افزایش کارایی را می توان با حداقل سازی میزان استفاده از عوامل تولید^[۴۱] در سطح معینی از محصول و یا با حداکثر سازی محصول^[۴۲] در سطح معینی از عوامل تولید، بدست آورد که در ادامه شرح داده می شود.
۳-۶- روش های اندازه گیری کارایی
به طور کلی کارایی یک بنگاه به دو روش پارامتری و ناپارامتری اندازه گیری می شود.
۳-۶-۱- روش های پارامتری
در روش های پارامتری که بیشتر بر پایه اصول اقتصادسنجی است و در اقتصاد مورد استفاده قرار می‎گیرد، ابتدا یک فرم تابع (معمولا تابع تولید کاب-داگلاس) برای تولید در نظر گرفته می شود. لازم به ذکر است که در روش های پارامتری علاوه بر محدودیت انتخاب تابع تولید، با محدودیت های دیگری نیز روبه رو هستیم:

اول اینکه واحدها باید فقط یک محصول تولیدی داشته باشند، و این در حالی است که ممکن است واحدهای تحت ارزیابی چند محصولی باشند.
دوم اینکه استفاده از روش کمترین مربعات برای برآورد پارامترهای تابع تولید بیان کاملی از نقاط ممکن تولید نمی باشد، زیرا تابع تولید بیشترین تولید ممکن به ازای هر ورودی است، در حالی که تابع محاسبه شده از این روش بیشترین تولید ممکن را در هر ورودی به دست نمی دهد. اولین مدل تخمین به روش پارامتری ، در سال ۱۹۷۷ توسط ایگنر، لاول و اشمیت^[۴۳] و همچنین میوزن وان دن بروک^[۴۴] ارائه شد. روش های پارامتری به دو گروه کلی، قطعی، و تصادفی تقسیم می شوند.
۳-۶-۲- روش های غیر پارامتری
در تلاش برای رفع مشکلات موجود در روش های پارامتری، روش های غیرپارامتری ایجاد شدند. فارل در سال ۱۹۵۷ اولین روش غیرپارامتری را جهت تعیین کارایی در حالت دو ورودی و یک خروجی ارائه نمود. وی به جای برآورد تابع تولید، مرز کارای قطعه قطعه خطی را با اعمال فرض های زیر و با بهره گرفتن از تبدیل یک به یک به دست آورد.
, ۱) , ( y_i) (x_i1, x_i2_,
شیب پاره خطها منفی یا صفر است و هیچ واحدی بین مرز و مبدأ قرار نمی گیرد . نقاطی که روی مرز قرار می گیرند نقاط کارا و بقیه ناکارا هستند.
۳-۷- تحلیل پوششی داده ­ها (DEA)
اندازه گیری کارایی به خاطر اهمیت آن در ارزیابی عملکرد سازمان ها همواره مورد توجه محققین بوده است. چنانکه قبلاً نیز اشاره شد فارل در سال ۱۹۵۷ برای اولین بار با بهره گرفتن از روش غیر پارامتری اقدام به اندازه گیری کارایی یک واحد تولیدی نمود. در ادامه محققانی نظیر چارنز و همکارانش دیدگاه فارل را توسعه دادند و مدلی را ارائه نمودند که تحت عنوان تحلیل پوششی داده ها نام گرفت.
در سالهای اخیر نیز در اغلب کشورهای جهان برای ارزیابی عملکرد نهادها و دیگر فعالیت های رایج در زمینه های مختلف کاربردهای متفاوتی از DEA دیده شده است. علت مقبولیت گسترده این روش به سایر روش ها امکان بررسی روابط پیچیده و اغلب نامعلوم بین چندین خروجی است که در این فعالیت‎ها وجود دارد. DEA امکان نگرش جدید به فعالیت هایی که قبلاً به روش­های دیگر ارزیابی شده ­اند فراهم کرده است. برای مثال امکان محک زنی با بهره گرفتن از این روش به شناسایی منابع ناکارا در شرکت‎های خیلی سودآور منجر شده است. مطالعه کارایی نسبی سازمان های مختلف مانند بانک­ها، شرکت های بیمه، بیمارستانها و… که مطالعات قبلی قادر به ارزیابی توان بالقوه آنها نبوده اند به کمک DEA میسر می شود (شکل ۳-۷).

