیه و تحلیل بین توانمندساز و نتایج مدلEFQM در شرکت های آموزش های حرفه ای اردن استفاده شد که بر طبق یافته های تحقیق، مجموعه معیارهای توانمندساز به طور قابل توجهی با مجموعه معیارهای نتایج مرتبط است و تمام معیارها در هر دو مجموعه، یک بارگذاری بالایی درSEM در ایجاد یک متغیر در مجموعه خودشان دارند. بنابراین آنها در ایجاد رابطه قابل توجه بین توانمند سازها و نتایج بسیار مؤثر هستند و همچنین بر طبق نتایج، سازمان ها نباید تنها بر مبنای تعداد کمی از معیارهای مدل عمل کنند بلکه باید به هر عنصر(عامل)توجه نموده و دیدگاه سیستمی به مدل داشته باشند. این نتایج مطابق با مطالعات انجام شده در مورد مدل تعالی EFQM (از قبیل کالوو مورا و همکاران ۲۰۰۵) می باشد. و همچنین بر طبق نتایج، ما می توانیم بیان نماییم که در معیارهای توانمند ساز رهبری و فرآیندها، و در معیارهای نتایج، نتایج کلیدی عملکرد و نتایج مشتری بالاترین اثر را بر ایجاد رابطه ای چشمگیر دارند.
بر طبق نظر بو- لیوسر و همکاران درسال ۲۰۰۹، مدل EFQM به عنوان یک راهنما برای مدیریت کیفیت جامع TQM و همچنین از مفهوم اصلی TQM به منظور مدیریت ابعاد فنی و اجتماعی با هدف دستیابی به نتایج تعالی مورد توجه قراردادند؛ که تحقیق خود را با این نیت که آیا ساختار درونی مدل تعالی EFQM را به عنوان فرضیات TQM به حساب آورند صورت دادند. بر پایه فرضیات TQM آنها رهبری و معیار افراد را به عنوان توانمندسازهای اجتماعی و معیارهای مشارکت- منابع و فرآیندها را به عنوان توانمندسازهای فنی درنظر گرفتند که در نهایت سعی در پی پاسخ به سؤالات ذیل برآمدند: آیا فاکتورهای اجتماعی و فنی قابل بیان و مجزایی وجود دارد که در غالبEFQM بیان شود و…، در نهایت آیا توانمندسازها اثر مثبت بر روی نتایج در مدل تعالی EFQM دارند؟ و آنها از مدل سازی معادلات ساختاری(SEM) برای اعتبار سنجی مدل استفاده کردند، و از نرم افزار آماری(۶٫۱ EQS )برای تحلیل داده ها استفاده نموده و در نهایت به نتایج ذیل نایل آمدند:
۱- ابعاد اجتماعی و فنی در مدل نهفته شده است.
۲- روابط علت و معلولی بین معیارهای توانمند ساز و نتایج وجود دارد.
۳- توانمندسازها مشترکاً نتایج را ارتقا می دهند.
مارتینز- لورنت و همکاران(۲۰۰۹ ) به منظور ارزیابی روابط بین مؤلفه های ارائه شده توسط مدل تعالی EFQM تحقیقاتی را انجام دادند. آنها تلاش کردند تا ببینند آیا روابط بین معیارها از منطق EFQM تبعیت می کند. به منظور بررسی روابط مستقیم چندین فرضیه را مورد توجه قرار دادند که این ۱۹ فرض همان فرضیاتی است که ما در این تحقیق از آن بهره خواهیم برد. از تکنیک رگرسیون به طور مجزا برای بررسی روابط مستقیم و غیر مستقیم درونی در بین ۷۱ سازمان با به کارگیری پرسشنامه استفاده شد. نتایج، تمام فرضیه ها را تأیید نمود و روابط بین معیارها که در مدل اصلی یا اولیه EFQM بدست فراموشی سپرده شده بود را نیز نشان داد.
کیندا و محامد (۲۰۰۷) به منظور بررسی روابط علی بین عناصر کلیدی ( پنج توانمند ساز و نتایج) و فرهنگ ایمنی تحقیقی را انجام دادند. آنها سعی کردند تا روابط مثبت بین ۵ معیار توانمند ساز EFQM ( رهبری، خط مشی – استراتژی، افراد، منابع- مشارکت و فرآیندها) و نتایج را با فرهنگ ایمنی مورد بررسی قرار دهند. آنها تعداد تصادف، تصویر صنعتی، روحیه نیروی کار و هزینه تصادف را به عنوان اهداف معرفی کردند و از مدل سازی معادلات ساختاری برای بدست آوردن تعامل و ارتباط بین توانمند سازهای مختلف مدل استفاده کردند؛ نتایج تحقیق نشان داد که رهبری اثرات مثبتی بر روی افراد، مشارکت- منابع و خط مشی- استراتژی دارد. همچنین نتایج نشان از اثر افراد بر روی مشارکت- منابع و فرآیندها دارد. علاوه بر این، نتایج اثر منابع- مشارکت را بر روی خط مشی- استراتژی را حمایت نمود. در کنار این، خط مشی و استراتژی بر روی فرآیندها اثر داشتند و در نهایت اثر فرآیندها را بر روی نتایج نشان داد.