نمودار(۳-۷): مرز کارایی فارل
۳-۸- عوامل بروز ناکارایی
بطور معمول کارایی اقتصاد مستلزم آن است که هر بنگاه در حد توان بالقوه خود عمل کند. اما اگر حتی بنگاه ها مستعد چنین کاری باشند نباید که اقتصاد همواره در معرض شوک های طرف تقاضا، تغییرات تکنولوژی و غیره قرار گیرد. در ادامه به مواردی که سبب بروز ناکارایی در بنگاه های یک صنعت می شود اشاره ای خواهد شد (ایران نژاد، ۱۳۷۱،۴) .
۳-۸-۱- نرخ تعدیل بنگاه
بخش اعظمی از ادبیات علم اقتصاد بر مبنای حداکثر سازی و فرض انسان عقلایی است، بدین معنی که شخص همواره مقدار بیشتر را به کمتر ترجیح می دهد. اما شواهد تجربی قوی وجود دارد که بسیاری از بنگاه ها به طریقی عمل می کنند که واژه «قناعت» به جای حداکثر سازی برای توصیف آنان مناسب تر است و این بدان معناست که بنگاه های یاد شده رفتارهایی تابع بهترین روش لازم برای تداوم حیات بدون دغدغه را دنبال می کنند.
بنگاه ها را می توان به دو گروه ریسک گریز و ریسک پذیر تقسیم نمود. در شرایطی که نرخ بازگشت سهام کافی و اطمینان بنگاه ها نسبت به این نرخ زیاد است دیده می شود که برخی بنگاه ها ترجیح می دهند در فضایی کار کنند که فشار برای تغییرات در آن محدود باشد. این گونه بنگاه ها خود نیز تلاشی برای کسب فرصت ها انجام نمی دهند که اصطلاحاً آنان را ریسک گریز می نامند. اما دسته دیگر به طور بالقوه حاضرند برای دستیابی به نرخ های بازگشت بالاتر، ریسک را بپذیرند که به گروه ریسک پذیر معروفند.
در این نگرش، تفاوت عملکرد بنگاه ها چیزی نیست جز یکی از منابع ناکارآیی ایستا، یعنی وجود هزینه خطر تغییرات. لذا درجه «خطر پذیری» بستگی به تمایل و توانایی مدیران بنگاه ها به ایجاد تغییر و پذیرش خطر دارد.
واقعیت دیگر در فرایند تعدیل بنگاه ها ناشناخته و نامطمئن بودن آینده است. ناکارایی را می توان برطرف ساخت اما مناسبت تعدیل بستگی به آینده نگری پیرامون چگونگی وضعیت بازار و زمان تکمیل فرایند تعدیل دارد و این امر شامل پیش بینی در زمینه هایی چون نوآوری در تولیدات، تغییرات تکنولوژی، اهداف، واکنش رقبا و … می گردد.
۳-۸-۲- ناهمگنی محصولات
ناهمگنی محصولات می تواند ناشی از عملکرد بنگاه یا نتیجه گستردگی صنعت باشد. ارائه نام های تجاری، ارائه تسهیلات ویژه به مشتریان و خدمات پس از فروش از جمله مواردی است که محصولات را ناهمگن می سازد. البته نیز باید ذکر شود که علت حضور بنگاه های ناکارا در بازار می تواند از تفاوت تولید نشات گرفته باشد، که تهدیدات رقابتی برای بنگاه ناکارا و یا با کارایی کمتر مرتفع خواهد شد و ضمن تداوم ناکارایی امکان ادامه بقا در بازار را برای بنگاه یاد شده فراهم می آورد. سنجش ناکارایی به هنگام مواجهه با فعالیت های متنوع یک صنعت، حتی اگر آن فعالیت ها به ظاهر مشابه باشند به نتایج نادرستی می‎انجامد.
۳-۸-۳- ناهمگنی نهاده­ها
کیفیت نیروی انسانی و سرمایه به عنوان دو عامل اصلی تولید می تواند منبع پیدایش ناکارایی بنگاه باشد. بنگاه هایی که دارای نیروی کار ماهر و قابل تر باشند در برابر شوک های خارجی سریعتر واکنش نشان داده و خود را تعدیل می کنند. اگر در برابر شوک های اقتصادی بنگاهی که قادر به اعمال تغییرات نیروی کار است با آن شتاب لازم اقدام نکند، دچار ناکارایی می شود. از طرفی ماهیت سرمایه یک بنگاه به سن، ساختار محصول، تشکیلات و ماشین آلات مرتبط است. یک بنگاه به هر نسبتی که نتواند سرمایه اش را به بهترین نحو اختصاص دهد ناکارا تلقی می شود. لذا یک بنگاه نباید همه سرمایه ای را که در اختیار دارد به کار گیرد، حتی اگر بتواند به بالاترین تولید بالقوه دست یابد. یک استراتژی کارا، فعالیت در ظرفیتی را توصیه می کند که نوسانات آماری و رویدادهای مرتبط با فرایند تولید را در نظر داشته باشد. اگر بنگاهی خود را برای مواجهه با شوک های خارجی آماده ساخته باشد، سریعتر از دیگر رقبای خود واکنش نشان می دهد و از مزایای رقابت بهره مند خواهد شد.
۳-۸-۴- مقیاس عمل
با توجه به تحلیل نظری فارل از کارایی، یک بنگاه می تواند هم به لحاظ تخصیصی و هم به لحاظ فنی واحدی کارا باشد. اما اگر تولید در مقیاسی بیش از اندازه بزرگ و یا بیش از اندازه کوچک صورت بگیرد و هزینه ها حداقل نگردد بنگاه دچار ناکارایی مقیاس خواهد بود. این منبع ناکارایی اگر چه بالقوه مهم است ولی در سطح بررسی متوسط ناکارایی صنعت مشکلی ایجاد نخواهد کرد. چرا که ناکارایی بنگاه های یک صنعت از طریق اختلاف تولید با آنچه به عنوان محصول بالقوه و دست یافتنی در حدود عوامل تولید و مقیاس عمل خودشان تخمین زده می شود، تعریف و محاسبه می شود و نه با مقیاس عمل بهینه صنعت.
۳-۸-۵- مکان جغرافیایی
بسیاری از بنگاه های کارای یک صنعت از ویژگی دسترسی به بازار عوامل تولید و بازار محصول بهره می برند. نزدیکی به این دو بازار سبب کاهش هزینه های حمل و نقل و در نتیجه کاهش قیمت تمام شده محصول خواهد شد. از طرف دیگر نزدیکی به بازار فروش محصولات سبب می شود که بنگاها در برابرتغییر سلائق مصرف کنندگان و یا استراتژی جدید فروش بنگاه های رقیب سریعتر واکنش نشان دهند و خود را با شرایط جدید تعدیل نمایند.
۳-۸-۶- صرفه های بیرونی
تفاوت در کارایی تولید می تواند ناشی از عوامل بیرونی که موجب صرفه جویی در هزینه ها می‎شود، باشد. صرفه های بیرونی، ناشی از حضور امکانات مرتبط با بنگاه های دیگر و وجود زیر بناهای عمومی است به عنوان مثال بین بنگاهی که در یک شهرک صنعتی و در کنار سایر بنگاه ها فعالیت می کند تفاوت در کارایی محسوس است.
۳-۹- روش­های کاربردی سنجش کارایی
برای سنجش کارایی بنگاه ها روش های مختلفی بکار گرفته می شود لیکن چون برای محاسبه کارایی از تابع تولید مرزی یا هزینه مرزی استفاده می شود، ابتدا لازم است مفهوم مرزی بودن بیشتر توضیح داده شود.
کارایی را می توان به دو روش تعریف کرد. اول کارایی به مفهوم رسیدن به امکانات بالقوه فنی که هر بنگاه می تواند به آن رسیده یا نرسیده باشد. چنین تعریف نظری شاید به صورت فنی ممکن باشد اما اندازه گیری آن در عمل غیر ممکن است و روش دوم به عنوان بهترین رفتار عملی مشاهده شده از بنگاه در صنعت می‎باشد. بنابراین بنگاه ها، بر حسب عملکردشان (نه با چارچوبی که در عمل قابل دسترس نیست) با یکدیگر مقایسه می شوند. این برداشت از کارایی راه گشای روش های عملی اندازه گیری شده است و مفهوم توابع مرزی را پدید آورده است.
اما تخمین هایی که از تابع تولید صورت می گیرد، میانگین محصول تولیدی را محاسبه می کند ولیکن تابع تولید مرزی تلاشی برای پر کردن فاصله کارهای نظری و عملی با در نظر گرفتن مشاهدات مرزی و حدی برای تخمین تابع تولید می باشد به لحاظ تجربی استخراج توابع مرزی به صورت پارامتری و ناپارامتری صورت می پذیرد در روش های ناپارامتری تأثیرات تصادفی رادر سنجش کارایی لحاظ نمی کند، اما در روش پارامتری محاسبات بر اساس تخمین هایی از تابع تولید یا هزینه بوده و تأثیرات تصادفی را در تخمینی تابع و تعیین پارامترها در نظر می گیرد. و با توجه به اینکه تابع هزینه دوگان تابع تولید است از تابع هزینه برای مدل دهی مؤسساتی که در فضای بسیار مقرراتی عمل می کنند (مانند صنعت بانکداری) استفاده می کنند (Kumbbakar,1988,335).
در این پژوهش برای سنجش کارایی به توضیح روش های ناپارامتریک می پردازیم.
۳-۹- ۱- روش های ناپارامتریک^[۴۵]
روش های ناپارامتریک را می توان ساده ترین روش های مشاهده و تخمین ناکاراییتلقی نمود. بنگاه‎های مختلف در یک صنعت مشخص به ازاء هر سطح نهاده، سطح محصول متفاوتی را تولید می کنند. روش های ناپارامتریک عموماً عملکرد یک بنگاه را با بهترین بنگاه های بالفعل داخل آن صنعت بررسی می‎کنند. همچنین باید بنگاهها به لحاظ ماهیت و تولید نوع محصول شبیه هم باشند و اگر اینگونه نباشد مشاهدات تنها به یک سری نقاط پراکنده محدود خواهد شد. در سطح الگوهای ناپارامتریک، روش های گوناگونی برای مشاهده ناکارایی وجود دارد که به کمک نمودار (۳-۹) به بیان آنها می پردازد. در این نمودار نقاط ۱ الی ۵ الگوی مشاهدات بنگاههای موجود در یک صنعت می باشد.
۳- ۹-۱-۱- روش مشاهدات ^[۴۶]
بر اساس الگوی مشاهدات اگر بنگاه های ۱و۲و۳ با بهره گرفتن از نهاده هایی که دارند بهترین عملکرد را داشته باشند بنگاه های ۴و۵ ناکارا خواهند بود. این روش در برابر این پرسش که با ترکیب نهاده های دو بنگاه ۴و۵ چه محصولی به دست می آید نارسا می باشد. زیرا شکل تابع تولید بنگاه ها در این روش در دسترس نیست و تنها مشاهدات به صورت نقاطی بر روی نمودار ترسیم شده اند. همچنین این روش نوع کارایی بنگاه ها را نیز مشخص نمی سازد. با این حال برای مقایسه ناکارایی در روش مشاهدات، مبنایی نامطمئن قابل تحقق است و آن در صورتی است که مشاهدات بیشتری مانند نقطه ۶ که در سطح کاربرد نهاده ها برابر بنگاه ۵ است وجود داشته باشد که در آن شرایط می توان نا کارایی را با مقایسه محصول به دست آمده نشان داد.
۳-۹-۱-۲- روش مرز پله ای^[۴۷]
در روش مرز پله ای نقاط حدی با خط پله ای شکسته ای همچون خطی که از نقاط ۱،۲،۳ گذشته است به هم وصل می شوند تا مرز پله ای حاصل شود اما این مرز به دلیل محدودیت های اندازه گیری نمی‎تواند تخمین مناسبی برای مشاهداتی که چندان به نقاط حدی نزدیک نیستند ارائه دهد. اگر تعداد مشاهدات بسیار زیاد باشد مجموعه ای از نقاط بهترین عملکردها پدید می آید که در آن صورت، پله های مرز تولید کوچک شده و مشکل مشاهدات دور مرتفع خواهد شد. اما در عمل تعداد مشاهدات محدود است و مشاهدات در سطح هزاران کمتر یافت می شود و لذا پله ها بزرگ خواهند بود (شکل ۳-۸).
نمودار (۳-۸) مرز روش های ناپارامتریک
۳-۹-۱-۳- روش میانگین خطی
در الگوی میانگین خطی فرض بر این است که نهاده ها و ستاده ها تقسیم پذیر هستند و لذا می‎توان نقاط میانی نیز برای مشاهدات فراهم نمود بدین ترتیب می توان مرز تولید را با وصل نقاط با خطوط مستقیم به دست آورید. برای این کار دو حالت پیش روست: نخست اینکه نقاط مجاور یکدیگر به وسیله خط مستقیم به یکدیگر وصل شوند که در آن صورت نقاطی چون نقطه ۲ نیز جزء مرز به حساب خواهند آمد. دوم اینکه نقاط ۱ و ۳ به هم وصل شوند، با این فرض که نقاط روی مرز به لحاظ تکنیکی قابل دسترسی بوده اند، هرچند که در عمل بدست نیامده باشند. با فرض اخیر نقطه ای مانند ۲ نه روی مرز بلکه درون مرز قرار می گیرد. لذا می توان استدلال کرد که نقطه ای روی خط مشاهدات ۱ و ۳، در سطح نهاده های بکار رفته در نقطه ۲، قابل دسترسی است و بنگاه ۲ ناکارا عمل می کند.
۳-۹-۱-۴- روش وصل نقاط حدی ^[۴۸]
امکان بالفعل صنعت می تواند روی منحنی همچون o o قرار داشته باشد که از اتصال نقاط حدی حاصل شده است . نقاط حدی از عملکرد بهتر بنگاه های موجود در صنعت نیز قابل استخراج است. بدین ترتیب ممکن است حتی نقاط ۱و۳ نیز خود درون مرز امکانات تولیدی مانند ó ó قرار گیرند. فضای نهاده و ستاده در واقع تولید را نشان می دهد و تابع تولید محدب با تئوری های اقتصادی موجه است. از جمله اشکالاتی که به روش های فوق الذکر وارد است فرض تک نهاده و تک ستاده بودن مدل هاست که در دنیای واقعی چنین امری به ندرت دست یافتنی است.
۳-۹-۱-۵- روش برنامه ریزی خطی (تحلیل پوششی داده ها)
از مهمترین روش های ناپارامتریک که تا به امروز توانسته نظر بسیاری از محققین را به خود جلب کند الگوی برنامه ریزی خطی است. این الگو بدلیل قابل رقابت بودن با الگوهای پارامتریک به صورت یک بخش مجزا بررسی می شود.سابقه تاریخی تحلیل پوششی داده ها به موضوع یک رساله دکتری بر می گردد که عملکرد مدارس دولتی آمریکا را مورد بررسی قرار داد. این موضوع منجر به چاپ اولین مقاله درباره معرفی عمومی این نوع تحلیل در سال ۱۹۷۸ میلادی گردید. در این سال روش تحلیل پوششی داده ها توسط کارنز، کوپر، رودز^[۴۹] با جامعیت بخشیدن به روش فارل به گونه ای که خصوصیت فرایند تولید با چند عامل تولید و چند محصول را در بر گیرد به ادبیات اقتصادی اضافه گشت. در این روش به جای لفظ تولید کننده عموماً لفظ واحد تصمیم گیرنده^[۵۰] به کار برده می شود. برای اولین بار نحوه بدست آوردن تابع تولید یکسان را از طریق هندسی بدین صورت تشریح نمود که اگر نقاط مشخص شده در نمودار (۳-۹) هر یک نشان دهنده ترکیب استفاده از عوامل تولید x₁,x₂ برای تولید یک محصول (Y) در بنگاه های مختلف باشد، با اتصال نقاطی که به محورها و مبدأ مختصات نزدیکتر هستند تابع محدبی به دست خواهد آمد که هیچ نقطه ای در زیر آن قرار ندارد. منحنی به دست آمده تابع تولید یکسان کارا نامیده می شود. اگر برای تولید یک محصول (Y) نیاز به بیش از دو عامل تولید x₁,x₂ باشد ترسیم منحنی تابع تولید یکسان از طریق هندسی بسیار مشکل خواهد بود و در واقع روش تحلیل پوششی داده ها به منظور غلبه بر چنین مشکلی ابداع گشت. در شرایطی که بنگاه ها برای تولید محصول خود به بیش از دو عامل تولید نیاز داشته باشند در این مدل هر بنگاه تولیدی به مثابه نقطه ای در فضا در نظر گرفته می شود که ابعاد این فضا توسط تعداد عوامل تولید و مختصات نقطه توسط میزان استفاده از هر عامل تولید تعیین می شود. سپس با انتخاب یک بنگاه تولیدی به عنوان بنگاه مورد بررسی به کمک برنامه ریزی خطی موقعیت این بنگاه تولیدی نسبت به سایر بنگاه ها سنجیده می شود. این عمل باید بتعداد بنگاه ها (نقاط) تکرار شود و بنابراین به تعداد بنگاه ها، مدل برنامه ریزی خطی خواهیم داشت.اما مشکلی که از قبل وجود داشت و لاینحل به نظر می رسید، چگونگی اعمال ضرایب برای این نهاده ها و ستاده ها بود. برخی از محققان از شاخص قیمت ها، هزینه ها و … به عنوان ضرایب بهره جسته اند یعنی:
بهره وری کل=
نمودار (۳-۹) منحنی تولید یکسان کالا
بنابراین اختلاف نظرهایی در بکار گیری ضرایب فوق وجود داشت و بدین ترتیب محاسبه بهره وری عوامل کل با محدودیت مواجه بود. مدل کارنز، کوپر، رودز در سال ۱۹۷۸ میلادی به این علت مشهور گشت که توانست مشکل محاسبه ضرایب را بر طرف کند(عین علیان،۱۳۸۷،۹۱).
جالب اینکه ضرایب بدست آمده در این روش ، بیانگر همان قیمت های سایه ای ^[۵۱] می باشد.
مدل کارنز، کوپر، رودز پس از تعیین منحنی مرز کارا، مشخص می کند که واحدهای تصمیم ساز در کجای این مرز قرار دارند و برای رسیدن به مرز کارا چه ترکیبی از نهاده ها و ستانده ها را می بایست انتخاب کنند و این امر میسر نمی شود مگر به ویسله مشخص کردن ضرایب نهاده و ستانده ها برای هر واحد تولیدی. در واقع نقطه عطف مدل فوق این بود که با بهره گرفتن از روش برنامه ریزی خطی توانست ضرایب فوق را محاسبه کند. روش تحلیل پوششی داده ها حالت چند محصولی و چند عامل تولیدی را به صورت ابتکاری به حالت ساده یک عاملی و یک محصولی تبدیل می نماید. اگر اطلاعات در مورد K عامل تولید و M محصول برای هر کدام از N بنگاه وجود داشته باشد. فرایند محاسبه به صورت زیر خواهد بود.
Max:
ST: ≤۱ j=1,….,N U≥۰ , V≥۰