بیخاند و گنزالس (۲۰۰۷)، با هدف تعیین اثر معیارهای توانمند ساز بر روی نتایج پیش بینی شده در مدل EFQM با بهره گرفتن از مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) تحقیقاتی را انجام دادند. آنها مشکلات محدودیت تجزیه و تحلیل جامع نتایج کیفیت EFQM و پیامدهایی که برای پر کردن این شکاف در نظر گرفته شد را مورد توجه قرار دادند. فرضیه اصلی آنها اثر مستقیم و مثبت توانمند سازهای EFQM بر روی معیارهای نتایج بود. داده های آنها از شرکت های خدماتی و تولیدی اسپانیایی بود که از طریق ایمیل کردن جمع آوری شده و در نهایت ۹۳ پرسشنامه از این داده ها تکمیل شد. تحلیل عاملی تاییدی برای بررسی مقیاس های اندازه گیری و فرضیه سازی ارتباط بین توانمندسازها و نتایج مورد استفاده قرار گرفت و از مدلسازی معادلات ساختاری (SEM) برای بررسی روابط بین معیارها استفاده شد که نتایج SEM نشان از وجود یک رابطه علت معلولی بین توانمندسازها و نتایج دارد.
سیلا (۲۰۰۷) به تعیین روابط بین عامل های نتایج در سیستم مدیریت کیفیت جامع TQM که شامل نتایج افراد، نتایج مشتری، (اثر بخشی سازمانی) نتایج جامعه و نتایج عملکردی کلیدی (مالی و بازار) همت نمود، آنها نسبت به ابهامات موجود در روابط بین معیارهای نتایج در یک سیستم تعالی مطلع شده و برای تحقیق خود فرضیه هایی به شرح ذیل قایل شدند:
۱- نتایج افراد اثر مثبت و مستقیم بر روی نتایج مشتری دارد.
۲- نتایج افراد اثر مستقیم و مثبتی بر روی نتایج جامعه دارد.
۳- نتایج جامعه اثر مستقیم و مثبتی بر روی نتایج کلیدی عملکرد دارد.
۴- نتایج مشتری اثر مستقیم و مثبتی بر روی نتایج کلیدی عملکرد دارد.
نتایج آنها از ۳۰۲ پرسشنامه تکمیل شده در بین ۲۰۰۰ شرکت خدماتی و تولیدی آمریکایی اتخاذ شده است. و از مدل سازی معادلات ساختاری برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد و نتایج تمام فرضیه ها را اثبات کرد.
کالوو مورا و همکاران (۲۰۰۶)، متوجه ابهاماتی در روابط بین معیارهای تعالی EFQM شده و با هدف بررسی روابط ضمنی بین عامل های توانمندساز در جهت توسعه مدل و همچنین کارآمدکردن برای بخش آموزش عالی، مدلی را بر پایه فرضیات ذیل که فعالیت های سازمان ها بوسیله عامل های توانمند ساز تعریف می شوند نشان دادند:
_۱ H: رهبری اثر مثبتی روی افراد، استراتژی- خط مشی و منابع - مشارکت دارند.
_۲H: خط مشی- استراتژی یک اثر مثبت بر روی افراد، فرآیندها و منابع - مشارکت دارد.
_۳H: افراد اثر مثبتی بر روی فرآیندها دارند.
_۴H: مشارکت – منابع اثر مثبت بر روی فرآیندها دارند.