ماده ۵: دانشجو تعهد و قبول می کند در صورت خودداری از پرداخت بهای خسارت‌، موسسه می‌تواند خسارت مذکور را از طریق مراجع قضایی مطالبه و وصول کند؛ به علاوه به موسسه حق می‌دهد به منظور استیفای حقوق خود، از طریق دادگاه‌، معادل وجه مذکور در ماده ۴ را از محل توقیف کتابهای عرضه شده ‌نگارنده برای فروش‌، تامین نماید.

ماده ۶: اینجانب‌ دانشجوی رشته‌ مقطع‌
تعهد فوق وضمانت اجرایی آن را قبول کرده‌، به آن ملتزم می شوم‌.
نام و نام خانوادگی‌:
تاریخ و امضا:
پایان نامه کارشناسی ارشد رشته: باستان شناسی
گرایش: دوران تاریخی
عنوان پایان نامه:
تأثیر نقوش سفال کلار بر قالی کلاردشت
نام دانشجو:
شهرام نصرالهی
استاد رهنما:
دکتر سید مهدی موسوی کوهپر
استاد مشاور:
دکتر محمود حیدریان
ماه و سال دانش آموختگی
زمستان ۱۳۹۲
پیشکش به پدر و مادر عزیزم
خدا را بسی شاکرم که از روی کرم، پدر و مادری فداکار نسیبم ساخته تا در سایه درخت پر بار وجودشان بیاسایم و از ریشه آنها شاخ و برگ گیرم و از سایه وجودشان در راه کسب علم و دانش تلاش نمایم. والدینی که بودنشان تاج افتخاری است برسرم و نامشان دلیلی بر بودنم، چرا که این دو وجود، پس از پروردگار، مایه هستی ام بوده اند دستم را گرفتند و راه رفتن را در این وادی زندگی پر از فراز و نشیب آموختند. آموزگارانی که برایم زندگی، بودن و انسان بودن را معنا کردند…
تشکر و قدر دانی
سپاس خدای را که سخنوران، در ستودن او بمانند و شمارندگان، شمردن نعمت های او ندانند و کوشندگان، حق او را گزاردن نتوانند. سلام و درود به شهیدان این مرز و بوم ایران همیشه سر بلند مان؛ و نفرین بر دشمنان این خاک پر گوهر بار…
بدون شک جایگاه و منزلت معلم، اجَل از آنست که در مقام قدر دانی از زحمات بی شائبه ی او، با زبان قاصر و دست ناتوان، چیزی بنگاریم. اما از آنجایی که تجلبل از معلم، سپاس از انسانی است که هدف و غایت آفرینش را تامین می کند و سلامت امانت هایی را که بدستش سپرده اند به نحو احسنت به یادگار می گذارد.
از استاد با کمالات و شایسته جناب آقای دکتر سید مهدی موسوی کوهپر که در کمال سعه صدر، با حسن خلق و فروتنی، از هیچ کمکی در این عرصه بر من دریغ ننموده و از زحمات و راهنمایی این رساله را بر عهده گرفتند نهایت سپاس را اعلام می دارم.
از استاد ارجمند جناب آقای دکتر محمود حیدریان که زحمت مشاوره این رساله را متقبل شدند کمال سپاس و تشکر و قدردانی را دارم. همچنین تشکر و قدر دانی از استاد بزرگوار جناب آقای دکتر محمد قمری فتیده که در دوران تحصیلی کارشناسی ارشد نهایت تلاش و راهنمایی را برای این جانب داشته اند را دارم.
در اینجا لازم می دانم ار استادان فرهیخته بنده در دوره کارشناسی، جناب آقای سید رضا موسوی میر کلا، سرکار خانم شراره عطایی نیا و همچنین سرکار خانم آمنه بیشه کلایی نهایت سپاس و قدر دانی را داشته و سر تعظیم فرود آورم.
چکیده:
با توجه با فعالیت های گسترده صورت گرفته در زمینه پژوهشهای باستان شناسی در کلاردشت اطلاعات ذی قیمتی در ارتباط با گذشته این منطقه بدست آمد. محیط زیست و جغرافیای منطقه کلاردشت شرایط و بستر مطلوبی را فراهم آورد تا اقوام مختلف در دوره زمانی گوناگون بتوانند دست آورد های هنری و صنعتی خود را به منصه ظهور برسانند. با توجه به کاوش های باستانی در تپه کلار کلاردشت وجود سردوک های گلی، سفال، پیکرک، و آثار معماری نشان دهنده فرهنگ غنی منطقه است. نقوش موجود در سفال تپه کلار تاثیر پذیری شدید هنرمند از محیط جغرافیایی پیرامون را نشان می دهد. وجود آلات ریسندگی در لایه های مختلف تپه کلار نشان از انجام فعالیتهای ریسندگی و بافندگی در منطقه دارد. از طرفی دیگر بدست آمدن مهر استوانه ای با نقش بز کوهی و گوزن حکایت از گستردگی داد و ستد و مراودات تجاری این ناحیه با سایر مناطق دارد. با توجه به مطالعاتی که در مورد سفال و قالی کلاردشت انجام شد می توان از بهره گیری هنرمندان این منطقه از نقوش حیوانی، گیاهی، هندسی، و نقش مایه های مشابه در صنایع نساجی و سفالگری پی برد. بنابر شواهد موجود می توان اظهار داشت که در دوره های زمانی مختلف هنرمند این منطقه با تأثیر پذیری از محیط زیست و جغرافیای منطقه به خلق آثار دست زده است. با توجه به موضوع پژوهش حاضر که تأثیر نقوش سفال کلار بر قالی کلاردشت است، ابتدا به بررسی نقشهای موجود بر سفال تپۀ کلار پرداخته شد و سپس با نقشهای موجود بر روی قالیهای کلاردشت مقایسه گردید.
واژگان کلیدی: تپۀ کلار، نقوش سفال، طرحهای هندسی، اشکال جانوری، قالی کلاردشت، نقوش قالی.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول- مقدمه
۱-۱تعریف مسئله اهداف……………………………………………………………………………………………………………………………….۲
۱-۲ سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………..۳
۱- ۳ فرضیه ها و پیش ها……………………………………………………………………………………………………………………………۳
۱-۴ جنبه نو آوری و جدید بودن………………………………………………………………………………………………………………….۳
۱-۵ مواد و روش انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..۴
۱-۶ پیشینه مطالعاتی وپژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………..۴
۱-۷ مفاهیم……………………………………………………………………………………………………………………………………………………۶
فصل دوم: موقعیت جغرافیایی کلاردشت……………………………………………………………………………………………..۹
۲- ۱ موقعیت جغرافیایی کلاردشت……………………………………………………………………………………………………………۱۰
۲-۲ پیشینه تاریخی کلاردشت…………………………………………………………………………………………………………………..۱۰
۲-۳ چشم انداز طبیعی کلاردشت……………………………………………………………………………………………………………..۱۲
۲-۴ آب و هوای و پوشش گیاهی و جانوری……………………………………………………………………………………………..۱۳
۲-۵ موقعیت جغرافیایی تپۀکلار…………………………………………………………………………………………………………………۱۶
۲-۶ پیشینه سفالگری در ایران…………………………………………………………………………………………………………………..۱۶
۲-۷ سفال تپه کلار…………………………………………………………………………………………………………………………………….۲۰
۲-۸ خصوصیات سفال تپه کلار………………………………………………………………………………………………………………….۲۴
۲-۹ تزئینات سفال تپه کلار……………………………………………………………………………………………………………………….۲۵
۲-۱۰ سفال سدۀ های نخستین اسلامی…………………………………………………………………………………………………..۲۷
فصل سوم: پیشینه­ی هنر قالیبافی ……………………………………………………………………………………………………..۲۹

و با این عقیده که ایجاد مقررات نمونه به منظور تسهیل استفاده از امضای الکترونیکی در یک شیوه پذیرفته شده توسط دولت هایی با نظام های مختلف اقتصادی، اجتماعی و قضایی می تواند در توسعه روابط اقتصادی مسالمت آمیز بین المللی تاثیرگذار باشد،
۱- مجمع عمومی سپاس خود را به خاطر تکمیل و به روزرسانی قانون نمونه امضای الکترونیکی که پیوست این قطعنامه است و به دلیل تهیه راهنمای تصویب آن، به کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد اعلام می دارد؛
۲- با عنایت به اینکه نیاز به یکسان سازی قانون قابل اعمال در خصوص جایگزین های شکل های پیام مبتنی بر کاغذ و ذخیره و تایید اصالت اطلاعات وجود دارد به همه دولت ها پیشنهاد می کند در زمان تصویب قوانین خود یا تجدیدنظر در آنها، توجه مطلوب و مثبتی به قانون نمونه امضای الکترونیکی و همچنین قانون نمونه تجارت الکترونیکی که در سال ۱۹۹۶ به روزرسانی و در سال ۱۹۹۸ تکمیل گردیده است داشته باشد؛
۳- همچنین پیشنهاد می شود که همه تلاش ها انجام گیرد برای تضمین اینکه قانون نمونه تجارت الکترونیکی و قانون نمونه امضای الکترونیکی به همراه تصویرشان به طور عمومی شناخته شده و در دستس قرار گیرند.

هشتاد و پنجمین
جلسه عمومی
۱۲ دسامبر ۲۰۰۱
قانون نمونه امضای الکترونیکی آنسیترال ۲۰۰۱
ماده ۱ – قلمرو اجرا
این قانون در جایی اعمال می گردد که امضای الکترونیکی در زمینه فعالیت های تجاری به کار رود ، این قانون هیچ قاعده حقوقی را که با هدف حمایت از مصرف کننده تصویب شده باشد از اعتبار نمی اندازد (مسنوخ نمی سازد)
ماده ۲ – تعاریف
از نظر این قانون :
الف - «امضای الکترونیکی» به معنای داده ای است در شکل الکترونیکی که چسبیده یا به طور منطقی متصل شده است به یک داده پیام که می تواند برای شناسایی هویت امضا کننده در ارتباط با داده پیام و یا نشان دادن رضایت امضاء کننده نسبت به اطلاعات موجود در داده پیام مورد استفاده قرار گیرد.
ب - « گواهی» به معنای یک داده پیام یا سند است که ارتباط بین امضا کننده و داده تولید امضا را تایید می کند.
ج - « داده پیام » عبارت است از اطلاعاتی که با وسایل الکترونیکی؛ نوری؛ یا مشابه از جمله مبادله الکترونیکی داده ها، پست الکترونیکی، تلگراف، تلکس، تلکوپی، تولید، ارسال، یا دریافت و یا ذخیره می شود و از طرف خود یا جانب کسی که از جانب او نمایندگی دارد عمل می کند.
د – «امضا کننده» به معنای کسی است که یک داده تولید امضا را در اختیار دارد و از جانب خود یا از طرف کسی که نمایندگی از جانب او دارد عمل می کند.
هـ - «ارائه دهنده خدمات گواهی» به معنای کسی است که گواهی امضا یا سایر خدمات را در رابطه با امضای الکترونیکی ارائه می دهد.
و - « طرف اعتماد کننده» به معنای فردسی است که بر مبنای یک گواهی یا یک امضای الکترونیکی عمل می کند.
ماده ۳ – رفتار یکسان با فناوری های امضاء
هیچ چیزی در این قانون به استثنای ماده ۵ نباید به گونه ای اعمال شود که اثر حقوقی هر روش تولید امضای الکترونیکی که واجد شرایط بند ۱ ماده ۶ و یا واجد شرایط قانون قابل اعمال است استثنا، محدود و یا از بین ببرد.
ماده ۴ – تفسیر قانون
۱- در تفسیر این قانون باید به منشا بین المللی آن ضرورت توسعه هماهنگی در اجرای آن و رعایت حسن نیت توجه شود.
۲- مسائل مرتیط با موضوعات مشمول این قانون که صریحا در قانون حل و فصل نشده است باید بر طبق اصول کلی که این قانون بر پایه آنها بنا نهاده شده است حل و فصل شود.
ماده ۵ – تغییر مقررات با قرارداد
مقررات این قانون می تواند کاسته و یا آثار آن توسط قرارداد تغییر کند مگر اینکه آن قرارداد مطابق قانون قابل اعمال معتبر یا موثر نباشد.
ماده ۶ – رعایت شرط امضاء
۱- در مواردی که قانون امضای شخصی را لازم می داند، این شخص در ارتباط با یک داده پیام هنگامی محقق خواهد شد، که امضای الکترونیکی بکار رفته با توجه به اوضاع و احوال برای هدفی که داده پیام به خاطر آن ایجاد یا ارسال شده است به اندازه کافی قابل اعتماد باشد.
۲- بند ۱ اعمال می شود، خواه آن شرط مورد اشاره در قالب یک تعهد (قانونی) باشد یا اینکه قانون صرفا آثاری را بر عدم امضا پیش بینی کرده باشد.
۳- زمان امضای الکترونیکی برای تحقق شرط مورد اشاره در بند ۱ قابل اعمال خواهد بود که :
الف – داده تولید امضا تحت شرایط بکارگیری آنها به امضا کننده مرتبط باشد.
ب – داده تولید امضاء، در زمان امضا کردن (صرفا) تحت کنترل امضاکننده باشد نه شخص دیگر.
ج – هرگونه تغییر در خصوص امضای الکترونیکی که پس از امضا کردن ایجاد شده است قابل کشف باشد؛ و
د – در مواردی که هدف از شرط قانونی ]وجود[ امضای الکترونیکی تضمین تمامیت اطلاعاتی است که امضا است، با آن مرتبط هرگونه تغییر ایجاد شده در اطلاعات مذکور پس از امضا کردن قابل کشف باشد.
۴- بند (۳) توانایی هیچ شخصی را محدود نمی کند نسبت به :
الف – اثبات قابلیت اعتماد بر یک امضای الکترونیکی به هر روش دیگر به منظور تحقق شرط مندرج در بند ۱ ؛ یا
ب – ارائه مدارک دال بر غیراعتماد بودن یک امضای الکترونیکی.
۵- مفاد این ماده در موارد ذیل اعمال نمی شود : […]
ماده ۷ – رعایت احکام ماده ۶
۱- هر شخص، سازمان یا مرجع اعم از عمومی یا خصوصی که دولت قانونگذار، آن را صالح اعلام کرده است، می تواند مشخص کند کدام یک از امضاهای الکترونیکی شرایط ماده ۶ را دارد.
۲- هرگونه تصمیم اتخاذ شده بر مبنای پاراگراف (۱) باید ب
ا معیارهای شناخته شده بین المللی مطابق باشد
۳- هیچ بخشی از این ماده مانع از اعمال قواعد بین الملل خصوصی نیست.
ماده ۸ – عملکرد امضاء کننده
۱- در صورتی که بتوان داده تولید امضا را برای ایجاد امضایی با آثار قانونی بکار برد، هر امضاکننده باید:
الف – مراقبت معقولی را برای اجتناب از کاربرد غیرمجاز داده تولید امضای خود صورت دهد
ب – بدون تاخیر بیهوده تجهیزات فراهم شده طبق ماده ۹ به وسیله ارائه دهنده صدور گواهی را به کار برده یا به طریق دیگر تلاش متعارفی صورت دهد تا در موارد زیر هر شخصی را که امضا کننده به طور معقولی احتمال می دهد به امضا اعتماد کرده یا خدماتی را در حمایت از امضا ارائه خواهد داد، مطلع سازد

1. هرگاه امضا کننده بداند به داده تولید امضا آسیب رسیده؛ یا

و ما الذَّ تَدانیها و أجملها
فهی الربیعُ المغنّی و هی بهجتُهُ
و إنّها فی إبتساماتِ الصِّبا قُبَلٌ
لاقیْتُها و أغاریدُ الهوی بفمی
غازلتُها فتغاضت لحظهً و دنتْ

فما أُحیْلی تلاقینا و أحلاها
و ما أخفَّ تصابیها و أصباها!
و هی الحیاهُ و معنی الحبِّ معناها
سکری تفیضُ بأشهی السکرِ رِیّاها
تشدو و تشدو و تستوحی محیّاها
و عَنْونتْ بابتساماتِ الرِّضا فاها^[۸۶]

۲-۵٫ مکتب رمانتیسم و بردونی
پیدایش هر مکتب ادبی، در واقع فرایند شرایط و اوضاع سیاسی و اجتماعی یا فرهنگی در دوره‌ای ویژه است که اغلب دنباله و نتیجه طبیعی مکتب قبلی و گاه عکس‌العمل و طغیانی بر ضد آن است.^[۸۷]
اصطلاح رمانتیسم، برگرفته از کلمه رمانس^[۸۸] است. این کلمه در قرون وسطی به زبان‌های محلی مشتق از زبان لاتین اطلاق می‌‌شد که در کشورهای مختلف اروپا متداول بود، داستان‌هایی که به این زبان‌ها نوشته، یا از زبان لاتین ترجمه می‌‌شد رمانس نامیده می‌‌شد. و به طور کلی این کلمه به معنی ادبیات ملی یا ادبیات توده مردم به کار می‌‌رفت. در قرن هفدهم، در انگلستان و فرانسه داستان‌هایی را که به نحوی افراطی، خیال‌انگیز و عجیب و غریب بودند، به این زبان‌ها نوشته می‌‌شدند به مضمون تحقیرآمیز، رمانس می‌‌خواندند به تدریج کلمه رمانتیک در فرانسه مفهوم ظریف، آرام، احساساتی و محزون را به خود گرفت و معمولی‌ترین مفهوم آن، سروکار داشتن با عشق و افکار شاعرانه بود، از نظر اصطلاح ادبی مکتبی بود که در ربع آخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم، در ادبیات غرب به وجود آمد و نخستین وجه بارز آن، تضاد و مخالفتش با کلاسیسم و اصول و مبادی آن بود، این نهضت همه انواع ادبی را در بر گرفته و بر نقاشی و موسیقی نیز اثر گذاشت.^[۸۹]
در واقع رمانتیسم انعکاسی در مقابل کلاسیسم بود، که بیانگر مبارزه با دنیای واقع و رویکردی به سوی دنیای رؤیاها بوده لذا رمانتیسم گرایش درونی به سوی خود و درون می‌باشد.^[۹۰]
مکتب رمانتیسم در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی پدیدار شد. این مکتب زاییده دوره‌ای است که در وضع سیاسی و اجتماعی اروپا بویژه فرانسه تحولات بزرگی روی داد، این تحولات اجتماعی ادبیات را به شدت تحت تأثیر قرار داد. در نیمه اول قرن هجدهم طبقه اشراف و اصیل‌زادگان رفته رفته قدرت و اعتبار خود را از دست می‌‌دادند به خصوص از لحاظ اخلاقی فساد و انحطاط آنها روز به روز نمایان‌تر می‌‌شد، در نتیجه آگاهی مردم بالا رفت و نویسندگان و متفکران وابسته به طبقه بورژوازی کوشش خود را بر ضد سنن اشرافی و برای اصلاح وضع اجتماعی به کار می‌‌بردند نتیجه این کوشش‌ها آزادی بیان و از بین رفتن تعصب ها بود.