علاوه بر این آنها معیار فرایند را در بخش آموزش عالی به گروه هایی به نام: فرآیندهای اداری، تحقیقاتی و آموزشی تقسیم نمودند. برای بررسی فرضیه ها، آنها داده هایشان را از یک سری پرسشنامه که در بین ۱۱۹ مرکز دانشگاهی اسپانیایی توزیع شده بود جمع آوری نمودند. قبل از این، به منظور بررسی اعتبار پرسشنامه، این پرسشنامه را برای ۱۰ استاد، رئیس و معاون رئیس دانشگاه که در مدیریت کیفیت با تجربه بودند فرستاده و سپس بعضی از مصاحبه ها با جلب نظر آنها انجام شد و در نتیجه این به پرسشنامه نهایی منجر گردید.آنها از PLS)) حداقل مربعات جزئی به عنوان یک تجزیه و تحلیل چند متغیره برای بررسی فرضیه بهره برده و نتایج اثرات متفاوتی را بین متغیرها نشان داد. به طور خلاصه این تحقیق بیان نمود که رهبری اثرات مثبتی بر روی افراد، خط مشی- استراتژی و منابع – مشارکت دارد. همچنین استراتژی- خط مشی اثرات مثبتی بر روی مشارکت- منابع و فرآیندها دارد.گذشته از این افراد اثرات مثبتی بر روی فرآیندها داشته؛ و منابع – مشارکت اثر مثبتی بر روی فرآیندها دارند.
اسکیلدسن و همکاران (۲۰۰۱) به مشکلات ناکافی بودن دانش درباره ساختار مدل تعالی EFQM اشاره دارند. آنها همچنین به ضرورت تحقیق بیشتر که در پی شناسایی روابط بین معیارها برای افزایش قابلیت استفاده در مدل تعالی EFQM در سازمان ها است اشاره نمودند و یک مدل علت و معلولی برای تجزیه و تحلیل ساختار معیارهای EFQM پیشنهاد شد.۷۵۰ نمونه از بین ۹۰۰۰ شرکت دانمارکی انتخاب شد و پرسشنامه ای که مورد استفاده قرار گرفت شامل ۵۱ مورد بود که از بین آنها ۴۵ مورد برای پوشش معیارهای EFQM (5 مورد برای هر معیار) و ۶ سؤال که اطلاعات جمعیت شناختی را پوشش می داد. از روش لیزرل برای مدل سازی معادلات ساختاری در جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده نمودند. نتایج روابط علی و معلولی پیشنهاد شده را پوشش داد.نتایج حاکی از تأثیرات رهبری بر روی افراد، خط مشی – استراتژی و منابع – مشارکت داشت. همچنین افراد فرآیندها و نتایج افراد را تحت تأثیر قرار می دهند.در ضمن استراتژی و خط مشی، افراد و منابع - مشارکت و فرآیندها را تحت تأثیر قرار داد.مشارکت و منابع، فرآیندها و نتایج جامعه را نیز تحت تأثیر قرارداد. روند بعدی، نتایج افراد، نتایج مشتری و نتایج جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین نتایج افراد نتایج مشتری و نتایج کلیدی عملکرد را تحت تأثیر قرار می دهد. اما نتایج مشتری تنها بر روی نتایج کلیدی عملکرد اثر دارد و نتایج جامعه صرفاً بر روی نتایج مشتری اثر دارد.
اسکیلدسن و دالگراد در سال (۲۰۰۰) به مشکلات کمبود دانش درباره روابط بین معیارهای توانمندساز و نتایج افراد اشاره دارند. آنها متوجه شدند که هیچ نوع روابط پیشنهادی در مدل های رسمی تعالی EFQM وجود ندارد. آنها نشان دادند که نه تنها روابط علت و معلولی بین معیارهای توانمند ساز و نتایج افراد از طریق فرآیندها وجود دارد بلکه باید یک ارتباط ناشی از افراد بر نتایج افراد نیز وجود داشته باشد. پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق که بر طبق معیارهای مدل تعالی EFQM طراحی شده بود جنبه های مرتبط با هر یک از معیارهای فردی را پوشش می داد. پرسشنامه برای۵۰۰ مدیر شرکت های بزرگ اروپایی فرستاده شد. قابلیت اعتماد درونی با آلفای کرونباخ بررسی شد. اطلاعات بدست آمده از این تحقیق، اساسی را برای بررسی روابط علّی از طریق استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) تشکیل دادند. نتایج اثر مثبت و قابل توجه ای که رهبری بر روی افراد و خط مشی- استراتژی و منابع - مشارکت دارد را نشان می دهد. همچنین نتایج نشان می دهد که خط مشی- استراتژی، افراد و مشارکت - منابع و فرآیندها را تحت تأثیر قرار می دهد. علاوه بر این نتایج نشان می دهد که مشارکت - منابع بر روی فرآیندها اثر گذاشته است. علاوه بر آن افراد نه تنها بر روی فرآیندها اثر مثبت دارند بلکه نتایج افراد را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. و در نهایت فرآیندها بر نتایج افراد تأثیر دارند.
۲-۶ نتیجه گیری
جدول ۲-۷: مقایسه مدل های ارزیابی کیفیت ژاپن، امریکا، اروپا