در حقیقت ادبیات رمانتیکی تصویری راستین و گویا از گرایشات انقلابی و ملی ارائه می‌‌دهد و با ادبی سرشار از هنر و انقلاب فکری از آرمان‌های یک جامعه سخن می‌‌گوید، و رنج و سختی ناشی از محدود بودن در جهان هستی را بازگو می‌‌کند و سعادت و خوشبختی را در عالم رؤیا و خیال جستجو می‌‌کند.^[۹۱]
ریشه و اساس رمانتیسم ـ گذشته از تمام نظریات و تعریف‌های ارائه شده ـ در آن حالت احساسی و عاطفی نهفته است که روح بشریت آن را از شرق تا غرب، گسترش داده است و آن حالت نارضایتی وناخشنودی نسبت به واقعیت موجود، به همین جهت در جست‌وجوی ماورای آن است… در جستجوی آسایش کامل، در قالب‌هایی که تشنه محبت هستند.^[۹۲]
۲-۵-۱٫اصول مکتب رمانتیسم
ظهور و گسترش مکتب رمانتیک به دلیل محقق شدن اهداف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و ادبی طبقه متوسط جامعه علیه اشرافیان و حاکمان صورت گرفت. اصول و ویژگی‌هایی در این مکتب وجود داشت که آن را از سایر مکاتب دیگر جدا می‌‌ساخت، اگرچه ذکر تمامی موارد آن سخت و غیرممکن است، اما می‌‌توان به اصول و ویژگی‌های مهم و اساسی این مکتب اشاره نمود که عبارتند از:
۲-۵-۱-۱٫توجه به احساسات و هیجانات فرد
برای شاعر پیرو مکتب رمانتیسم دنیای درون او نیز به مثابه دنیای بیرون مورد توجه و اهمیت است. احساسات او از طریق تجربه‌های شخصی بیان می‌‌شود و بیانگر شخصیتش است. وی تنها در مورد دیگران نمی‌اندیشد و نمی‌نویسد، بلکه دنیای درون خود را می‌‌کاود و به تشریح آن می‌‌پردازد و در کنار عقل و اندیشه به احساس و عاطفه نیز ارزش و بها می‌‌دهد، تا جائیکه در بعضی از موارد عقل و اندیشه را نادیده می‌‌گیرد، و عاطفه و احساسات را جایگزین آن می‌‌کند و هدایت و رهبری را به قلب می‌‌سپارد.^[۹۳]
۲-۵-۱-۲٫آزادی و شخصیت
پیروان مکتب رمانتیسم از قید و بندهایی که آزادی و شخصیت نویسنده را محو و تار می‌‌ساخت به ستوه می‌‌آمدند و از تسلیم نشدن پیروان کلاسیک در برابر نبوغ فردی تأسف می‌‌خورند. مکتب رمانتیک همانگونه که به حقوق خود در برابر جامعه و نظام آن احترام می‌‌گذارد، از نبوغ خود نیز به دفاع برخاسته است، به همین سبب ویکتورهوگو آزادی در هنر و ادبیات را شعار خود قرار داد و اعتقاد داشت شاعر باید متکی بر نبوغ خود باشد. آنها خواستار آزادی ادیب در انتخاب مضمون اثر ادبی، و نیز قالب و ساختار آن بودند.^[۹۴]
۲-۵-۱-۳٫گریز از اجتماع و واقعیت و سیر در عالم رؤیا و خیال
نیروی شکل دهنده و خلاق آثار رمانتیسم بیش از هر چیز، تخیل است. از نظر شاعران مکتب رمانتیسم، شعر یعنی بیان تخیل به وسیله کلمات دنیای شاعر یا نویسنده پیرو این مکتب است و دنیای وی ورای دنیای واقعیت است و صرفاً زاده خیال او است. آنان از زمان و مکان موجود در آن، به سوی زمان‌ها و فضاهای دیگر کوچ می‌‌کنند. گاه به زمان گذشته یا زمان آینده، گاه به عالم رؤیا و خیال و گاه به دامن طبیعت پناه می‌‌برند. از اجتماع موجود به تأثرات دردناک افراطی و عوالم حزن‌انگیز و مرگ پناه می‌‌برند.
۲-۵-۱-۴٫تجدید در مضامین و ساختار اجناس ادبی
رمانتیک‌ها علیه قواعد و ساختارهای موجود حاکم بر ادبیات عصر خویش، که آزادی شاعر و نویسنده را محدود می‌‌کرد، شوریدند. آنها خواستار توجه به شخصیت، آزادی و احساسات شاعر شدند، آزادی در هنر و ادبیات را مطرح نمودند، و به واژه‌ها و کلمات اظهار علاقه فراوان کردند، آنها را گسترش دادند و کلیه عناصر عامیانه و فنی را که ذوق کلاسیک آنها را از خود دور کرده بودند، تکمیل کردند. آنان همچنین در قالب‌ها و وزن‌های شعری نوآوری نمودند و در انتخاب معانی الفاظ و عبارات دقت نمودند.^[۹۵]
۲-۵-۳٫ موضوعات کلی مکتب رمانتیسم
به طور کلی همواره مکتب رمانتیسم تمام جوانب زندگی بشر اعم از مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ادبی را که می‌‌توانسته با یکی از حواس پنجگانه به آن رخنه کند مورد بحث و بررسی قرار داده است. اما این مکتب به طور خاص و ویژه از موضوعاتی که به نحوی با احساس، وجدان، عاطفه و خیال سر و کار داشته‌اند، سخن رانده است.
از آنجا که بیان تمامی موضوعاتی که در این مکتب به آن پرداخته شده است کاری سخت و غیرممکن است تنها به ذکر مهمترین آنها بسنده می‌‌کنیم.

• فردیت: پیروان مکتب رمانتیسم همواره به فرد و آزادی‌اش بها می‌‌دادند، زیرا در نزد آنها، فرد منبع و اساس اصلاح و هدایت بود به همین منظور در برابر مواضعی که آزادی‌اش را محدود می‌‌کرد ایستادگی می‌‌کردند، آنان معتقد بودند که افراد یک جامعه به ندرت دچار اشتباه و گناه می‌‌شوند و این جامعه است که اشتباه می‌‌کند و مسئولیت قربانیانش را به عهده دارد.^[۹۶]

• دین: دین در نزد رمانتیکی‌ها بیشتر جنبه شخصی داشت و حاصل ادراک و احساس آزاد آنها بود. آنها اعتقادات دینی خود را بر پایه آزادی فکری خویش بنا می‌‌کردند، از آنجا که آنان متأثر از فلسفه عاطفی بودند احساس می‌‌کردند که به عقیده نیاز دارند، عقیده راسخی که منبع آن قلب و نیاز به پیروی از منبع خاصی نداشت، زیرا پیروی نمودن از اصل و یا منبع خاصی با اصل آزادی آنان تناقض داشت.^[۹۷]

• طبیعت: رمانتیک‌ها به طبیعت، حیات و شخصیت بخشیدند و آن را به عنوان پناهگاه و مأمن خود برگزیدند، به تمجید طبیعت بدوی و حیات ساده انسانی پرداختند. توجه رمانتیک‌ها به بعضی از مظاهر طبیعت همچون غروب، شب، پاییز و… بیش از دیگر مظاهر دیگر بود.

• عشق: عشق و محبت در مکتب رمانتیک از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود که از علائق جسمانی بالاترو به عنوان نوعی اتحاد در ارواح محسوب می‌‌شد. رمانتیک‌ها معتقد بودند که انسان‌ها در بروز دادن عشق و محبت از یکی از سنت‌های طبیعت و از وحی خداوند اطاعت می‌‌نمایند. این دیدگاه باعث بالا رفتن شأن و منزلت آنها شد. همچنین چیزی که بیشتر از همه در آثارشان به چشم می‌‌خورد، شوق به وطن است.^[۹۸]

با توجه به این ویژگی‌ها و اصول و قواعدی که برای مکتب ادبی رمانتیسم برشمرده شد می‌‌توان گفت که اشعار وطنی عبدالله بردونی از این مکتب تأثیر پذیرفته است، زیرا وی در لفظ و تصویر و موضوع ابداع‌گر و نوگرا بوده و غم و اندوه کشورش جزئی ازغم واندوه وی بوده است. بردونی از سرآمدان مکتب رمانتیسم می‌‌باشد.
در جایی «بردونی» گفته است: «رمانسی عیب نیست و مرادف و هم‌معنی خیالی یا عاشقانه و ذاتی و درونی نمی‌باشد؛ همانگونه که واقعی یا جدید مرادف اجتماعی یا نقد اجتماعی نیست. به نظر او این مفهوم فقط از لابه‌لای التزام دریافت می‌‌شود.
بردونی به موقعیت معین در برابر قضایای عصرش و جامعه‌اش پایبند بود.^[۹۹]
همچنین نقل شده که: «بردونی همه‌ مدارس را در شعر خود به کار گرفته است، زیرا به نظر وی همه مدارس یاریگر هم هستند و به هم متصل‌اند و مانعی برای ارتباط مدارس با هم وجود ندارد. چون ادبیات محکوم به فن است. همه‌ مدارس رمانتیکی مرتبط به واقعیت جدید و واقعیت جدید متصل به واقعیت اشتراکی است و این مکاتب جدید از نظر ریشه با کلاسیک مرتبط هستند و مکاتب فقط یک وجه کلی و ظاهری دارند.»^[۱۰۰]
۲-۶٫ فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی«بردونی»
«بردونی» شاعری قومیت‌گرا و میهن پرست بوده و نسبت به مسائل روزمره کشورش احساس مسؤولیت داشته است. علاوه بر این به امور حکومتی و دولتی علاقه داشت. و در اشعارش می‌توان تا حدّی به مقاصد سیاسی - اجتماعی‌اش پی برد.
«بردونی» مستضعفین را دوست داشت و قلبش به عشق آنها می‌تپید و صدای آنان در گوش‌اش طنین انداز بوده، همواره شعرش غم آنها را به تصویر می‌کشد و با زبان آنان سخن می‌گوید و دردهایشان را آن هنگام که نیاز به آرامش و تسلی داشته باشند، تسکین می‌دهد و این کار او تصنعی نبوده، زیرا او همواره خود را یکی از آنان می‌دانست.^[۱۰۱]
شاعر در به تصویر کشیدن قضایای زمانه‌اش عشق و ایمان عمیق خود را به وطنش ثابت کرده است این خط مشی وی در بسیاری از آثارش تجلی یافته است.
بردونی در این زمینه گفتبه: «به سبب قصائد اتند و گز نده اش بیش از چندین بار دستگیر شده است. او نسبت به حملات مستبدانه و توطئه و ماجرا جویی‌های نا خوشایند اعتراض می‌نمود و با شعرش از اندیشه‌اش تعبیر می‌کرد)).
اولین برخوردهایش با نظام حکومتی امامیه در شمال کشور در سال ۱۹۴۸ بوده، به دنبال آن موفق به سرنگون کردن وی و همچنین شرکت در ترور امام یحیی حمید‌الدین گشت. پس از او بازمانده‌اش احمد، با زیرکی تمام توانست«بردونی» را به سبب اشعار تند و گزنده‌اش به مدت«نه» ماه زندانی کند. و در دومین برخوردش در سال ۱۹۵۳م بوده که یازده ماه از عمر خویش را در زندان سپری نمود.
بردونی به طور آشکار و با صراحت، به دیگر پادشاهان یمن، از جمله امام احمد، پسر یحیی که به (احمد یا جناه) ملقب شده بود، هشدار داده و وی را از ظلم و ستم‌هایی که بر مردم روا داشته، بر حذر نموده است و در قصیده «عید الجلوس» به او بشارت نابودی تخت و تاجش را داده بود.

درصد نفوذ نور، نور فعال فتوسنتزي، كارايي استفاده از نور، تسهيم ماده خشك به اندام‌هاي زايشي، شاخص سطح برگ، دوام سطح برگ و سرعت رشد محصول تحت تأثير ميزان نيتروژن قرار مي‌گيرند (ککس و همکاران^[50]، 1993). مطالعات يوهارت وآندريد^[51] (1995)، نيز نشان داد سرعت رشد محصول، شاخص سطح برگ و دوام سطح برگ تحت تاثير نيتروژن قرار مي‌گيرند به نحوي كه با افزايش نيتروژن خاك، گسترش سطح برگ افزايش يافته و در نتيجه نفوذ نور به درون سايه انداز و كارايي مصرف نور زياد مي‌گردد كه‌اين عوامل باعث افزايش سرعت رشد محصول، شاخص سطح برگ و دوام شاخص سطح برگ مي‌گردد و در نهايت منجر به افزايش عملكرد دانه مي‌شود. نيتروژن بر قطر ساقه، سطح برگ، بلال، تعداد دانه در بلال نيز اثر معني داري دارد (حميدي و خدابنده، 1996). بر اساس تحقيقات موچر و همكاران (1988)، افزايش ميزان نيتروژن از صفر تا 42 گرم در متر مربع ( 420 كيلوگرم در هكتار )، وزن خشك كل بوته را بيش از دو برابر، عملكرد دانه را حدود 4 برابر و شاخص برداشت را 2 برابر افزايش داد. همچنين وي اعلام داشت كه نيتروژن بر روي تعداد رديف در بلال اثر معني داري داشته و باعث افزايش تعداد دانه در رديف بلال گرديده است. کافی قاسمی و اصفهانی (2002)، گزارش نمودند که عملکرد دانه، وزن هزار دانه، طول بلال و تعداد دانه در ردیف بلال تحت تأثیر نیتروژن قرار گرفتند. ذرت قادر است نيتروژن را به اشكال نيترات، نمك‌هاي آمونيوم، نيتريت و به شكل نيتروژن آلي جذب نمايد، ولي مطلوب ترين فرم جذب نيترات است (امام، 2006).
2-2-2-اثر کود نیتروژن بر ارتفاع گیاه
پرساد و سينگ^[52] (1990)، ضمن اشاره به وجود اختلافات معني دار در ارتفاع بوته ارقام ذرت، اظهار نمودند كه در ارقام مختلف ذرت با افزايش ميزان نيتروژن ارتفاع بوته افزايش يافت. افزايش ميزان نيتروژن ارتفاع بوته و سرعت رشد محصول را افزايش مي‌دهد(خدادادي و مظاهري، 1998). رشیدی و قلاوند (2002)، گزارش کردند که ارتفاع بوته تحت تأثیر کود نیتروژن قرار گرفت.
3-2-2-اثر کود نیتروژن بر شاخص سطح برگ
يكي از عوامل مؤثرتوسعه سطح برگ هر بوته و به تبع آن، توسعه سايه‌انداز، ميزان نيتروژن است كه با تاثير براندازه و طول عمر هر برگ موجب افزايش شاخص سطح برگ مي‌شود. مقدار نيتروژن مصرفي تاثير زيادي بر توليد و گسترش سطح برگ دارد .گياهان با دريافت نيتروژن بيشتر، سطح برگ بزرگتري خصوصاً در برگهاي بالايي نسبت به گياهان با نيتروژن مصرفي كم داشتند (سپهري و همکاران،2001 ). افزایش معنی دار شاخص سطح برگ ذرت بر اثر افزایش میزان کود نیتروژن توسط‌ هانی و همکاران (2006)، گزارش شده است. این محققان بیان کردند شاخص سطح برگ ذرت بر اثر افزایش مقدار کود نیتروژنه از 40 به 60 کیلوگرم در هکتار در حالت عدم تلقیح بذر با ازتوباکتر 41 % نسبت به شاهد بدون مصرف کود فزونی یافت. با این حال، پیشی گرفتن مقدار شاخص سطح برگ ذرت در تیمار بالاترین سطح کود اوره و بدون نیتراژین نسبت به حالت عدم کاربرد نیتراژین را میتوان ناشی از تأثیر منفی کود شیمیایی اضافی بر روي تثبیت نیتروژن توسط باکتري‌هاي مربوطه دانست. یاسري و پاتواردهان (2007) بیان کردند که میزان افزایش سطح برگ، ظرفیت فتوسنتزي گیاه را تعیین می کند. افزایش معنی‌دار شاخص سطح برگ ذرت بر اثر افزایش میزان کود نیتروژن توسط‌ هانی و همکاران (2006) گزارش شده است. این محققان بیان کردند شاخص سطح برگ ذرت بر اثر افزایش مقدار کود نیتروژنه از 40 به 60 کیلوگرم در هکتار در حالت عدم تلقیح بذر با ازتوباکتر41 % نسبت به شاهد بدون مصرف کود فزونی یافت. این محققین بر افزایش معنی‌دار شاخص سطح برگ کلزا زمانی که کودهاي نیتروژنه توأم با کودهاي زیستی به کار برده شده بودند، تأکید دارند. تأمین نیتروژن کافی برای گیاه شاخص سطح برگ را که زمینه تولید و تجمع ماده خشک است افزایش می‌دهد (امان اله و همکاران، 2009).

2-2-4-اثر کود نیتروژن بر انتقال مجدد مواد فتوسنتزی
دسپو و گاگیناس^[53] (1991)، در یک آزمایش کارایی انتقال مجدد و تجمع ماده خشک و نیتروژن را با کاربرد سطوح و زمان های متفاوت نیتروژن بر روی دو رقم گندم نان و دو رقم گندم دوروم مورد بررسی قرار دادند و گزارش کردند که کاهشی در ماده خشک بین مرحله گرده افشانی و رسیدگی مشاهده شد. تولید بیشتر ماده خشک در مرحله گرد‌ه‌افشانی منتج به سهم بیشتر انتقال مجدد ماده خشک شد. سطوح و زمان های متفاوت نیتروژن هیچکدام بر روی انتقال مجدد ماده خشک تأثیر نداشتند. به طور کلی کربوهیدراتهای موجود در ساقه که قبل و در طول دوره بعد از گرده‌افشانی موجود هستند معمولاً 10 تا 30 درصد وزن خشک خود را به دانه می‌فرستند و در بعضی از غلات وقتی در معرض تنشهای محیطی قرار می گیرند ممکن است این انتقال به بیش از 70 درصد برسد (سیتر و همکاران^[54] 1998، وانگ و همکاران^[55] 1995.(
2-2-5- اثر کود نیتروژن بر عملکرد دانه
دلاميني^[56] (1990) نيز افزايش عملكرد دانه ارقام ذرت را به واسطه افزايش سطوح كود نيتروژن گزارش كردند. کوستاندي و سلیمان^[57] (1991) خاطر نشان کردند که کاربرد کود نیتروژنه بر افزایش عملکرد بیولوژیک ذرت اثر معنی‌داري داشته است. ردي و همکاران^[58] (1998) طی آزمایشی به این نتیجه رسیدند که بیوماس ذرت با افزایش نیتروژن، بهبود می یابد. طبق گزارشات باندي و كارتر^[59] (1988) كود نيتروژنه بر روي عملكرد دانه بسيار معني‌دار بود. لوي^[60] (1993)، در بررسی مقادیر مختلف نیتروژن و کاربرد آن در مراحل کاشت، پنجه زنی و طویل شدن ساقه و یا تقسیط آن در مراحل یادشده به این نتیجه رسید که عملکرد دانه به طور مثبت و معنی‌دار، به نیتروژن مصرف شده در مراحل کاشت و پنجه‌زنی واکنش نشان می دهد ولی عکس‌العمل عملکرد دانه به کاربرد نیتروژن در مرحله طویل شدن ساقه کم‌تر بود، هر چند فیشر^[61] (1999)، با مصرف نیتروژن در مرحله طویل شده ساقه به عملکردهاي بالا دست یافتند. در مورد اثر نیتروژن بر عملکرد دانه در برنج تحقیقات متعددي انجام شده است. به طورکلی با افزایش مقدار نیتروژن تا یک حد معین عملکرد دانه به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد (سینگ و جاین^[62]، 2000 ؛ بیندرا و همکاران^[63]،2000). نيتروژن باعث افزايش معني‌داري در عملكرد دانه‌ی ذرت مي‌شود (ني وهمكاران^[64]، 2000). تربرت و همكاران^[65] (2001)، گزارش كردند كه با افزايش سطح كود نيتروژن تا ۱۶۸كيلوگرم در هكتار، عملكرد دانه، بيوماس كل و جذب نيتروژن افزايش مي‌يابد. كستا و همكاران^[66] (2002) با اعمال سطوح مختلف كود نيتروژن برذرت گزارش كردند كه مصرف كود نيتروژن تا ۲۲۵ كيلوگرم در هكتار موجب افزايش عملكرد دانه شد. كگب و ادديران^[67] (2003) گزارش كردند كه عملكرد ذرت در مقادير بالاي ۱۰۰ كيلوگرم نيتروژن در هكتار افزايش مييابد. در گیاه رازیانه و اکبري نیا و همکاران (2003) روي گیاه گشنیز نشان دادند که با افزایش مقادیر نیتروژن تا 90 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه افزایش یافت. شهسواري و همکاران (2005)، با آزمایشی بر روي اثر مقدار نیتروژن بر عملکرد سه رقم گندم در کرمان دریافتند که ارقام از نظر وزن خشک اندام‌هاي هوایی اختلاف بسیار معنی‌داري داشتند. به طوري که رقم تجن با 1737 گرم در مترمربع بیشترین و رقم روشن با 1163 گرم در مترمربع کم‌ترین تجمع ماده خشک در واحد سطح را در مرحله گرده‌افشانی داشتند. بیکر^[68] (2006)، نیز بر افزایش بیوماس ذرت با بالا رفتن میزان کاربرد نیتروژن به ویژه در طی دوره رشد رویشی تأکید دارد.
2-2-6- اثر کود نیتروژن برشاخص برداشت
توکلی(1992) بیان نمود که سطح کودی صفر با سایر سطوح کودی نیتروژن اختلاف معنی‌داری در شاخص برداشت نشان داد. قاسمی پیر بلوطی و همکاران (2002)، گزارش کردند که وزن هزار دانه و عملکرد دانه در ذرت تحت تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن قرار گرفتند، ولی شاخص برداشت تحت تأثیر نیتروژن قرار نگرفت.
2-2-7- اثر کود نیتروژن بر وزن هزار دانه
تأثير مثبت سطوح نيتروژن بر روي وزن هزار دانه قبلاً توسط هوبر و همكاران^[69] (1984) گزارش شده است. يوهارت و اندرد^[70] (1995) و تولنار^[71] (1977)، معتقدند که افزايش عملکرد دانه تک بوته بواسطه مصرف نيتروژن، ممکن است با افزايش تعداد دانه در هر بلال و يا افز‌ايش وزن هر دانه در ارتباط باشد. تحقیقات نشان داده است كه مرشدی و همکاران (2001)، محلول پاشي اوره باعث افزايش وزن هزار دانه، تعداد دانه در خورجين، عملكرد دانه و روغن كلزا مي‌شود.
2-2-8- اثر کود نیتروژن بر درصد پروتیین دانه
افزايش ميزان پروتئين دانه در نتيجه افزايش كود نيتروژنه توسط بسیاری از پژوهشگران نيز گزارش شده است (بیکر^[72]، 1983، بائر^[73]، 1985و ساندر^[74]، 1987). افزون براين بالا بودن پروتئين دانه سبب گياهچه‌هايي به نسبت برتر مي‌گردد (ویتفیلد و همکاران^[75]،1989). گزارش شده است كه با افزايش مصرف نيتروژن، ميزان پروتئين دانه آفتابگردان افزايش مي‌يابد (خیر،1991). در مطالعه ديگري توسط اوهارت^[76] (1995) نشان داده شد كه كمبود نيتروژن هم نمو رويشي و هم مراحل نمو زايشي را به تأخير انداخت، ميزان مواد پروتئيني دانه ذرت بسته به ويژگي‌هاي ژنتيكي و شرايط اكولوژيكي و زراعي تغيير مي‌كند. در مطالعه‌اي توسط اویک (1998) با افزايش كود نيتروژنه از صفر به 120كيلوگرم درهكتار ميزان پروتئين دانه براي تمامي هيبريدهاي مورد آزمايش افزايش يافت. تارمن و همکاران (2000) گزارش کردند که بین میزان عملکرد و درصد پروتئین ارتباط معکوسی وجود دارد زیرا افزایش عملکرد ناشی از افزایش درصد ساقه است و چون ساقه در مقایسه با اجزای دیگر عملکرد، از کمترین میزان پروتئین برخوردار است. نيتروژن اگر به مقدار كافي در دسترس گياه قرار گيرد، باعث رشد سريع ذرت خواهد شد و نيز اثرات مثبتي بر روي ذخيره شدن مواد پروتئين در دانه خواهد گذشت (ملكوتي و نفيسي،2004). كودهاي نيتروژن احتمالا واردات نيتروژن از بخش‌هاي رويشي به دانه را در مقايسه با كربوهيدرات افزايش داده و موجب افزايش غلظت نيتروژن دانه و درصد پروتئين آن مي‌گردد (شهسواري و صفاري، 2010).
2-2-9- اثر کود نیتروژن بر تعداد دانه در بلال
کامپرات و همکاران^[77] (1980)، افزايش عملکرد دانه ذرت را به واسطه مصرف نيتروژن به افزايش تعداد دانه در بلال و افزايش وزن دانه در هر بلال نسبت دادند. ال- شيخ (1998) گزارش کرد که کاربرد ۱۶۰ کيلوگرم نيتروژن در هکتار به طور معني‌داري تعداد دانه در بلال و عملکرد دانه را افزايش مي‌دهد. گزارشات متعددي در خصوص تأثير مثبت نيتروژن بر افزايش تعداد دانه در بلال، وزن دانه و عملكرد دانه ذرت وجود دارد (اسبورن^[78]،2002).
2-2-10- اثر کود نیتروژن برتعداد ردیف در بلال
طبق گزارشات موچر^[79] (1988)، افزايش نيتروژن از صفر تا 42 گرم در متر مربع تأثير معني‌داري بر روي تعداد رديف در بلال نداشته است. حمیدی و دباغ محمدی نسب (2000) گزارش دادند که فراهمی عناصر غذایی به ویژه نیتروژن در دوره بحرانی تشکیل دانه از طریق افزایش سرعت رشد گیاه بر تعداد دانه مؤثر است و این وضعیت موجب ایجاد همبستگی قوی میان تعداد دانه در بلال با شاخص سطح برگ در مرحله ابریشم‌دهی می‌شود. مجیدیان و غدیری (2002)، گزارش کردند که افزایش نیتروژن باعث افزایش تعداد دانه در ردیف بلال شد.
2-2-11- اثر کود نیتروژن بر تعداد دانه در ردیف
تأثير مثبت ميزان نيتروژن بر روي تعداد دانه در رديف قبلاً توسط هوبر و همكاران (1984) گزارش شده است. گزارشات متعددي در خصوص تأثير مثبت نيتروژن بر افزايش تعداد دانه در بلال، وزن دانه و عملكرد دانه ذرت وجود دارد (اسبورن،2002). ناصر و همکاران (2009)، نیز گزارش نمودند کاربرد کود نیتروژن به طور معنی‌داری تعداد دانه در بلال را افزایش می دهد.
2-2-12-اثر کود نیتروژن بر وزن خشک ذرت
بررسي نتايج تأثير نيتروژن بر روي خصوصيات كمي و كيفي ذرت نشان داد كه نيتروژن باعث افزايش محصول خشك ذرت مي‌شود(ککس وهمکاران^[80]، 1993).
تعداد کپسول در بوته، درصد روغن، درصد پروتئین، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری از نظر آماری مشاهده گردید. ( ابراهیم لازمی و همکاران، 1384).
فصل سوم
مواد و روشها
3-1- محل انجام تحقیق
اين تحقيق به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود ازت در تلفیق با کود زیستی فسفاته بر عملکرد ذرت رقم سینگل کراس 704 در مزرعه تحقيقاتی دانشگاه آزاداسلامی واحد خوراسگان اصفهان واقع در روستای خاتون‌آباد اصفهان انجام شد.
3-2- مشخصات جغرافیایی و اقلیم محل اجرای طرح
مزرعه ذکر شده در فاصله 10 کیلومتري شرق اصفهان در عرض جغرافیایی 32 درجه و 40 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 51 درجه و 48 دقیقه شرقی واقع شده است. ارتفاع منطقه از سطح تراز دریا 1555 متر و اقلیم منطقه بر اساس تقسیم بندي کوپن خشک می‌باشد . میانگین دراز مدت بارندگی و درجه حرارت سالیانه بسیارگرم با تابستانهاي خشک منطقه به ترتیب 120 میلی متر و 16 درجه سانتی‌گراد می باشد.خصوصیات فیزیکی خاک مزرعه در جدول (3-1) آورده شده است.
جدول 3-1 خصوصیات شیمیایی خاک قبل از کاشت